بررسی تأثیر نیروهای مختلف در شکل‌گیری فضای شهری
الموضوعات :علی سلطلنی 1 , احمدعلی نامداریان 2
1 - استادیار طراحی شهری، دانشکدههنر و معماری دانشگاه شیراز، شیراز، گلدشت معالیآباد
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر اصفهان
الکلمات المفتاحية: place, Urban space, فضای شهری, change, مکان, dialogue, تحول, نیرو, گفت و گو, Force,
ملخص المقالة :
بافت و ساختار شهرهای امروزی حاصل فر آیندی است که از سال های بـسیار دورآغـاز شـده و تحـت تـاثیرنیروهای مختلفی، از قبیل زمان، اداری، اقتصادی، سیاسی و نیروی اجتماعی شکل گرفته است. این ساختار و بافتجوابگوی دوره های گوناگون تاریخی بوده و در واقع شهر، محل تجلی نیازها و اراده ساکنان آن بوده است . لـذا،ضمن معرفی نیروهای موثر بر تحولات شهری، کیفیت فضاهای شهری را متـاثر از چگـونگی تعامـل ایـن نیروهـادانسته و بر باز تعریف فضای شهری به عنوان مکان گفت و گوی نیروها تاکید گردیده است. با مراجعـه بـه نظریـهکنش ارتباطی هابرماس: گفت و گو، به مثابه فرایند آشنایی زدایی و باز آشنایی نیروها ، میتوان عنوان نمود کـهبرای دستیابی به فضای شهری با کیفیت، بای د امکان تعامل نیروها در حد بیشینه فراهم گردد. این فرضـیه بـا ارائـهمثالهای موردی از شهرهای تاریخی ایران مورد بررسی قرار می گیرد.
1 (احمدی، بابک (1373»،(مدرنیته و اندیشه انتقادی»، نشر مرکز، تهران.
2 (اردشیری، مهیار و نامداریان، احمدعلی (1385» ،(تنوع، همگرایی و مشارکت
در طراحی و ساخت مراکز شهری »، کنگره بین المللـی طراحـی شـهری،
اصفهان.
3 (انصاری، منـصور (1384» ،(امکانات دموکراتیک اندیـشه هـای یـورگن
هابرماس و میخایئل باختین،دموکراسی گفت و گـویی»، نـشر مرکـز،
تهران.
4 (بذرگر، محمدرضا (1382» ،(شهرسازی و ساخت اصلی شهر»، انتشارات
کوشامهر، شیراز.
5 (بیکن، ادموند (1376» ،(طراحی شهرها»، ترجمه فرزانه طاهری، انتشارات مرکز
مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
6 (پاکزاد، جهانشاه (1375» ،(هویت و این همانی با فضا»، نشریه صفه، شـماره
21 ،تهران.
7 (پورنجاتی، احمد (1387» ،(سراب گفت و گـو»، هفتـه نامـه شـهروند امـروز،
شماره62 ،17 شهریور، تهران.
8 (توسلی، محمود و بنیادی، ناصر (1371»،(طراحی فضای شهری»، مرکز
مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
9 (حبیبی، محسن (1383»،(از شار تا شهر»، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
0 (فرسایی، علیرضا (1389»،(فضاهای شهری و اصول شهرسازی ایرانی»،
نشریه خبری اموزشی پژوهشی مسکن، شماره 23 ،تهران.
11 (راجرز، ریچارد (1387 ،(عینیت در معماری، ترجمه امیر اعلا عـدیلی، انتـشارات
همام، تهران.
12 (ریخته گران، محمدرضا (1384» ،(هنر از دیدگاه مارتین هایدگر»، انتشارات
فرهنگستان هنر، تهران.
13 (شولتز، کریستین نوربرگ (1380»،(تفکر هایدگر درباره معمـاری»، ترجمـه
طهوری، مجله معمار، شماره 12 ،انتشارات معمارنشر، تهران.
14 (کارمونا، متیو، هیت، تـیم، اک، تنـرو تیـسدل، اسـتیون (1388»،(مکـان هـای
عمومی، فضاهای شهری: ابعاد گوناگون طراحـی شـهری»، ترجمـه
قرائی، شکوهی، اهری و صالحی، انتشارات دانشگاههنر، تهران.
15 (کــالن، گــوردون (1377»،(گزیــده منظــر شــهری»، ترجمــه منــوچهر
طبیبیان،انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
16 (کریر، راب (1375» ،(مفهوم عناصر تیپولویژیکی و مورفولوژیکی فضای
شهری»، ترجمه خسروهاشمی نژاد، جهاد دانشگاهی تهران.
17 (کوئن، بروس (1383» ،(مبانی جامعه شناسی»، ترجمه غلام عباس توسلی و
رضا فاضل، موسسه مطالعات و تحقیقات دانشگاهی، تهران.
18 (گلکار، کورش (1378» ،(کندوکاوی در تعریف طراحـی شـهری»، مرکـز
مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
19 (لینچ، کوین (1376» ،(تئوری شکل خوب شهر»، ترجمه دکتـر سـید حـسین
بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
20 (ماتین، کلیف (1387» ،(طراحی فضای شـهری»، انتـشارات ثـامن الحجـج،
تهران.
21 (مدنی پور، علی (1384»،(طراحی فضای شهری»، شرکت پردازش و برنامـه
ریزی شهری، شهرداری تهران، تهران.
22 (محمدی ماکرانی، حمیـد (1386»،(کاربرد نظریه کنش ارتبـاطی یـورگن
هابرماس در شهرسازی»، نشریه صفه، شماره 44 ،تهران.
23 (موریس، جیمز (1385»،(تاریخ شکل شهر تا انقـلاب صـنعتی»، ترجمـه
راضیه رضازاده، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
24 (هابرماس، یورگن (1384»،(نظریه کنش ارتباطی: جهان زیست ونظام»،
مترجم کمال پولادی، موسسه انتشاراتی روزنامه ایران، تهران.
25) Bentley, Ian (1999). "Urban transformations,
power and urban design", Routledge, USA &
Canada.
26) Duany, Andrés M. and Elizabeth Plater-Zyberk
(1992). “The Second Coming of the American
Small Town,” The Wilson Quarterly (Winter 1992):
19-50.
27) Ellin, Nan (2006), "Integral Urbanism",
Architectural Press, New York.
28) Fiske, John (1993), "Power Plays, Power Works",
ISBN 0860916162.
29) Jacobs, Allan B. (1995), "Great Streets", MA: MIT
Press, Cambridge.
30) Kostoff, Spiro (1991), "The City Shaped Urban
Patterns and Meanings Through History: Boston,
Massachusetts", Bulfinch Press.
31) Lang, John (1995), "The Human Dimension of
Urban design",
32) Relph, Edward (1976), "Place and placelessness",
London, Pion.
