فراترکیب مولفه‌های سیاستگذاری فرهنگی در نظام آموزش عالی
الموضوعات : مدیریت فرهنگی
علیرضا نصیری فیروز
1
,
خدایار ابیلی
2
,
جواد پورکریمی
3
1 - فوق لیسانس آموزش زبان انگلیسی و کاندیدای دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه تهران، ایران.
2 - استاد تمام و عضو هیات علمی گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار و عضو هیات علمی گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: فرهنگ, سیاستگذاری فرهنگی, آموزش عالی,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف: در دو دهه اخیر، با وجود تاکید بر اهمیت فرهنگ، مطالعات سیاستگذاری فرهنگی در نظام آموزش عالی کمتر مورد توجه بوده است. شناسایی مولفه‌ها و ارائه الگوی سیاستگذاری فرهنگی در نظام آموزش عالی از اهداف مطالعه بودند.روش: این مطالعه از روش کیفی و مرور نظام‌مند با هدف کاربردی استفاده کرد. مرور نظام‌مند جامعی از مقاله‌ها صورت گرفت که از پژوهش پایگاه داده‌های مختلف با استفاده از سه کلید واژه (فرهنگ، سیاستگذاری فرهنگی، آموزش عالی) و ارجاعات مرتبط بین سال‌های 1387 تا 1399 به دست آمده بودند. در مجموع 40 منبع مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. معیارهای انتخاب اسناد، هم‌راستایی عنوان، چکیده و محتوی با سیاستگذاری فرهنگی در آموزش عالی بود.یافته‌ها: براساس یافته‌های پژوهش سیاستگذاری فرهنگی نظام آموزش عالی از سه مرحله (تدوین، اجرا و ارزیابی) تشکیل شده است که به صورت آشکاری در هم تنیده‌اند. مسئله‌یابی، راه‌حل‌یابی و مشروعیت بخشی از زیر مولفه‌های تدوین سیاست‌ها هستند. اجرای برنامه‌های فرهنگی زیر مولفه‌های مدیریتی و قانونی را در بر می‌گیرد. و در نهایت، شاخص‌های عمومی و حرفه‌ای ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی در نظام آموزش عالی را شکل می‌دهند. نتیجه‌گیری: چنان‌چه سیاستگذاری فرهنگی مطلوب در آموزش عالی صورت نگیرد، یک احتمال وجود دارد و آن این است که دیگران برای ما سیاستگذاری فرهنگی خواهند کرد که می‌تواند چالش‌ها و تغییراتی را در نظام آموزش عالی ما پدید آورد.
آبروش، رضا؛ حسین، امین بیدختی، علی‌اکبر؛ رضایی، علی محمد و صالحی عمران، ابراهیم (1397). مطالعه عوامل موثر و زمینه ساز اجرای خط مشی‌های آموزش عالی در ایران، فصلنامه علمی – پژوهشی، آموزش عالی ایران، سال دهم، شماره دوم.
آزاد ارمکی، تقی و منوری، روح (1390). در آمدی برای تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. سال ششم، شماره 2.
آقابابا، ابوالفضل (1392). تقسیم کار اجتماعی (مکانیکی یا ارگانیکی) و رویکرد مبتنی بر (تصمیم یا اتفاق) و ارزشیابی کیفیت در آموزش عالی، مجموعه مقالات دومین کنفرانس ارزشیابی و تضمین کیفیت در نظام‌های آموزش، سازمان سنجش آموزش کشور.
ابراهیم بای سلامی، غلام حیدر (1398). فرهنگ و سیاستگذاری در ایران، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 2، شماره 5.
ابیلی، خدایار؛ پورکریمی، جواد؛ حاج خزیمه، مجتبی و حاتمی، محمدرضا (1399). شناسایی مولفه‌های توسعه حرفه‌ای مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی (یک مطالعه فراترکیب)، فصلنامه علوم دریایی.
اسمیت، کوین و دابیلیو لایمر، کریستوفر (1395). درآمدی بر نظریه خط مشیگذاری عمومی، ترجمه: حسن دانایی‌فرد، انتشارات صفار.
