اثر متغیرهای حسابداری بر صرفه‌جویی به مقیاس بانک‌ها با استفاده از تئوری محدودیت‌ها

الموضوعات : حسابداری مدیریت

سیدمجتبی صالحی ¹ , محمد‌حامد خانمحمدی ²

1 - دانشجوی دکتری تخصصی حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند. دماوند، ایران.
2 - استادیار و عضو هیئت علمی حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، دماوند، ایران.

تاريخ الإرسال : 29 الإثنين , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 05 الجمعة , رمضان, 1440 تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441

الکلمات المفتاحية: تئوری محدودیت‌ها, صرفه‌جویی به مقیاس, تابع هزینه, ادغام,

ملخص المقالة :

تئوری محدودیت‌ها[i] یکی از فنون تصمیم‌گیری در حسابداری مدیریت استراتژیک[ii] و از تئوری‌های نوین ارزیابی عملکرد بوده که با نگرش سیستماتیک به بنگاه و هماهنگ با استراتژی رهبری هزینه‌ها، به راهبرد رشد می اندیشد. استفاده از مفاهیم تئوری محدودیت‌ها در تبیین صرفه‌جویی به مقیاس[iii] که از مفاهیم اقتصاد مدیریت است، می تواند منجر به تفکر سیستمی در بانک‌ها گردد. مفهوم صرفه‌جویی به مقیاس، به تغییر در تولید محصولات به ازای تغییر در نهاده‌ها و کسب مزیت کاهش هزینه در اثر افزایش حجم ستاده اشاره دارد. در این تحقیق صرفه‌جویی به مقیاس17 بانک کشور در بازه‌ی زمانی96-1386‌بر‌اساس رویکرد تئوری محدودیت‌ها محاسبه گردید. با استفاده از مدل ترنسلوگ[iv] و نرم افزار4.1Frontier میانگین صرفه‌جویی به مقیاس بانک‌های کشور بر اساس مفاهیم تئوری محدودیت‌ها معادل 0.16 تخمین زده شد.یافته های این تحقیق دلالت برآن دارد که مجموعه‌ی نظام بانکی کشور از صرفه‌های مقیاس برخوردار می‌باشد اما از پتانسیل موجود، بهره برداری کامل ننموده و پایین‌تراز ظرفیت بالقوه فعالیت می نماید. هم‌چنین بر اساس نتایج این تحقیق، بین نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌ها و صرفه‌جویی به مقیاس بانک‌ها با استفاده از تئوری محدودیت‌ها رابطه‌ی معکوس وجود دارد. بطوریکه با افزایش حقوق صاحبان سهام مقدارعددی صرفه‌جویی به مقیاس کاهش یافته و با توجه به کوچکتر از یک بودن آن، بانک‌ها همچنان در موقعیت صرفه‌جویی به مقیاس فزآینده‌ی بیشتر، ظرفیت بالقوه بالاتر و بهره وری پایین‌تر قرارخواهند گرفت. لذا به عقیده‌ی نگارندگان این مقاله، ادغام بانک‌ها بدون توجه به توابع هزینه و صرفه‌جویی به مقیاس آنها منجر به کاهش بهره وری گردیده و نتیجه‌ی مطلوب را نخواهد داشت. [i] Theory of Constraints (TOC) [ii] Strategic Management Accounting(SMA) [iii] Economies of Scale (ES) [iv] Transcendental Logarithmic Cost Function (Translog)

المصادر:

*      اکبری، محمد رضا.( ۱۳۸۵ )، درآمدی بر نظریه توابع تولید، پژوهشهای مدیریت راهبردی، بهار، شماره ۳۷.۲۸۴-۳۰۰

*      اندرسن،ج. و کوانت، ر. ( ۱۳۸۹ ). اقتصاد خرد،ترجمه مرتضی قرهباغیان و جمشید پژویان، نشر نی،چاپ سیزدهم.

*      بنی مهد، بهمن، عربی، مهدی و شیوا حسن پور(1395)، پژوهش های تجربی و روش شناسی در حسابداری: انتشارات ترمه.

*      باقرزاده، ح،( ۱۳۸۶ )، بررسی کارایی و صرفه های مقیاس در رهیافت های پارامتری و ناپارامتری صنعت بیمه، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.

*      جعفری لیلابی، پ، (۱۳۸۷). اندازه گیری صرفه های مقیاس در صنعت بانکداری ایران پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه پیام نور تهران.

*      چارلز موریس، اس. و آر. فیلیپس، اون ( ۱۳۸۵ ). تحلیل اقتصاد خرد(نظریه و کاربرد اقتصاد خرد)، ترجمه حسن سبحانی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم.

*      خواجوی، شکراله و ناظمی، امین (1383). ترکیب هزینه یابی بر مبنای فعالیت و تئوری محدودیت‌ها : رویکردی نوین در حسابداری مدیریت. مجله بررسی های حسابداری و حسابرسی.

