تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی براساس نظریه روان شناسی بوم شناختی

الموضوعات :

آزاده شاهچراغی ¹

1 - استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ،تهران،ایران.

تاريخ الإرسال : 20 الثلاثاء , شعبان, 1430 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , شوال, 1430 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , محرم, 1431

الکلمات المفتاحية: Environmental Psychology, environmental perception, باغ ایرانی, Persian garden, روان شناسی محیط, انسان- طبیعت, ادراک محیط, مدل بوم شناختی ادراک, Man-Nature, Ecological Psychology Model,

ملخص المقالة :

مروری بر مطالعات محققان در خصوص بازخوانی و بازاندیشی باغ ایرانی نشان می دهد که تاکنون این بررسی ها عمدتاً با دورویکرد اصلی (اول: با پیش فرض استقلال شناسنده و موضوع مورد شناسایی (باغ)، دوم: با پیش فرض این همانی شناسنده و موضوع مورد شناسایی (باغ)) صورت گرفته است. در این تحقیق برای تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی با استفاده از یافته های علم روان شناسی محیط، رویکرد سومی مد نظر است که در آن تأثیر متقابل شناسنده و باغ بر یکدیگر بررسی شده و فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی با روش تکوین استقرایی و به کارگیری قیاسی مقوله ها انجام گرفته است. دراین راستا از نظریه های علوم رفتاری و نیز ادراک و شناخت اکولوژیک در فهم چگونگی ادراک محیط باغ و شناخت نظام های معنایی آن استفاده شده است. درنتیجه با تأکید بر اهمیت نظام تمرکز حواس در ایجاد خلوت مطلوب، فرآیند ادراکی "گسست محیطی- پیوست معنایی" را در باغ ایرانی تبیین می شود.

المصادر:

• اردلان، نادر و بختیار، لاله، (1383). «حس وحدت (سنت عرفانی در معماری ایرانی) با مقدمه"سید حسین نصر"»، ترجمه حمید شاهرخ، نشر خاک.


• چگینی، ناصر نوروز زاده، (1381). «دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، جلد یازدهم، باغ، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.


• دادبه،آریاسپ، (1383). «مکتب های باغ آرایی»، مجله موزه­ها، شماره 41، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.


• سکویل وست،ویکتوریا، (1953). «باغهای ایران»،کتاب میراث ایران تألیف سیزده تن از خاورشناسان، زیر نظرا.ج.آربری، ترجمه: بیرشک، پازارگاد، حاتمی، سعیدی، صدیق، معین، مجموعه ایرانشناسی. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران1336.


• شاهچراغی،آزاده، (1387). «بازآفرینی نظام معماری باغ ایرانی»، رساله دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.


• حریری، نجلا، (1385). «اصول و روش های پژوهش کیفی»، نشر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.


• گیفورد، رابرت، (1997). «ادراک وشناخت محیطی»، ترجمه نسرین دهباشی، شخصیت و محیط، ترجمه جواهریان، بنی اسدی، پهلوان شریف، فضاهای شخصی، ترجمه شبنم صحرایی، فصلنامه معماری و فرهنگ سال اول، شماره دوم وسوم، 1378.


• لنگ، جان، (1987). «آفرینش نظریه معماری (نقش علوم رفتاری در طراحی محیط)»، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم،1383.


• ماتلاک، جان، (1379). «آشنایی با طراحی محیط و منظر»، ترجمه: معاونت آموزش و پژوهش سازمان پارک­ها و فضای سبز شهر تهران، چاپ اول 1379.


• مرتضوی، شهرناز،(1380). «روانشناسی محیط و کار برد آن»، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی ،1380.


• مسعودی، عباس، (1382). «بررسی دیوار به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده باغ ایرانی»، فصلنامه معماری و فرهنگ، سال پنجم، شماره چهاردهم تابستان 1382.


• میرفندرسکی، محمد امین، (1374). «باغ به مثابه پیش آیند شهر»، مجمعه مقالات نخستین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران – جلد پنجم- سازمان میراث فرهنگی کشور.


• میرفندرسکی، محمد امین، (1383). «باغ ایرانی چیست؟ باغ ایرانی درکجاست؟»، خلاصه مقالات نخستین همایش باغ ایرانی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور.


• نیکبخت، علی، (1383). «پزشکی در منظر سازی نوین: باغ های شفابخش»، فصلنامه باغ نظر، پژوهشکده نظر، سال اول، شماره دوم، زمستان1383.


• هردگ،کلاوس، (1990). «ساختار شکل در معماری اسلامی ایران و ترکستان»، ترجمه واحد پژوهش و ترجمه مهندسان مشاور بانیان- انتشارات بوم مترجم، محمد تقی­زاده مطلق، ویرایش محمد رضا نسرین- چاپ اول.1376.

 

16- Aben, Rob and de wit Saskia, (1999). “The Enclosed Garden” , (History and D EVELOPMENT OF The  Hortus  conclusus and its Reintroduction into the present- day urban Landscape) second revised edition , 2001,010 publishers, Rotterdam.

17- Gifford, Robert, (1997). “Environmental Psychology , Principles  & Practice” , Allyne &Bacon.

18- Herdeg , Klaus,(1990). “Three Gardens Formal structure in Islamic Architecture Of Iran and Turkistan” , preface by  Oleg  Grabar, Rizzoli International publications , INC United States of America.

19- Ian L .Mc harg, (1991). “Design with Nature”, Knopf Publishing Group.