اشتریان، کیومرث (1381). روش سیاستگذاری فرهنگی، تهران: کتاب آشنا. چاپ اول.
اشتریان، کیومرث (1386). سیاستگذاری عمومی در ایران: آسیب شناسی فرایند بررسی اجرای سیاست‌ها، موانع و مشکلات فراروی آن، سایت خبرگزاری دانشجویان ایران (اسپا).
اشتریان، کیومرث (1391). مقدمه‌ای بر سیاستگذاری فرهنگی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
افراسیابی، رویا و یارل، ناهید (1398). آسیب‌شناسی فرهنگی آموزش عالی، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، سال سوم، شماره 13.
افشاری، عبدالرحمن، توسلی رکن آبادی، مجید و شریعتی، سعید (1398). بازشناسی موانع سیاسی تحقق اهداف سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست، سال 7، شماره 26.
الوانی، سید مهدی و شریف‌زاده، فتاح (1394). فرایند خط مشیگذاری عمومی، تهران: نشر نیاز دانش.
الوندی، پدرام (1386). فرهنگ و آموزش، انتشارات موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
امامی میبدی، راضیه و اشتریان، کیومرث (1391). طراحی نظام ارزیابی سیاست‌های عمومی در جمهوری اسلامی ایران، مجله پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره هفتم، شماره 2.
اندرواژ، سید فاطمه (1395). ارزیابی برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه خوارزمی از منظر دانشجویان و مطلعین کلیدی، دانشگاه ادبیات و علوم انسانی، رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه خوارزمی.
بزرگی، حوریه (1393). بررسی چالش‌های سیاستگذاری فرهنگی ایران، فصلنامه دین و سیاست فرهنگی، دوره 1، شماره 1، پیاپی1.
بابائی، سحر و توکلی، غلامرضا (1394). تدوین مدل فرایندی سیاستگذاری در سازمان‌های دولتی، فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره 1، شماره3.
باقری مقدم، ناصری و احمدی، حسین (1397). آسیب‌شناسی حکمرانی و نظام‌های آموزش عالی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی سیاستگذاری عمومی. دوره 4، شماره 4.
بیک محمدی، حسن؛ کریمی قطب آبادی، فضل‌الله و شکوهی، شاپور (1396). تحلیل شاخص‌های توسعه فرهنگی، فصلنامه علمی پژوهش مطالعات برنامه ریزی سکونت‌گاه‌های انسانی، دوره دوازدهم، شماره 1، (پیاپی 138).
بیگی، وحید (1397). مروری جامع بر مبانی و نظریه‌های خط‌مشی‌گذاری عمومی، انتشارات نگاه دانش.
پورعزت، علی اصغر (1387). مبانی دانش اداره دولت و حکومت، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
توفیقی، جعفر (1397). سیاستگذاری در آموزش عالی، سلسله مباحث کلاس‌های دکتری تخصصی مدیریت آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
جاودانی، حمید (1399). سیاستگذاری آموزشی، انتشارات موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
جواهری، فاطمه (1398). سیاست‌های فرهنگی در دانشگاه‌های دولتی ایران پس از انقلاب اسلامی، انتشارات دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم؛ تحقیقات و فناوری.
حسنوی، رضا؛ نظامی‌پور، قدیر؛ بوشهری، علیرضا؛ آذر، عادل؛ قربانی، سعید (1395). طراحی مدل تاثیر آینده نگاری بر سیاستگذاری علم فناوری و نوآوری در سطح ملی با استفاده از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری، فصلنامه سیاست علم و فناوری. سال ششم، شماره 1.
حقیقی کفاش، مهدی؛ اسماعیلی، محمدرضا و اکبری، مسعود (1392). ارزیابی عملکرد سازمان‌های فرهنگی، موسسه انتشارات امیرکبیر.
حمیدی زاده، محمدرضا (1387). تصمیم‌گیری نوین، دانشگاه عالی دفاع ملی.