*      خداداد کاشی، ف، (۱۳۷۷) ساختار و عملکرد بازار، نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت ایران، موسسه  مطالعات و پژوهش های بازرگانی.

*      خدادادکاشی، ف. و حاجیان، م، (1390). ارزیابی کارایی هزینه ای در صنعت بانکداری ایران پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.

*      خداداد کاشی، ف، ( ۱۳۹۴) اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد)، انتشارات سمت.

*      خان‌محمدی، محمد حامد و صالحی، مجتبی (1396)، بازده‌ی دارایی بانک‌ها در قلمرو تئوری محدودیت ها. ماهنامه حسابدار، شماره 301-300.

*      خدادادکاشی، ف، حسینی، هـ(1396). تخمین تابع هزینه صنعت بانکداری ایران و ارزیابی انواع صرفه ها در این صنعت، پژوهش های پولی و بانکی.

*      داگلاس، ایوان(1946)، اقتصاد مدیریت.پور مقیم، سید جواد(1372)

*      سجادی، سید حسین و هاشم علی صفوی (1388)، حسابداری مدیریت پیشرفته، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.

*      سکاران، اوما (1391). روش های تحقیق در مدیریت، صائبی، شیرازی، محمد، محمود، دانشگاه تهران.

*      سرینواسن، ماندیام(2011). ایجاد زنجیره تامین ناب با تئوری محدودیت‌ها، شاه سمندی اصفهانی، پرستو، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.

*      سالواتوره، دومینینک(1394). اقتصاد مدیریت، ارباب، حمید رضا، نشر نی.

*      کوربت، توماس (1393)، حسابداری عملکرد سیستم، رهنمای رودپشتی، فریدون؛ تقی نتاج، غلامحسن؛ بحری ثالث، جمال، انتشارات ترمه.

*      کاغذیان، نقدی، سپهری، (1395)، بررسی سهم هزینه عوامل تولید و امکان جانشینی آنها در تابع هزینه بانک رفاه. فصلنامه پژوهش بازرگانی، شماره 79.

*      گلدرت، الیاهو، (1994)، "هدف"، نقشینه، آشوری، داریوش، نوشین،(1392)، چاپ سوم، انتشارات آوین.

*      گجراتی، د، ( ۱۳۹۰ ). مبانی اقتصادسنجی، ترجمه حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران.

*      محمدی، طالبلو، (1389)، صرفه های ناشی از ابعاد و مقیاس در صنعت بانکداری ایران، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره 7، شماره 4.

*      نمازی، محمد(1391)، حسابداری صنعتی (2)، بودجه بندی و کنترل سیستم های استاندارد، تهران ، سمت.

*      نمازی، محمد، (1393)، "حسابداری مدیریت استراتژیک: از تئوری تا عمل"، انتشارات سمت.

*      Are European banks too big? evidence on economies of scale, 2015,Elena Beccalli, Mario Anolli, Giuliana Borello, Journal of Banking & Finance.

*      Altunbas, Y. & Molyneux, P. (1996). Economies of scale and scope in European Banking Applied Financial Economics vol.6 ,367-375.

*      Allen, L. & Rai, A. (1996). Operational efficiency in banking: An international comparison, Journal of Banking and Finance. vol. 20, 655-672.

*      Allen, L. & Rai, A. (1997). Operational efficiency in banking: An international comparison. Reply to the comment, Journal of Banking and Finance. vol.21, 1451-1455.

*      Bramorski, T. Madan, M.S., and Motwani, J. (1997), The Theory of Constraints in Banking،The Bankers Magazine, Jan-Feb 1997 pp 53-59.

*      Balderstone, s. and Keef,p.(1999), Throughput Accounting. Exploding an Urban Myth, Management Accounting, October:26-28.

*      Corbet, T,(1998), Throughput Accounting. North River Press.

*      Clark, J. A. (1988). Economies Of Scale And Scope At Depository Financial Instit. Economic Review-Federal Reserve Bank of Kansas City, 73(8), 16.

*      Comanor, W., C, (1967), Market Structure, Product Differentiation and Industrial Research. Quarterly Journal of Economics, Nov. 81, 639-57.

*      Ebadi, J., & Mousavi, S. (2006). The Economies of Scale in Iran Manufacturing Establishments, Iranian Economic Review. No. 15, winter. PP: 143-70.

*      Elwakshi, M., & Eltaweel, M. (2012). Cost Efficiency and Economies of scale in Libyan Banking Industry, finance and Economies, 97-99.

*      Goldrat, E,M, and Fox,R, E,(1986). The Race. Croton-on-hudson. NEW York:North River Press.

*      Mester, L.J.: 2010, ‘Scale economies in banking and financial regulatory reform’, The Region,Federal Reserve Bank of Minneapolis, September, 16.

*      Peter s,rose, Sylvia c, hudgins,(2011), bank management & financial srvices.

*      Salvatore,Dominick,Micro economics Theory and Application.4th ed(New York:Oxford university press,2003,chap7