برنامهریزی شهر ارومیه به منظور کاهش تبعات زیست محیطی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه بر شهر
الموضوعات :الگار کامجو 1 , حسنعلی لقایی 2
1 - کارشناس ارشد برنامهریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
2 - دانشیار دانشگاه تهران. پردیس هنرهای زیبا، دانشکده شهرسازی.
الکلمات المفتاحية: بوم‌شهر, ارومیه, سیستم زنده شهری, کانون‌های طبیعی, کانون‌های فرهنگی و تاریخی, حمل و نقل کارا,
ملخص المقالة :
در سال‌های اخیر توجه به محیطزیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیستمحیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافتهاست. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شدهاست به‌علاوه شرایط نابسامان محیطزیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیبپذیری میافزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامهریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی، رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگوطبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعاتاسنادی، مشاهداتمیدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیلسلسلهمراتبی برای تحلیل داده‌ها استفاده شدهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگتر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامهریزی جهت بهبود محیطزیست در شهر ارومیه ارائه شدهاست. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشکشدن دریاچه بر شهر وبالعکس کاهش‌یابد. در سال‌های اخیر توجه به محیطزیست، با درنظر گرفتن بحران‌های زیستمحیطی در کشور، اهمیت بسزایی یافتهاست. شهر ارومیه به علت بحران دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از کانون‌های در معرض خطر شناسایی شدهاست به‌علاوه شرایط نابسامان محیطزیست در داخل و حوزه بلافصل شهر بر شدت آسیبپذیری میافزاید. یکی از رویکردهای جدید برنامهریزی برای بهبود تعامل شهرها با محیط طبیعی، رویکرد بوم‌شهر است. اساس بوم‌شهر، توسعه و احیاء به شیوه‌ای هماهنگ با فرهنگوطبیعت است. در این پژوهش شناخت شهر و جمع‌آوری داده‌ها، از طریق مطالعاتاسنادی، مشاهداتمیدانی-پرسش‌نامه بوده. روش تحلیلسلسلهمراتبی[i] برای تحلیل داده‌ها استفاده شدهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که ارومیه دارای قابلیت‌های کالبدی، طبیعی و فرهنگی جهت ایجاد تغییر در شیوه زندگی ساکنان به سوی هرچه هماهنگتر شدن با طبیعت است. در نهایت با تکیه بر این قابلیت‌ها، برنامهریزی جهت بهبود محیطزیست در شهر ارومیه ارائه شدهاست. امید است در نتیجه انجام این راه کارها، تبعات منفی خشکشدن دریاچه بر شهر وبالعکس کاهش‌یابد. [i]AHP
1. اقتصاد‌ی، نهال. (۱۳۹۱). مشارکت شهروند‌ان، کلید توسعه پاید‌ار اجتماعی در محلات شهری، هویت شهر، ۱۶، ۸۱ـ۹۶.
2. امانی، مینا؛ لقایی، حسنعلی؛، عتابی، فرید‌ه؛ و موسوی فاطمی، حسین. (۱۳۹۰). ﻃﺮﺍﺣﻰ ﭘﺎﺭﻙ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻯ ﺩﺭ ﺩﺭۀ ﻭﺭﺩﻳﺞ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ، هویت‌شهر، ۱۱، ۲۷ـ۳۸.
3. د‌بیرخانۀ کمیتۀ ملی توسعۀ پاید‌ار. (۱۳۸۲). گزارش اجلاس جهانی توسعۀ پاید‌ار. تهران: سازمان حفاظت محیط زیست.
4. شایان، سیاوش؛ و جنتی، محدی. (۱۳۸۶). شناسایی نوسانات مرز پیرامونی و ترسیم شکل پراکنش مواد معلّق دریاچه ارومیه، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (سنجند‌ه‌های ETM,TM & LISSIII)، پژوهش‌های جغرافیایی، ۶۲، ۲۵ـ۳۹.
5. جامعه‌مهند‌سان‌مشاور ایران. (۱۳۹۰). ارزشیابی پاید‌اری فرایند توسعه و پی‌آمد‌های آن در د‌ریاچۀ ارومیه. جامعه مهند‌سان مشاور ایران. تهران: انتشارات جامعه مهند‌سان مشاور ایران.
6. سازمان میراث فرهنگی‌استان‌آذربایجان غربی. (۱۳۸۱). مطالعات کالبدی و تاریخی. آذربایجان غربی: سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی.
7. سازمان میراث فرهنگی‌استان‌آذربایجان غربی (۱۳۸۶). مطالعات فرهنگی. آذربایجان غربی: سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی.
8. Archer, D. (1960). Global Warming, Understanding the Forecast. Chicago: Wiley.
9. Dale, L. (2009). Sustainable development for some: green urban development and affordability, Local Environment, 14 (7).
10. Downton, p. (2009). Ecopolis, Architecture and Cities for a Changing Climate. Adelaide: Springer Science, Csiro Publishing.
11. Edwards, J. (2010). How Possible is Sustainable Urban Development? An Analysis of Planners' Perceptions about New Urbanism, Smart Growth and the Ecological City. Planning Practice and Research, 25 (4), 417-437.
12. Jenkison, J.(2008), Eco-Cities, a Sustainable Solution to Urbanisation?, Eco-cities, 44th ISOCARP Congress 2008, Retrieved November 20, 2011, From http://www.isocarp.net/
data/case_studies/1154.pdf
13. Kimberley, H. (2008). Eco-city charter,city of Alexandria. Virgin: Environmental Policy Commission City of Alexandria.
14. Kenworthy, R. (2006). The eco-city: ten key transport and planning imensions for sustainable city development. Environment and Urbanization, 18 (67), 3283-3304.
15. Register, R, (2006). Ecocities-Rebuilding Cities in Balance with Nature. Florida: New Society.
16. Roseland, M, (1997). Dimention of Ecocity, Community Economic Development Center. Burnaby: SimonFraser.
17. Ruano, M,(2000) Eco-Urbanism: Sustainable
Humansettlements,60 Case Studies. Michigan: Gustavo Gili
18. Tomkin, J. (2013). Sustainability: A Comprehensive Foundation. Houston: Rice University.
19. Wolman, A. (1965). The Metabolism of Cities. New York: sciantific American.
20. Wong, T, & Belinda, Y. (2011). Eco-City Planning, Policies, Practice and Design. New York: Springer.
21. Yanitsky, (1982) Toward an Ecocity: Problems of Integration Knowledge with Practice. International social science journal, 34(3), 469-480.
