تحلیل الگوی بهینه چگونگی تشکیل شورایاری‌ها در چارچوب روش‌های انتصابی یا انتخابی (مورد پژوهی: شهر یزد)

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

احسان لشگری ¹ , محمد حسین سرایی ² , مجتبی غفورزاده ³

1 - استاد
2 - استاد
3 - دانشجو

تاريخ الإرسال : 19 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1438 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: مدل مدیریت شهری, روش‌های انتخابی یا انتصابی, الگوی بهینه, شورایاری ها, شهر یزد,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: تحلیل الگوی مدیریتی شهری مناسب در قالب شورایاری‌ها و ویژگی‌های این نوع مدل در سطح شهرهای مختلف کشور، به ویژه انتصابی بودن شورایار یا انتخابی بودن آنها، مسئله‌ای است که هنوز به صورت مدون مورد بررسی قرار نگرفته است. از آنجایی که تاکنون الگوی شورایاری در برخی از شهرها مانند شهر یزد هنوز به صورت عینی شکل نگرفته است؛ می‌توان اذعان نمود که دغدغه‌ی اصلی مدیران شهری در سطوح مختلف تعیین چارچوب تشکیل در قالب‌های انتصابی یا انتخابی می‌باشد. این پژوهش در راستای بررسی چگونگی تشکیل شورایاری در سطح شهر یزد و ارزیابی آن در چارچوب دو روش انتصاب یا انتخاب گام برمی دارد. لذا این پژوهش به دنبال تطبیق الگوهای انتخابی و انتصابی شورایاری و تبیین الگوی بهینه در شهر یزد می‌باشد. روش پژوهش: روش این پژوهش براساس هدف کاربردی و براساس ماهیت توصیفی- تحلیلی می‌باشد، جمع‌آوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه ای- اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. جهت تحلیل داده از آزمون آماری تی تست در نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌ها: دو الگوی اجرایی شورای محلات در شهرهای تهران و مشهد از نظر هدف یکسان بوده و در راستای جلب مشارکت شهروندان در اداره‌ی ‌امور شهر گام برمی دارند؛ اما از آنجایی که شرایط هر شهر از نظر ساختار اجتماعی- فرهنگی، مدیریتی و ... متفاوت می‌باشد، لذا می‌بایست از طریق انتخاب معیارهایی بومی و متناسب با هر شهر، الگوی بهینه جهت عضویابی، تشکیل و اجرای شورای محلات را مشخص نمود. بنابراین با توجه یکسان بودن هدف و از سوی دیگر تفاوت در اجرای و تشکیل این نهاد محلی، می‌توان از تجارب مشابه الگوهای اجرا شده استفاده نمود و همچنین، در جهت تطبیق هر چه بیشتر الگوی مورد نظر با شرایط و ساختار هر شهر می‌بایست معیارهایی بومی را جهت تعیین الگو بهینه مشخص نمود. نتیجه گیری: نتایج بیانگر این است که با توجه به تحلیل الگوی‌های انتخابی و انتصابی در تعیین اعضاء شورایاری و نظرسنجی از شهروندان و مدیران شهری در شهر یزد، مناسب ترین الگو در شهر یزد الگوی انتخابی است. به طور کلی در ابعاد اجتماعی با الگوی انتخاب مشارکت بیشتر شهروندان قابل پیش بینی است، از دیدگاه شهروندان حالت انتخابی در تشکیل شورای محله مقبولیت نهادی بیشتری دارد.

المصادر:

-   آخوندی، احمد، برک پور، ناصر، اسدی، ایرج، بصیرت، میثم و حبیب الله طاهرخانی (1387): آسیب شناسی مدل اداره‌ی ‌امور شهر در ایران، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 63، بهار، ص 135-156.

-   ازکیا، مصطفی و حسین ایمانی جاجرمی (1384): بررسی جامعه شناختی عوامل کارایی شوراهای اسلامی شهر؛ فصلنامه علوم اجتماعی، ش 26، 33-64.