خاشعی، وحید (1397). مورد کاوی در سیاستگذاری فرهنگی، نشر فوژان.
خدایی محمودی، رضا؛ مالی، مجتبی و رفیع زاده، مهرداد(1395). فرایند خط مشیگذاری عمومی. تئوری، سیاست و روش‌ها. انتشارات تهران. موسسه کتاب مهربان.
دانایی‌فرد، حسن (1395). گفتارهای جدید خط مشیگذاری عمومی، انتشارات دانشگاه امام صادق.
دانش‌فرد، کرم الله (1395). فرایند خط مشیگذاری عمومی، انتشارات صفار.
ذاکر صالحی، غلامرضا (1397). آشنایی با موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، سلسله سمینارهای تخصصی مدیریت آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
رضوانی، محمدرضا و منتظری، علی (1390). تحلیل روش‌ها و شاخص‌های ارزیابی فرهنگ، هنر و ارتباطات در کشورهای مختلف جهان، هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
ساجدی، رضا (1391). شاخص‌های الگوی اسلامی و تربیت عقلانی، گروه تربیت اسلامی؛ مرکز مطالعات راهبردی.
سلیمی، حسین (1382). سیاست‌پذیری فرهنگ، به اهتمام مجید وحید، تهران، انتشارات باز.
شریف‌زاده، فتاح؛ الوانی، سید مهدی، رضایی منش، بهروز و مختاریان پور، مجید (1391). موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه، بررسی تجربیات مدیران فرهنگی، فصلنامه مدیریت راهبردی، سال هفتم، شماره 1، پیاپی 13.
شریفی، سید علیرضا و فاضلی، عبدالرضا (1391). واکاوی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، آسیب‌ها و راهبردها، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، شماره شصت و نه.
صالحی امیری، سید رضا و دولت آبادی، امیر (1387). مبانی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش‌های فرهنگی اجتماعی.
صاعد موچشی، عبدالرحمن، توسلی رکن آبادی، مجید و شریعتی، سعید (1398). بازشناسی موانع سیاسی تحقق اهداف سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال 7، شماره 26.
صالحی عمران (1399). شاخص‌های تدوین، اجرا و ارزیابی سیاستگذاری فرهنگی، مصاحبه در دانشگاه فنی و حرفه‌ای تهران.
صمیم، رضا (1396). تولید و مصرف در دانشگاه ایران، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ضابط پورکردی، امین بیدختی، علی‌اکبر؛ رضایی، علی محمد و صالحی عمران، ابراهیم (1397). مطالعه عوامل موثر و زمینه‌ساز اجرای خط مشی‌های آموزش عالی در ایران، دو فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، سال دهم، شماره دوم.
عاملی، سعید رضا (1396). گذر از جامعه توده‌ای به جامعه فردی، در نامه شورا، شماره‌های 106 و 107؛ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عباسی، عباس؛ معتضدیان، رسول و میرزایی، محمد قاسم (1395). بررسی موانع و اجرای خط مشی‌های عمومی سازمان‌های دولتی، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره 6، شماره2.
فاضلی، نعمت‌الله (1393). فرهنگ و دانشگاه. نشر ثالث.
فراست‌خواه، مقصود (1388) دانشگاه و آموزش عالی، منظره‌های جهانی، مسئله ایرانی, نشر نی.
فراست‌خواه، مقصود (1392). چکیده بحث در کرسی‌های نقد اجتماعی سیاست آموزش عالی، انجمن جامعه شناسی.
فراست‌خواه، مقصود (1396). نظارت و ارزشیابی در آموزش عالی، سلسله مباحث کلاسی دوره دکتری مدیریت آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
قلیپور، رحمت‌الله (1387). تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران، انتشارات سمت.
قلیپور، رحمت‌الله (1396). تصمیم‌گیری سازمانی و خط مشیگذاری عمومی، انتشارت سمت.
گیوریان، محمدرضا و ربیعی، محمدرضا (1394). فرایند خطمشی گذاری پیشرفته، موسسه کتاب، نشر مهربان.
