تحلیلی بر میزان تحقق پذیری کاربری اراضی شهری در طرح‌‌های جامع شهرهای کوچک (مورد مطالعه شهر عسگران)

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

مهدی ابراهیمی بوزانی ¹ , رضا محتاری ملک آبادی ² , ناصر کریمی میرآبادی ³

1 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. [e-mail] (نویسنده مسئول)
2 - دانشیار جغرافیا طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. [e-mail]
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تیران، ایران. [e-mail]

تاريخ الإرسال : 13 الأحد , جمادى الثانية, 1443 تاريخ التأكيد : 14 الثلاثاء , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , رجب, 1443

الکلمات المفتاحية: تحقق پذیری, کاربری اراضی, طرح جامع, شهر کوچک, شهر عسگران,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: مهم ترین مسئله در روند تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری موضوع تحقق پذیری آن‌ها است و چنانچه این طرح‌ها به نحوی که مقرر شده تحقق یابند، منافع و امکانات عمومی تأمین و بسیاری از مشکلات شهری برطرف می شود؛ به این جهت در این مقاله طرح جامع شهر عسکران از توابع استان اصفهان با سطح شهرهای کوچک مقیاس مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده‌های آن مبتنی بر منابع اسنادی و مشاهده میدانی است.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که متوسط درصد تحقق پذیری جمعیت پیشنهادی طرح جامع شهر عسگران، برابر با 84/60 درصد است که این رقم می‌تواند به عنوان متوسط تحقق پذیری کاربری‌ها نیز انتخاب شود. بر این اساس تحقق‌پذیری کاربری های اداری و انتظامی، مسکونی، آموزشی، میراث تاریخی و تأسیسات شهری از حد متوسط بالاتر، و تحقق پذیری سایر کاربری‌ها پایین تر از حد متوسط بوده است. در بین این کاربری ها، دو کاربری تجاری-خدماتی و پارک و فضای سبز تحقق پذیری کمتر از ده درصد داشته‌اند و کاربری تفریحی-گردشگری، فضای سبز حفاظتی و درمانی تحقق پذیری صفر درصد و حتی منفی داشته‌اند. بدین ترتیب می‌توان گفت که تحقق پذیری کاربری اراضی پیشنهادی طرح جامع عسگران بسیار پایین بوده است.نتیجه گیری: طرح جامع شهر عسگران به مانند همه طرح های جامعی که با الگوی سنتی تهیه می‌شوند از تحقق‌پذیری اندکی برخوردار بوده و با اکثر ضعف ها و تنگناهای این الگو شامل جدایی روند تهیه طرح از مرحله اجرا، قطعی‌نگری در برنامه ریزی و مکانیابی کاربری ها و به دنبال آن انعطاف پذیری اندک و عدم تطبیق با شرایط متغیر مکانی_زمانی، بی توجهی به امکانات مالی و اجرایی شهرداری، کلیشه ای بودن تهیه طرح، بی توجهی به منافع و نیاز ذینفعان، عدم توجه به عوامل کلان اقتصادی و سیاسی و اجتماعی، بی توجهی به مالکیت زمین و ... مواجه است.

المصادر:

• پیرزاده، حسین.1387. اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران بر اساس رویکرد راهبردی، تهران : وزارت مسکن و شهرسازی.


• پاکزاد،جهانشاه.1392. سیر اندیشه ها در شهرسازی، تهران:انتشارات آ؛رمانشهر.


• پنداریان، لطیف؛ دریاباری؛ سید جمال الدین و بخشنده نصرت، عباس.1398. آسیب شناسی تحقق پذیری طرح های شهری در ایران، نمونه موردی منطقه ۲۲ شهر تهران، مجله جغرافیا، شماره ۶۱ صص 37-25.


• رحیمی، اکبر.1396. تغییرات کاربری زمین شهری و اثر آن بر کاربری­های عمومی شهر. نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، 21 (59): 65-88.