-   ابراهیم زاده، عیسی، زارع، محمد، ربانی، طه و جعفر کریمی (1389): بررسی نقش شورایاری‌ها و سازمان‌های محلی در جلب مشارکت مردم، نمونه‌ی ‌موردی: کلانشهر زاهدان؛ اولین همایش مدیریت محله ای حقوق و تکالیف.

-   ایمانی جاجرمی، حسین (1384): ویژگی‌های ‌تاریخی- فرهنگی و تحولات معاصر مدیریت محله شهری در ایران؛ مطالعه موردی: شهرداری محله در تربت حیدریه، نامه انسان شناسی، 17-29.

-   پیران، پرویز (1379): طرح انجمن‌های شورایاری محله‌های شهر تهران، فصلنامه‌ی ‌معماری و فرهنگ؛ سال دوم، شماره پنجم، تابستان.

-   توکلی نیا، سعیده و استادی سیسی، منصور (1388): تحلیل پایداری محله‌های ‌کلانشهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری ها، نمونه موردی: محله‌های ‌اوین، درکه و ولنجک؛ مجله پژوهش‌های ‌جغرافیای انسانی (پژوهش‌های ‌جغرافیایی)، زمستان.

-   حقیقتیان، منصور، اسماعیلی، رضا و سمیه کریمی زاده اردکانی (1394): تبیین جامعه ‌شناختی تأثیر توسعه محله محوری در اداره کلانشهر تهران؛ موردمطالعه: محله‌های ازگل، جنت‌آباد، حکیمیه، خانی‌آباد نو، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال ششم، شماره 20، بهار.

-   حسنی، غلامرضا (1386): بررسی ساختار و عملکرد شورایاری‌ها و راهکارهای بهبود آن در توسعه شهر مشهد، طرح پژوهشی شورای اسلامی شهر مشهد.

-   حسینلو، معصومه، آقایی، عادله (۱۳۹۲): نقش شورایاران در جلب مشارکت شهروندی نمونه موردی: منطقه 4 شهر تهران، پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.

-   داودی، سعید و یحیی پور، مهدی (1388): مطالعه‌ی ‌مقدماتی برای بازنگری در قانون شوراها: اهمیت نقش و جایگاه شورایاری‌ها در مدیریت شهری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.

-   دبیرخانه شوراهای اجتماعی محلات مشهد مقدس (1391): آشنایی با شوراهای اجتماعی محلات مشهد؛ انتشارات بوی شهر بهشت، مشهد، بهار.

-   دانشی خوشبو، یوسف (1349): سازمان‌های ‌محلی تهران، تهران: دانشکده علوم اداری و مدیریت.

-   دستورالعمل شورای اجتماعی محلات شهر مشهد (1393): دبیرخانه شوراهای ا جتماعی محلات مشهد، چاپ اول، تیرماه.

-   رمضانی فرخد، احمد، گزلان طوسی، جمال (1391): مدیریت محله ای در ایران: برگزیده ای از تجارب مشارکت محلی در ایران، مشهد، سازمان فرهنگی- ورزشی شهرداری؛ دبیرخانه‌ی ‌شورای اجتماعی محلات شهر مشهد، انتشارات بوی شهر بهشت، ص 10-88.

-   رضایی، محمد رضا، غفورزاده، مجتبی، جعفری نسب، حسین، حسینی، سید مصطفی و مسعود احمدی (1393): ارزیابی مشارکت‌ شهروندی و نقش آن در توسعه مدیریت شهری، مطالعه‌ی ‌موردی: شهر یزد؛ اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، ساری.

-   سالنامه‌های آماری استان یزد، سال 1390.

-   شیانی, ملیحه؛ پویا علاء الدینی و طیبه فرحناکی (۱۳۹۱): ارزیابی ذینفعان از عملکرد شورایاری‌های شهر تهران: دیدگاه‌های ساکنان دبیران شورایاری و مسئولان شهرداری منطقه 11، همایش هم اندیشی شوراها و مدیریت محلی در افق چشم انداز، تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.

