مکالمه انسان و مکان مقدّس جستاری بر نقش مخاطب در فهم قداست مکان
الموضوعات :محمد علی تربیت جو 1 , غلامرضا رستمی 2
1 - دانش آموخته دکتری تخصصى معمارى، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: مکان مقدّس, فهم, مکالمه, تأویل, سنّت,
ملخص المقالة :
امروزه نقش فضای معماری در انتقال مفهومِ قداستِ مکان کم رنگ و منقطع است. در این بحث به تحلیل این انقطاع پرداخته شده است. روش تحلیل این پژوهش به مباحث هرمنوتیکِ مدرن وابسته است که بر نقش مخاطب در فهم و آفرینش معنا تأکیددارند. در این راستا پس از دسته‌بندی انواع بناهای مقدس با توجه به اراده خداوندی یا میل استعلایی بشر، در مسیر تحلیل فهم انسانی از مکان مقدس، از مفهوم مکالمه استفاده شده است که از مفاهیم اصلی هرمنوتیک گادامری محسوب می‌شود؛ چراکه به نظر می‌رسد می‌توان از آن به‌عنوان مفهومی اساسی در تفسیر مکان بهره برد. در خلال مطالب در مورد نقش سنت هنری و نحوه تفسیر آن به‌عنوان مفهومی اساسی و پایه در فهم اثر معماری بحث کرده‌ایم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد فهم، مکالمه و پذیرش یک اثر هنری پرمعنا (به‌ویژه مکان مقدس) در تمایلی دوگانه نسبت به سنت‌ها اتفاق می‌افتد و آن دیالکتیک بازگشت و استقبال است.
1. ----------. (1377). قرآن کریم. (آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، مترجم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
2. ابل، کریس. (1387). معماری و هویت. (فرح حبیب، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
3. احمدی، بابک. (1377). آفرینش و آزادی: جستارهای هرمنوتیک و زیبایی‌شناسی. تهران: نشر مرکز.
4. احمدی، بابک. (1383). حقیقت و زیبایی: درس‌های فلسفه هنر. تهران: نشر مرکز.
5.وینترز، ادوارد. (1384). معماری، معنا و دلالت. (آرش ارباب جلفایی، مترجم). مبانی فلسفی و روانشناختی ادراک فضا. اصفهان: نشر خاک.
6. اسلامی، سیّد غلامرضا. (1384). رویکردی معرفت‌شناسانه به فرآیند شکل‌گیری مکان. در منصور احمدی. (ویراستار). مقالات اولین هم‌اندیشی تخیل هنری. (ص27-50). تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
7. افروغ، عماد. (1377). فضا و جامعه: فضا و نابرابری اجتماعی. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرّس.
8. الدمدو، هری کنت. (1389). سنت‌گرایی: دین در پرتو فلسفه جاویدان. (رضا کورنگ بهشتی، مترجم). تهران: انتشارات حکمت.
9. باقی، عمادالدین. (1381). پرستشگاه در عهد سنت و تجدد: جامعه‌شناسی نهادهای دینی. تهران: نشر سرایی.
10. پورنامداریان، تقی. (1377). خانه‌ام ابری است، شعر نیما از سنّت تا تجدد. تهران: انتشارات سروش.
11. پورنامداریان، تقی؛ و علوی‌مقدّم، مهیار. (1384). متن باز-متن بسته، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، 48، 11-26.
12. تابان، محسن؛ پورجعفر، محمدرضا؛ و پورمند، حسنعلى. (1391). هویت و مکان؛ رویکردی پدیدارشناسانه. مجله هویت شهر، 10، 79-90.
13. جعفری، محمدتقی. (1365). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
14. دباغ، امیرمسعود؛ و مختاباد امرئی، سیدمصطفی. (1390). تأویل معماری پسامدرن از منظر نشانه‌شناسی. هویت شهر، 9، 59-72.
15. رهنورد، زهرا. (1384). حکمت هنر اسلامی. تهران: انتشارات سمت.
16. ریخته‌گران، محمدرضا. (1378). منطق و مبحث علم هرمنوتیک: اصول و مبانی علم تفسیر. تهران: نشر کنگره.
17. شایگان، داریوش. (1380). افسون‌زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیّار. (فاطمه ولیانی، مترجم). تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
18. کِلی، اِل.راس. (1384). بنیان‌انگاری و هرمنوتیک. (آرش ارباب جلفایی، مترجم). مبانی فلسفی و روانشناختی ادراک فضا. اصفهان: نشر خاک.
19. نصری، عبدالله. (1389). راز متن: هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین. تهران: انتشارات سروش.
20.کربای، آنتونی. (1379). درآمدی بر هرمنوتیک.(بابک احمدی، مهران مهاجر و محمد نبوی، مترجمان). هرمنوتیک مدرن: گزینه جستارها. تهران: نشر مرکز.
21. Perez-Gomez, A. (1999). Hermeneutics as discourse in design. Design Issues, 15(2), 71-79.