• سجادی، ژیلا و { دیگران}.1393. ارزیابی میزان تحقق کاربری زمین در طرح­های توسعه شهری با تأکید بر کاربری فضای سبز. پژوهش­های منظر شهری،1 (1): 56 – 45.


• شاطریان، محسن؛ مومن بیک، زهرا و موسوی، حجت.1398. کاربرد داده­های سنجش از دور در آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی شهری مطلعه موردی: شهرکرد. فصلنامه علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 28 (111): 235-250.


• صفایی پور، مسعود و سعیدی، جعفر.1394. بررسی عوامل موثر در ناکارآمدی طرح های توسعه شهری ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال هفتم، شماره 27، صص 30-10.


• محمدی، سعدی.1400. اثرات اجرای طرحهای هادی در توسعه کالبدی روستاهای پیرامون شهر مریوان. جغرافیا)فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران (،سال نوزدهم، شماره 86: 250-233.


• کمپل، اسکات و فاینشتاین، سوزان.1388. نظریه ی برنامه ریزی شهری (1) (سده ی بیستم)،تهران: انتشارات آذرخش.


• محمدی­دوست، سلیمان و خانی­زاده، ملیحه.1399. بررسی عوامل موثربر تحقق پذیری کاربری فضای سبز با رویکرد راهبرد توسعه شهری درکلانشهر شیراز (مطالعه موردی شهرداری منطقه یک (. فصلنامه انسان و محیط زیست، 18 (52): 91-109.


• مرکز آمار ایران. سرشماری­های عمومی نفوس و مسکن سال­های 1385 تا 1395.


• میرزایی، جهان­بین؛ پیوسته‌گر، یعقوب و کلانتری خلیل آباد،حسین.1398. سنجش و ارزیابی فضایی خدمات شهری (مطالعه موردی: مناطق نه گانه شهر شیراز). فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری. 6 (2): 145-167.


• مهندسین مشاور نقش راز بوم.1392. طرح جامع شهر عسگران.


• وحیدی­برجی، گلدیس؛ نوریان، فرشاد و عزیزی، محمد مهدی.1396. شناسایی علل عدم تحقق کاربر یهای پیشنهادی در طرح های توسعه شهری ایران با استفاده از نظریه زمینه­ای. نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 22 (1): 5-14.


•  

•  


• Guzmana, L., A., Escobarb, F., Peñaa, J., Cardona, R. 2020. A cellular automata-based land-use model as an integrated spatial decision support system for urban planning in developing cities: The case of the Bogotá region. Land Use Policy, 92 (1): 1-13.


• Hersperger, A., M., & Gradinaru, S. 2018. Urban Land-use change: The role of strategic spatial planning. Global Environmental Change, 51: 32-42.


• Horelli, L. 2017. Engendering urban planning in different contexts–successes, constraints, and consequences. European Planning Studies, 25 (10): 1779-1796.


• Kleemann, J., Inkoom, J., N., Thiel, M., Shankar, S., Lautenbach, S., and Fürst, C. 2017. Peri-urban land use pattern and its relation to land use planning in Ghana, West Africa. Landscape and Urban Planning, 165: 280-294.


• Li, Z., Han, Z., Xin, J., Luo, X., Su, S., & Weng, M. 2019. Transit oriented among metro station areas in Shanghai, China: Variations, typology, optimization and implications for land use planning. Land use policy, 82: 269-282.


• Meijers, E., Burger, M., 2010. Spatial structure and productivity in US metropolitan areas. Environ. Plan. A 42: 1383–1402.


• Sahana, M.; Hong, H.; Sajjad, H. 2018. Analyzing urban spatial patterns and trend of urban growth using urban sprawl matrix: A study on Kolkata urban agglomeration, India. Sci. Total Environ, 628–629: 1557–1566.


• Uma Maheswari, R., Rajkumar, R.OM., Surendran, A., Krishnamoorthy, B.S., 2015, Monitoring changes in land use/ land cover using multi temporal/sensor satellite data (a case study in palani). International Journal of Recent Scientific Research, 6 (2): 2867- 2870.