-   شماعی، علی، آقایی، پرویز و سامان حیدری (1392): بررسی و تحلیل میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری با تاکید بر مدیریت محله (مطالعه‌ی ‌موردی: محله جماران، ناحیه چهار، منطقه یک تهران)، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال پنجم، شماره شانزدهم، زمستان.

-   شورای شهر یزد، مصوبان کمیسیون فرهنگی- اجتماعی 94-1393.

-   شادمان فر, رضا (۱۳۸۹): بررسی شورایاری‌ها در بهبود عوامل موثر در مشارکت شهروندان با مدیریت شهری، مقایسه دوره دوم و سوم؛ مورد کاوی: شورایاری‌های منطقه 3 شهر تهران، اولین همایش شهروندی و مدیریت محله ای حقوق و تکالیف، تهران، اداره کل مطالعات اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران، 

-   عامری، فائزه، منفرد، لیلی و مسیح بهنیا (1387): بررسی تطبیقی وظایف و اختیارات شورای‌های محلی انگلستان و استرالیا، دفتر مطالعات حقوقی گروه حقوق عمومی و بین الملل)، شماره مسلسل 9452.

-   عالی پور، حسن (1394): نظام حقوقی انتخابات و حق انتخاب در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هجدهم، شماره سوم، پائیز، ش 69.

-   قلی پور, مستوره، خیرالدین، صدف، حبیبی، بهناز و پوریا علایی (۱۳۹۴): ارائه الگویی برای بهبود عملکرد شورای اجتماعی محلات شهر مشهد، همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی، رشت، دانشگاه پیام نور استان گیلان.

-   قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانون شوراهای اسلامی شهر و روستا، قانون شهرداری ها

-   کوثری، مسعود، نجاتی، حسینی، سید محمود، ایمانی جاجرمی، حسین و علی گلی (1387): تهران توسعه فرهنگی، انتشارات مرکز مطالعات شهر تهران.

-   کاظمی، داود (1389): بررسی نقش و عملکرد شورایاری محلات در مدیریت شهری محله محور و ارائه راهکارهای کلی ارتقا کارکردی بر اساس ساختار نوین مدیریت محله؛ اولین همایش شهروندی و مدیریت محله‌ای حقوق و تکالیف.

-   مهندسین مشاور آمایش باغ شهر یزد (1394): گزارش طرح پژوهشی تشکیل و استقرار شورایاری‌ها در شهر یزد، شهرداری شهر یزد.

-   مصطفی پور، کامبیز، شریفی میلانی، آناهیتا و فرزانه شریفی (1391): شورایاری‌ها و کارآفرینی اجتماعی، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، گزارش شماره 182، بهمن.

-   مسعودی، حمید (1391): وضعیت موجود شورای اجتماعی محلات شهر مشهد از نظر اعضای آن، طرح پژوهشی معاونت فرهنگی ‌و اجتماعی شهرداری مشهد.

-   مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران (1391): تبیین الگوهای موفق مشارکت‌های اجتماعی و توسعه محلات در شهر انگلستان، معاونت مطالعات و برنامه ریزی مدیریت، امور اجتماعی و اقتصادی، گزارش شماره ‌164، صص 12-14.

-   نظریان، اصغر و رحیمی، محمد (1392): ضرورت بازبینی مدل مدیریت شهر تهران و انتخاب مدل برتر، مجله مدیریت شهری، شماره 31، تابستان و بهار، ص125- 138.

-   یاری حصار، ارسط (1390): شورایاری؛ رویکردی نو به مدیریت محلی، انتشارات آستان قدس رضوی.

-       Cardenas, Virginia R. et al. (2005) Community-Based Participatory Extension Management and Empowement: Institutionalization and Scaling Up, In: Proceedings of the 18th International Symposium of the International Farming Systems Association. Editors: John Dixon et al, International Farming Systems Association, Rome.

-       Harry Blai,2008.Participation and Accountability at the Periphery: Democratic Local Governance in Six Countries, Volume 28, Issue 1, January 2008, Pages 21–39.

- Saltzstein A.L et al (2008). Visions of Urban Reform: Comparing English and U.S. Strategies for Improving City Government”, Urban Affairs Review, Vol. 44.