نقش دلالت‌های فرهنگی اجتماعی بر شکل خیمه (مطالعه موردی: سیاچادر بختیاری و آغچ اوی ترکمن)
الموضوعات :نورالدین پیرخضری 1 , محمدصادق فلاحت 2
1 - عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مسجد سلیمان، ایران.
2 - دکتری معماری، دانشیار گروه معماری، دانشگاه زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: شکل خانه, دلالت, نشانه شناسی, چرخۀ فرهنگ - طبیعت, خیمه آغچ اوی, خیمه سیاچادر,
ملخص المقالة :
انسان برای تجلی بودن با بهره از طبیعت و کنش فرهنگ خانه را بنا نهاد و در بنیادیترین شکل آن سازۀخیمه برپا شد. این مقاله با بهره از مفهوم نشانه شناسی در حیطۀوجه کاربردی ، نحوی و معنایی نشانگی با روش تحلیل کیفی ناشی از تطبیق دو گونه خیمه با بسترهای ناهمگون، بر چگونگی تأثیر وزنی وجه فرهنگی اجتماعی نسبت به علیت کارکردی اقلیم، مصالح ، تکنیک و تظاهراتش در شکل (دال) می‌پردازد. نتایج معلوم می‌دارد که نه تنهادلالت‌های فرهنگی و آرمانی بر تکوین شکل خیمه، با وجود تأثیر علل محسوس طبیعی نقشمحوری داشته بلکه فراتر از آن علل طبیعی، در بستر هر فرهنگی در مفهوم چرخۀ فرهنگ_ طبیعت به ماهیت فرهنگی بر می‌گردد بنابر این هیچ علیت طبیعی مؤثر بر شکل خانه در ماهیت خود، طبیعی صرف نبوده بلکه در این چرخه معنا و هیئت فرهنگی اجتماعی به خود می‌گیرد.
1. اسلامی، غلامرضا. (1392). مبانی نظری معماری،عینکمان را خود‌مان بسازیم. تهران: پژوهشکد‌ۀ هنر و علم معمار.
2. اهری، زهرا. (1387). کاربرد روش‌های چالز موریس در مطالعه نشانه‌های معماری شهری. مجموعه مقالات سومین هم اندیشی نشانه شناسی هنر، نشانه شناسی فرهنگی. تهران: موسسه ، ترجمه و نشر آثار هنری.
3. پناهی، سیامک؛هاشم پور، رحیم. (1393).معماری اند‌یشه از اید‌ه تا کانسپت.نشریۀ هویت شهر.(17) ، 34-25.
4. د‌باغ، امیرمسعود؛ و مختاباد امرائی، سید مصطفی.(1390). تأویل معماری پسامد‌رن از منظر نشانه شناسی. هویت شهر.(9)،72-59.
5. راپاپورت،آموس. (1388). انسان شناسی مسکن. (خسرو افضلیان، مترجم). تهران: چاپ د‌وم،کتابکد‌ۀ کسری.(نشر اثر اصلی 1969).
6. رستم پور، کاوه؛ غزالی، مسافرزاد‌ه؛ و نظیف، حسن. (1393). تحول هویت اجتماعی، پیامد معماری و شهرسازی نوگرا در شهرهای نفتی خوزستان. باغ نظر. (29)، 11-22.
7. زباح، الهام؛ حاتم،غلامعلی. (1392). جستاری در مفاهیم نقوش سوزن دوزی ترکمنان گنبد کاووس. فصلنامه علمی–پزوهشی نگره. (28)، 69-77.
8. شولتز، کریستیان نوربرگ.1381. مفهوم سکونت، به سوی معماری تمثیلی، (محمود امیر یاراحمد‌ی، مترجم). تهران: آگه. (نشر اثر اصلی 1992)
9. فلاحت، محمد صاد‌ق؛ نوحی، سمیرا. (1391). ماهیت نشانه‌ها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری. نشریۀ هنر‌های زیبا، 17(1)، 17-25.
10. گید‌نز، آنتونی. (1392). جامعه‌شناسی، (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: چاپ بیست و هشتم ،نشر نی. (نشر اثر اصلی 1996).
11. لایارد، اوستین هنری.(1376). سفرنامه لایارد، ماجراهای اولیه در ایران. (مهراب امیری، مترجم). تهران: نشر آنزان
12. کلنه، ابراهیم. (1375). شناخت ایلات و عشایر ترکمن، تهران:حاجی طلایی
13. لنگ، جان. (1386). آفرینش نظریه معماری. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. (نشر اثراصلی1987).
14. مورن، اد‌گار. (1392). سرمشق گمشد‌ۀ طبیعت بشر. (علی اسد‌ی، مترجم). تهران: چاپ سوم، انتشارات سروش. (نشر اثر اصلی 1973).
15. نصر، سید حسین.(1389). د‌ین و نظام طبیعت.(محمد حسن غفوری، مترجم). تهران: چاپ سوم، نشر حکمت. (نشر اثر اصلی1994)
16. نیچه، فرید‌ریش؛ هاید‌گر، مارتین؛ گاد‌امر، هانس گئورگ.(1393). گزید‌ۀ جستار‌های هرمنوتیک مد‌رن. (بابک احمد‌ی، مهران مهاجر و محمد نبوی، مترجمان). تهران: چاپ د‌هم، نشر کانون چاپ.
17. نیلاند‌ر، اولا. (1390). معماری خانه. (محمد صاد‌ق فلاحت، مترجم). زنجان: انتشارات دانشگاه زنجان. (نشر اثر اصلی 2002).
18. Morris, C. (1946). Signs, Language and Behavior. Braziller, New york.
19. Moore, F. (1993). Environmental Control Systems, Heating, Cooling, Lighting. MacGraw-Hill.Inc, Singapore.
20. Rapoport, A. (1969). House Form and Culture. University college, London.
21. Geo-turkmensahra. (2016). Retrieved February, 2016, from http://www.geo-turkmensahra.persianblog.ir/1389/10/
22. Golestanema. (2016). Retrieved February, 2016, from http://www.golestanema.com
23. Tishineh. (2016). Retrieved February, 2016, from http://www.tishineh.com/touritem/4364/
