الگوی مفهومی حسابداری شهروندی مبتنی بر تفکر انتقادی
الموضوعات : حسابداری مدیریت
شکراله خواجوی
1
(استاد حسابداری دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
محمد محمدیان
2
(دانشجوی دکتری حسابداری دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
الکلمات المفتاحية: حسابداری شهروندی, تفکر انتقادی, شهروند شرکتی, نظریه های شهروندی,
ملخص المقالة :
استدلال خردمندانه درباره آن چه که افراد به آن باور دارند و آن چه که انجام می دهند را تفکر انتقادی می‌گویند. بر این اساس، شرایط موجود مطابق با آن چه در حال حاضر حسابداران به آن باور دارند و به آن عمل می کنند، نیست. با این دیدگاه، بسیاری از تعابیری که مطابق با پارادایم اثباتی و یا هنجاری در خصوص حسابداری صورت گرفته است، مورد انتقاد قرار می گیرد. هدف این پژوهش، ارائه الگوی مفهومی و توصیف تصویری نو از حسابداری تحت عنوان حسابداری شهروندی است. بدین منظور، از مهم‌ترین لایه های روش هرمنوتیک عینی یعنی تفکر انتقادی و هم چنین مهم ترین روش مطالعات کتابخانه ای یعنی شناخت تاریخی، استفاده شده است. از جمله مفاهیم اساسی موجود در پژوهش حاضر مفاهیم حسابداری شهروندی و شهروند شرکتی است که با اتکا بر این مفاهیم و با استفاده از مکتب انتقادی، به بررسی جایگاه کنونی حسابداری پرداخته می‌شود و در نهایت به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا حسابداری در زمان کنونی می تواند به عنوان حسابداری شهروندی در نظر گرفته شود؟ با بررسی نظریه های شهروندی و به خصوص نظریه زیر مجموعه پارادایم انتقادی یعنی نظریه سیاسی، این نتیجه حاصل شد که نقش پاسخگویی در برابر جامعه و شهروندان از سطح کلان (دولت) به سطح خرد (شرکت ها به عنوان شهروند شرکتی) و نهایتا به حسابداران (حسابداری شهروندی) انتقال یافته است و حسابداران جهت ادای حقوق شهروندان (درجهت کمک به دولت) موظفند با رعایت کردن اخلاقیات (عدل و انصاف) و تهیه اطلاعاتی سودمند، در قبال جامعه و شهروندان پاسخگو باشند.
* ارسطو. (1364). سیاست. (ترجمه حمید عنایت)، تهران: انتشارات خوارزمی.
* حجازی، رضوان و مینا ابوحمزه. (1393). به سوی شهروند شرکتی. پژوهش حسابداری، 31، 20-1.
* حجازی، رضوان و نهاله حیاتی. (1396). جهان شهروند شرکتی: از مفاهیم تا اقدامات. پژوهش حسابداری، 24، 34-17.
* حسنزاده، بابک؛ مجدی، علی اکبر. و علی، یوسفی. (1394). هرمنوتیک به مثابه روش تحقیق: بررسی روش هرمنوتیک عینی در حوزه تحقیقات کیفی. روششناسی علوم انسانی، 83، 148-121.
* رهنمای رودپشتی، فریدون و احمد گودرزی. (1389). حسابداری انتقادی: از تئوری تا عمل، سومین کنفرانس بین المللی حسابداری و پیشرفت اقتصادی، تهران، آذر ماه.
* رهنمای رودپشتی، فریدون و احمد گودرزی. (1392). حسابداری مدیریت انتقادی، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 5، 14-1.
* فالکس، کیث. (1381). شهروندی. (ترجمه محمد تقی دلفروز)، تهران: انتشارات کویر.
* محمدپور، احمد. (1389). روش در روش. چاپ سوم، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
* نیکومرام، هاشم و بهمن بنیمهد. (1388). مقدمه‌ای بر تئوریهای توصیفی، تهران: علوم و تحقیقات.
* Abreu, R. (2015). Accounting for Citizenship: The role of Accountant. Procedia Economics and Finance, 26, 933-941.
* Adams, C. A. (2004). The ethical, social and environmental reporting-performance portrayal gap. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 17(5), 731-757.
* Alistain, M., & McMillan, I. (1996). The concise Oxford dictionary of politics.
* Altman, B. W; and Vidaver, C. D. (2000). A framework for understanding corporate citizenship. Business and Society Review, 105(1): 1-7.
