بررسی خوانش دلبستگی مکانی بر مبنای عناصر هویتی معماری مسکونی (مطالعه موردی: معماری مسکونی دوره پهلوی دوم بین شهروندان تهرانی)

الموضوعات :

معصومه قیمتی ¹ (دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد بین المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.)
ایرج اعتصام ² (استاد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران (مسئول مکاتبات).)
علی علایی ³ (استادیار، عضو هیات علمی آموزشکده فنی حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.)

تاريخ الإرسال : 26 السبت , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 06 الإثنين , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 06 الإثنين , جمادى الأولى, 1442

الکلمات المفتاحية: دلبستگی مکانی, هویت مکانی, وابستگی مکانی, معماری پهلوی دوم, معادلات ساختاری.,

ملخص المقالة :

دوره پهلوی دوم سرآغاز فراگیر شدن جنبش مدرن و تغییر شکل در سبک¬های معماری و ارائه الگوهای نوین در آن بوده است. این امر سبب شده است که بناهای معماری شاخص و برجسته¬ای خصوصا در معماری مسکونی طراحی و اجرا شوند که پس از گذشت چند دهه از اجرای آن¬ها، هنوز دارای جذابیت¬های کالبدی، معنایی و عملکردی باشند. در همین راستا، این پژوهش در پی بررسی خوانش ادراکات شهروندان تهرانی از این بناها با در نظر گرفتن عوامل دلبستگی مکانی و بر مبنای عناصر هویتی توسط شهروندان با استفاده از روش پیمایش پرسشنامه¬ای و مدلسازی معادلات ساختاری بوده است. خوانش ادراکات شهروندان تهرانی از سه مجتمع مسکونی اکباتان، بهجت آباد و اسکان نشان دادند که که مرحله اول خوانش این بناها، ویژگی¬های عملکردی آنان است که این امر موجب اثرگذاری بر عامل وابستگی مکانی در تصورات ذهنی افراد شده و در درجات بعدی به شکل¬ گیری هویت و دلبستگی مکانی منجر شده است.

المصادر:

- آذر، عادل؛ غلامزاده، رسول؛ و قنواتی، مهدی. (1391). مدلسازی مدل سازی مسیری – ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم افزار Smart PLS، تهران: نگاه دانش.
- پورجعفر، محمدرضا؛ ایزدی، محمد سعید؛ و خبیری، سمانه. (1394). دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها. هویت شهر، 9(24)، 43-54.
- چنگیزی، نگار؛ و احمدیان، رضا. (1392). بررسي شاخص هاي هويت فضاي شهري در بافت تاريخي (نمونه موردي: بازار کرمان). مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 11، 53-63.
- دانشپور، سید عبدالهادی؛ سپهری مقدم، منصور؛ و چرخچیان، مریم. (1388). تبیین مدل دلبستگی به مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن. نشریه ی هنرهای زیبا، 1(38)، 37-48.‎
- دنبلی، سارا؛ کلانتری خلیل آباد، حسین؛ و آقاصفری، عارف. ( 1397). بازشناسی مولفه های هویت منظر شهری در شهرهای ایرانی- اسلامی، نمونه موردی شهر تهران. فصلنامه نقش جهان. 8(4). 223-230
- رهبری منش، کمال؛ و دانش کارآراسته، مدیا. (1397). بررسی عوامل موثر بر شکل گیری تصورات ذهنی مثبت افراد نسبت به نماهای رومی (نمونه موردی: ناحیه یک از منطقه یک کرج). پنجمین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی ایران در گذار آثار و اندیشه‌ها. قزوین.
- صالحی امیری، سیدرضا. (1386). مفاهیم و نظریه های فرهنگی. تهران: انتشارات ققنوس.
- قبادیان، وحید؛ و کیانی، مصطفی. (۱۳۹۲). خاستگاه معماری مدرن در تهران (بررسی و شناخت اولین بنای سبک معماری مدرن در پایتخت کشور). نشریه معماری و شهرسازی, ۶(۱۱)، 39-58.
- کیانی، مصطفی. (1383)، معماری معاصر ایران و مکتب مدرن، نشریه معماری و فرهنگ، 5(15 و 16)، 35-47.
- گلکار، کوروش. (1380). مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری. فصلنامه صفه، 11(32)، 38-65.
- مطلبي، قاسم. (1388). رويکرد انساني به توسعه پايدار محله ای، مجموعه مقالات اولین همايش توسعه محله¬ای، تهران.
- نوغاني، محسن. (1384). سرمايه فرهنگي و ورود به آموزش عالي. فصلنامه ي فرهنگ و هنر خراسان، (13)، 14-26
- نولان، پاتريک؛ و لنسکي، گرهارد. (١٣٨٣). جامعه هاي انساني: مقدمه اي بر جامعه شناسي کلان. (ترجمۀ ناصر موفقيان) . چاپ دوم، تهران : نشر ني.
- یغماییان، شیوا؛ حبیب، فرح؛ ذبیحی، حسین؛ و پناهی، سیامک. (1397). تبیین مدل دلبستگی به مکان در بستر جهانی شدن. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 13 (33)، 14-26.
- Alitajer, S., Khanian, M., & Sharifi, A. (2013). Measure and Analyze How Continuity in Place Influence Place Attachment Case Study: Abadanian Residential Community, Hamedan, Iran. Research Journal of Environmental and Earth Sciences, 5(11), 645-650.
- Bagozzi, R. P., & Fornell, C. (1982). Theoretical concepts, measurements, and meaning. A second generation of multivariate analysis, 2(2), 5-23.
- Bernardo, F., & Palma-Oliveira, J. M. (2016). Urban neighbourhoods and intergroup relations: The importance of place identity. Journal of Environmental Psychology, 45, 239-251.
- Bohleber, W. (2018). Destructiveness, intersubjectivity and trauma: The identity crisis of modern psychoanalysis. Routledge.
- Carmona, M., Heath, T., Tanner, O. C., & Tisdell, S. (2007). Public Place Public Space: The Urban Design Dimension. Cambridge University Press.
- Choua, Sh. W., & Chen, P. Y. (2009). The influence of individual differences on continuance intentions of enterprise resource planning (ERP). Human Computer Studies, 67(6), 484–496.
- Davis, A. (2016). Experiential places or places of experience? Place identity and place attachment as mechanisms for creating festival environment. Tourism management, 55, 49-61.
- Devine‐Wright, P. (2013). Rethinking NIMBYism: The role of place attachment and place identity in explaining place‐protective action. Journal of community & applied social psychology, 19(6), 426-441.
- Eisenhauer, B. W., Krannich, R. S., & Blahna, D. J. (2000). Attachments to special places on public lands: An analysis of activities, reason for attachments, and community connections. Society & Natural Resources, 13(5), 421-441.
- Fornell, C., & Larcker, D. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39−50.
- Gefen, D., & Straub, D. (2005). A practical guide to factorial validity using PLS-Graph: Tutorial and annotated example. Communications of the Association for Information systems, 16(1), 5.
- Gheitarani, N., El-Sayed, S., Cloutier, S., Budruk, M., Gibbons, L., & Khanian, M. (2019). Investigating the Mechanism of Place and Community Impact on Quality of Life of Rural-Urban Migrants. International Journal of Community Well-Being, 3(1), 21-38.
- Hidalgo, M. C., & Hernandez, B. (2001). Place attachment: Conceptual and empirical questions. Journal of environmental psychology, 21(3), 273-281.
- Holtkamp, C. (2018). Social Capital, Place Identity, and Economic Conditions in Appalachia. Doctoral dissertation, Texas State University. Retrieved from: digital.library.txstate.edu.
- Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2006). A comparative analysis of predictors of sense of place dimensions: Attachment to, dependence on, and identification with lakeshore properties. Journal of environmental management, 79(3), 316-327.
- Khanian, M., Bolouhar, B., Gheitarany, N., & Nezhad, S. M. (2013). Studying the causes of vitality in traditional markets of Iran (Case Study: Shoemaking Order of Central Market of Hamadan). World Applied Sciences Journal, 22 (6), 831-835.
- Khanian, M., Marshall, N., Zakerhaghighi, K., Salimi, M., & Naghdi, A. (2018). Transforming agriculture to climate change in Famenin County, West Iran through a focus on environmental, economic and social factors. Weather and climate extremes, 21, 52-64.
- Khanian, M., Serpoush, B., & Gheitarani, N. (2019). Balance between place attachment and migration based on subjective adaptive capacity in response to climate change: the case of Famenin County in Western Iran. Climate and Development, 11(1), 69-82.
- Kim, J., & Kaplan, R. (2004). Physical and psychological factors in sense of community: New urbanist Kentlands and nearby Orchard Village. Environment and behavior, 36(3), 313-340.
- Knez, I., & Eliasson, I. (2017). Relationships between personal and collective place identity and well-being in mountain communities. Frontiers in psychology, 8, 79.
- Lewicka, M. (2008). Place attachment, place identity, and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of environmental psychology, 28(3), 209-231.
- Manzo, L. C., & Perkins, D. D. (2006). Finding common ground: The importance of place attachment to community participation and planning. Journal of planning literature, 20(4), 335-350.
 Markus, K. A. (2012). Principles and practice of structural equation modeling by Rex B. Kline.
- Moulay, A., Ujang, N., Maulan, S., & Ismail, S. (2018). Understanding the process of parks’ attachment: Interrelation between place attachment, behavioural tendencies, and the use of public place. City, Culture and Society, 14, 28-36.
- Naghdi, A., Khanian, M., & Rueentan, M. (2016). The urban dilemmas in Iran marginal urban area; A case study of Kermanshah city. Journal of Civil Engineering and Urbanism, 1, 16-23.
- Perkins, D. D., & Long, D. A. (2002). Neighborhood sense of community and social capital. In Psychological sense of community (pp. 291-318). Springer, Boston, MA.
- Proshansky, H. H., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical World Socialization of the Self. In The People, Place, and Space Reader (pp. 111-115). Routledge.
- Proshansky, H. M. (1978). The city and self-identity. Environment and behavior, 10(2), 147-169.
- Rahmani, A., Khanian, M., & Mosalsal, A. (2013). Prioritize and location finding land for housing development in the satellite cities of using the AHP model (case study: Bahar city in Hamadan province). Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(1), 148-160.
- Raymond, C. M., Brown, G., & Weber, D. (2010). The measurement of place attachment: Personal, community, and environmental connections. Journal of environmental psychology, 30(4), 422-434.
- Rowles, G. D. (2017). Being in place: Identity and place attachment in late life. In Geographical Gerontology (pp. 203-215). Routledge.
- Scannell, L., & Gifford, R. (2017). Place attachment enhances psychological need satisfaction. Environment and Behavior, 49(4), 359-389.
- Schreyer, R., Jacobs, G. R., & White, R. G. (1981). Environmental meaning as a determinant of spatial behaviour in recreation. In Proceedings of Applied Geography Conferences, Volume 4. (pp. 294-300). Department of Geography, State University of New York.
- Schumacker, R. E. (2017). Interaction and nonlinear effects in structural equation modeling. Routledge.
- Stedman, R. C. (2002). Toward a social psychology of place: Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity. Environment and behavior, 34(5), 561-581.
- Stokols, D. (1981). People in places: A transactional view of settings. Cognition, social behavior, and the environment, 441-488.
- Trentelman, C. K. (2009). Place attachment and community attachment: A primer grounded in the lived experience of a community sociologist. Society and natural resources, 22(3), 191-210.
- Vaske, J. J., & Kobrin, K. C. (2001). Place attachment and environmentally responsible behavior. The Journal of Environmental Education, 32(4), 16-21.
- Williams, D. R., & Vaske, J. J. (2003). The measurement of place attachment: Validity and generalizability of a psychometric approach. Forest science, 49(6), 830-840.
- Williams, D. R., Patterson, M. E., Roggenbuck, J. W., & Watson, A. E. (1992). Beyond the commodity metaphor: Examining emotional and symbolic attachment to place. Leisure sciences, 14(1), 29-46.