تحلیل جامعه شناختی تاب آوری اقتصادی صندوق های بیمه ای با تاکید بر روش دلفی

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

ابراهیم صادقی فر ¹ , هوشنگ ظهیری ² , احمد میدری ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه‏ شناسی‏ اقتصادی و توسعه،‏ واحد گرمسار،‏ دانشگاه آزاد اسلامی‏، سمنان،‏ ایران.
2 - گروه علوم اجتماعی،‏ واحد گرمسار،‏ دانشگاه آزاد اسلامی‏، سمنان،‏ ایران
3 - گروه اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاريخ الإرسال : 18 الجمعة , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , ذو الحجة, 1443 تاريخ الإصدار : 04 الإثنين , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: تاب‏آوری اقتصادی, اقتصاد مقاومتی, رویکرد اقتصادی نئولیبرالیستی, دولت رفاه, نظام تأمین اجتماعی, صندوق‏های بیمه.,

ملخص المقالة :

تاب‏آوری اقتصادی، قدرت تحمل تکانه‏های اقتصادی در مواجهه با مخاطراتی ناگهانی است. صندوق‏های بیمه از اجزای اصلی مقاومت جوامع در سطح کلان و خرد است. «بیمه تاب‏آور» یکی از مهمترین ارکان نظام تأمین اجتماعی در دستیابی به اهداف توسعه از جمله رشد اقتصادی پایدار، حمایت اجتماعی قلمداد می‏شود. هدف پژوهش تحلیل جامعه‏شناختی مفهوم، ابعاد و شاخص‏های تاب‏آوری اقتصادی صندوق‏های بیمه‏ای است. روش کیفی و با استفاده از مصاحبه‏های دلفی انجام گردید. 12 مصاحبه با شیوه نمونه‏گیری « هدفمند» صورت گرفت. حجم نمونه مبتنی بر اشباع نظری بود. یافته‏های پژوهش نشان داد که اقتصاد ایران ترکیبی از 2 رویکرد اقتصادی نئولیبرالیستی و دولت رفاه است. شاخص‏های تاب‏آوری صندوق‏های بیمه شامل پابرجایی، افزونگی، تدبیر، واکنش به مخاطره، احیاء هستند. از میان مولفه‏های مربوط به شاخص تاب‏آوری اقتصادی، مولفه افزونگی و قابلیت احیاء از اهمیت ویژه‏ای برخوردار بوده است. صندوق‏های بیمه در سه ویژگی پایداری، کفایت مزایا و کیفیت حکمرانی به شدت دچار چالش هستند. وضعیت شاخص‏های مربوط به این سه ویژگی سبب شده تا «تاب‏آوری» صندوق‏ها به مخاطره‏ای جدی تبدیل شود. صندوق‏های بازنشستگی در ایران از یک طرف با محدودیت سرمایه‏‏گذاری روبه‏رو هستند چراکه ارتباطی با بازارهای مالی جهانی ندارند و از طرف دیگر با تحمیل سیاسی در حوزه مدیریت واحدهای اقتصادی خود مواجه‏اند. این دو ویژگی آنها را در حوزه سرمایه‏گذاری نسبت به همتایان متمایز می‏‏کند. تاب‏آ‏وری اقتصادی صندوقهای بیمه متاثر از اقتصاد مقاومتی بوده و خود این موضوع وجه تمایز بارزی با سایر کشورها است. می‏توان گفت که وضعیت کنونی تاب‏آوری صندوق‏های بیمه آنچنان مطلوب نیست. به عنوان نتیجه می‏توان اظهار کرد که درخصوص سازمان تأمین اجتماعی می‏‏‏توان تاب‏آوری را با محاسبات اکچوئری سنجید و بر این اساس با وارد کردن شوک‏های مختلف به سازمان، پیامدهای مالی آن را ارزیابی کند. بدون در نظر گرفتن این محاسبات و با در نظر گرفتن شاخص‏های کلیدی مانند نسبت پشتیبانی، نرخ بازده سرمایه، منابع در دسترس و وضعیت مالی دولت به نظر می‏رسد صندوق تأمین اجتماعی را نیز صندوقی شکننده باید توصیف کرد.