لطیفی، میثم و ظهوریان ابوترابی، میثم (1394). تدوین الگوی ارزیابی شاخص‌های فرهنگ عمومی در دانشگاه‌ها، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره هشتم، شماره 1.
مانهایم، یارول و ریچارد ریج (1385). روش‌های تحقیق در علوم انسانی، ترجمه: لی لی سازگار، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
مختاریان پور، مجید (1393). عوامل تسهیل کننده اجرای موفق سیاست‌های فرهنگی کشور، راهبرد فرهنگ، شماره 27.
مشبکی، اصغر و خادمی، علی‌اکبر (1387). مروری آسیب شناسانه بر سیاست‌ها و سیاستگذاری فرهنگی ایران بعد از انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات فرهنگ و ارتباطات، شماره 4.
مقتدایی، مرتضی و ازغندی، علیرضا (1395). آسیب‌شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره سی و چهارم.
منوریان، عباس (1396). تحلیل خط مشی عمومی، انتشارات دانشگاه تهران.
نصیری، مهدی و لبادی، زهرا (1397). فرهنگ سازمانی در سازمان‌های آموزشی و فرهنگ علمی پژوهشی در آموزش عالی، دو ماهنامه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال سوم، شماره سه، پیاپی، جلد 1.
نوید ادهم، مهدی و صادق زاده قمصری، علیرضا (1394). طراحی الگوی سیاستگذاری فرهنگی نظام آموزش و پرورش،. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال چهارم، شماره پانزدهم.
وحید، مجید (1383). از فرهنگ سیاستگذاری تا سیاستگذاری فرهنگی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
هاشمیان، سید محمد حسین (1391). بازخوانی دانش سیاستگذاری در بستر پست مدرنیسم، اجرا و ارزیابی سیاست‌ها، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، دوره 17، شماره 66.
هاشمی، سیدضیاء (1396). سیاست فرهنگی در دانشگاه ایران، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
هاولت، مایکل، رامش، ام و پرل، آنتونی (2009). مطالعه خطمشی عمومی، چرخه‌های خطمشی و زیر نظام‌های خطمشی، ترجمه، دکتر عباس منوریان و دکتر ایراهیم گلشن، 1395.انتشارات موسسه کتاب مهربان
_||_Chan, S.J & Yang, C.Y (2017). Governance styles in Taiwaneses universities: Features and effects. International journal of educational development.
Chou, M.H; Jungblut, J, Ravinet, P and Vulcasovic, M (2017). Higher education governance and policy: an introduction to multi – issue, multi level and multi actor dynamics. UK Limited, trading as Taylor & Francis Group.
Dye, T (2013). Understanding public policy, J (2019). Legitimization of the inclusion of cultural practices in the planning of water and sanitation services for displaced programs. Water.
Fischer, F (2000). Citizens. Experts and the environment. The politics of local knowledge. Duhan and London. Duke university press.
enkins, W.I (1978). Policy analysis: A political and organizational perspective. London: Martin Robertson.
Jeretic, P and Rosello, D (2011). Operational process for the formulation and implementation of cultural policies. Some basic principles. UNESCO.
Jones, Charlews (1984). An introduction to the study of public policy. Monterey, C.A: Brooks / cole.
Kingdon, J.W (1999). Agendas, alternatives and public politics. New York: Harper Collins. College publications.
Konsult, G (2009). Barriers to implementation, The Konsult knowledge base.
Kraft, E.M & Scott, R.F (2004). Public policy, political analysis andalternatives, CQ press, university of Wisconsin, Green bay.
Park, C; Lee, J & Chung (2015). Is legitimized policy always successful? Policy legitimacy and cultural policy in Korea. Policy sciences.
Paudel, R.N (2009). A critical account of policy implementation theories: status and reconsideration. Nepalese Journal of public policy and governance.
Sandelowski, M & Barroso, J (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company. New York.
Yanez, S, Uruburu, A; Moreno, A, & Lumberas (2019). The sustainability report as an essential tool for the holistic and strategic vision of higher education institutions. Journal of cleaner production