* Anastasiadis, S. (2014). Toward a View of Citizenship and Lobbying: Corporate Engagement in the Political Process. Business and Society, Vol. 53, No. 2, P: 260-299.
* Azizul I. M; & Deegan, C. (2008). Motivations for an organization within a developing country to report social responsibility information: Evidence from Bangladesh. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 21(6), 850-874.
* Cameron, J. C., & Sosik, J. J. (2016). Corporate Citizenship: Understanding the Character Strength of Citizenship from Corporate Law and Leadership Perspectives. Journal of Behavioral and Applied Management, 17(1), 3.
* Camilleri, M. A. (2017). Corporate citizenship and social responsibility policies in the United States of America. Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 8(1), 77-93.
* Carr, W., & Hartnett, A. (1996). Education and the struggle for democracy: The politics of educational ideas. McGraw-Hill Education (UK).
* Cooper, D. J. (2014). On intellectual roots of critical accounting: A personal appreciation of Tony Lowe (1928–2014). Critical Perspectives on Accounting, 25 (4/5), 287–292.
* Dane, M. Ch (2016). Corporate Accountability Reporting and High – Pofile Misconduct. The Accounting Review, 91(2), 377-399.
* Deegan, C; Rankin, M. & Voght, P. (2000). Firms’ disclosure reactions to major social incidents: Australian evidence. Accounting Forum, 24(1), 101-130.
* Fields, T. D., Lys, T. Z., & Vincent, L. (2001). Empirical research on accounting choice. Journal of accounting and economics, 31(1), 255-307.
* Haslam, J; and Sikka, P. (2016). Pioneers of Critical Accounting: A Celebration of the Life of Tony Lowe. 1th Ed, New York: Palgrave Macmillan.
* Karam, C. M., & Jamali, D. (2017). A cross-cultural and feminist perspective on CSR in developing countries: uncovering latent power dynamics. Journal of Business Ethics, 142(3), 461-477.
* Llewellyn, S., & Milne, M. J. (2007). Accounting as codified discourse. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 20(6), 805-824.
* Matten, D; and Crane, A. (2005). Corporate Citizenship: Toward an Extended Theoretical Conceptualization. Academy of Management Review, 30(1), 166-179.
* Matten, D; Crane, A; and Chapple, W. (2003). Behind the Mask: Revealing the True Face of Corporate Citizenship. Journal of Business Ethics, 45, 109-120.
* Perignon, C; & Vallee, B. (2017). The political economy of financial innovation: evidence from local governments. The Review of Financial Studies, 30(6), 1903-1934.
* Podsakoff, N. P., Whiting, S. W., Podsakoff, P. M., & Blume, B. D. (2009). Individual-and organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 94(3), 122-144.
* Preece, J. (2002). Feminist perspectives on the learning of citizenship and governance. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 32(1), 21-33.
* Ramanna, K. (2013). A Framework for Research in Corporate Accountability Reporting, Accounting Horizins, 27 (2), 409-432.
* Riahi-Belkaoui, A. (2004). Accounting theory. Cengage Learning EMEA.
* Segura, L. C., Abreu, R., & Filho, M. A. F. M. (2014). Assessing accounting for citizenship: an empirical analysis of the corporate control and capital structure decisions. International Journal of Auditing Technology, 2(1), 69-94.
* Smith, M (2015). Research methods in accounting. 3nd Edition, SAGE.
* Smith, R. M. (2002). Modern citizenship. Handbook of citizenship studies, 105-115.
* Stefan, M; and Jennifer, S. (2009). Using the Objective Hermeneutics Method in policy Evaluation. Evaluation, 15(4), 445–457.
* Stolz, I., & Mclean, G. N. (2009). Organizational skills for a corporate citizen: Policy analysis. Human Resource Development Review, 8(2), 174-196.
* Thomas, L; James, P. N; and Clare, W. (2015). Signalling Through Corporate Accountability Reporting. Journal of Accounting and Economics, 60(3), 56-72.
* Valor, C. (2005). Corporate Social Responsibility and Corporate Citizenship: Towards Corporate Accountability. Business and Society Review, 110(2), 191–212
* Van Gunsteren, H. R. (1988). Admission to citizenship. Ethics, 98(4), 731-741.
* Windsor, D. (2001). The future of corporate social responsibility. The international journal of organizational analysis, 9(3), 225-256.
_||_