ارزیابی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار(مورد مطالعه: شهر سبزوار)
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری
فرزانه سادات حسینی جنبذی
1
(دانشجو)
نوبخت سبحانی
2
(دانشجو)
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: کاربری اراضی, توسعه پایدار, عدالت اجتماعی, اختلاط کاربری اراضی, بررسی کمّی, سبزوار,
ملخص المقالة :
برنامهریزی کاربری اراضی به عنوان قلب فرآیند برنامهریزی شهری در توسعه پایدار نقش اساسی دارد، به‌گونه‌ای که در شهرسازی امروز جهان، برنامهریزی کاربری زمین از محورهای اساسی شهرسازی و یکی از اهرم‌های توسعه پایدار شهری به شمار می‌رود. هدف این پژوهش ارزیابی کمّی کاربری اراضی شهر سبزوار با رویکرد توسعه پایدار می‌باشد. بدین منظور سه معیار ارزیابی کمّی کاربری اراضی، عدالت اجتماعی و اختلاط کاربری اراضی انتخاب گردید. روش تحقیق بر اساس هدف توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی می‌باشد. جهت تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها از تکنیک‌های آماری نزدیک‌ترین مجاورت یا همسایگی (RN) و مدل باربارا براون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شهر سبزوار در مقایسه با سرانه پیشنهادی طرح جامع سال1388 و سرانه‌های رایج در کشور فاصله زیادی دارند. همچنین بر اساس مدل RN مشخص شد که الگوی توزیع کاربری‌ها در سطح شهر بر اساس الگوی کاملاً خوشه‌ای توزیع شده‌اند، یعنی تجمّع و تمرکز برخی از کاربری‌ها در یک مکان بیشتر از مکان‌های دیگر است و فقط کاربری فرهنگی بر اساس الگوی تصادفی و کاربری نظامی و انتظامی دارای الگوی یکسان و منظم می‌باشد.از سوی دیگر بر اساس مدل باربارا براون مشخص شد که ناحیه 7 از نظر اختلاط کاربری اراضی در وضعیت مطلوبی و ناحیه 11 از پایین‌ترین سطح اختلاط کاربری اراضی برخوردار می‌باشد.
تقوایی، مسعود؛ سرایی، محمد حسین (1385)، گسترش افقی شهر و ظرفیتهای موجود زمین، مورد: شهر : یزد)، پژوهشهای جغرافیایی، دوره 38، شماره، 133-152.
حاتمی نژاد، حسین و رحمت ا.. فرهودی و مرتضی محمدپور جابری (1387)، تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین، تهران، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 65، ص86.
حسین زاده دلیر، کریم، ملکی، حسین (1384)، توسعه پایدار شهری وکاربری اراضی شهر ایلام، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره یک.
حسینی جنبذی، فرزانه سادات (1394)، آسیبشناسی کاربری اراضی شهر سبزوار با توجّه به اصول توسعه پایدار، پایانامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری.
حکمتنیا، حسن (1389): برنامهریزی کاربری اراضی شهربهاباد با استفاده از الگوی تحلیل swot، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره دوم،صص 94-83 .
حکمتنیا، حسن (1389)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهر بهاباد با استفاده از الگوی تحلیل swot، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، صص120-83.
خاتمی،سیدیحیی؛ مولایی،اصغر (1391)، بررسی رویکردهای مختلف در کاربری پایدار زمین شهری، دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران.
خاکپور، براتعلی؛ مافی، عزت الله؛ باوانپوری، علیرضا (1388)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محلهای، نمونه: کوی سجادیه مشهد، مجله جغرافیا توسعه ناحیهای، دوره7، شماره 12، صص81-55.
داداشپور، هاشم؛ رستمی، فرامز (1390)، بررسی و تحلیل نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیگاه عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره شانزدهم، سال نهم، صص198-171.
رضایی مقدّم، علیرضا (1393)، «بررسی تأثیر کاربری زمین بر محیط زیست شهری»، ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی. شورای اسلامی شهر مشهد. مشهد.
رهنما، محمد رحیم؛ عباس زاده، غلامرضا (1387). اصول، مبانی و مدل های سنجش فرم کالبدی شهر. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
زیاری، کرامت اله (1381). برنامهریزی کاربری اراضی شهری. دانشگاه یزد.
زیاری، یوسفعلی؛ حسین مردی، مهدی (1391)، بررسی و تحلیل کاربری اراضی شهری و وزندهی معیارهای مکانیابی جایگاههای پمپ گازCNG با استفاده از مدلAHP (مطالعه موردی: منطقه4 گازی شهر تهران)، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره اول، صص52-39.
سبحانی، نوبخت (1391)، تحلیلی بر نحوه‌ی برنامهریزی کاربری اراضی با رویکرد عدالت اجتماعی (نمونه موردی شهر شاهین‌دژ)، جهت اخذ کارشناسی ارشد دانشگاه ازاد اسلامی واحد مرند، استاد راهنما، بختیار عزت پناه.
سیف الدینی، فرانک (1385)، شهر خواف گرایی جهت ارزیابی و تحلیل کاربری اراضی، مجله جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان و بلوحستان، پژوهشکده علوم زمین و جغرافیا، سال چهارم، شماره8، زهدان.
شکوئی، حسین (1382)، اندیشههای نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، تهران: انتشارات گیتا شناسی.
شوای، فرانسواز (1384)، شهرسازی تخیلات و واقعیات، سید محسن حبیبی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
شیعه، اسماعیل (1375)، مقدمهای بر برنامهریزی شهری، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران. تهران.
شیعه، اسماعیل (1386)، مقدمه ای بر مبانی برنامهریزی شهری، انتشارات علم و صنعت.
ضرابی، اصغر؛ رشیدی نیک، سیامک؛ قاسمی راد، حمدالله (1389)، تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی در شهر ایذه، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال اول، شماره سوم، صص40-19.
عزت پناه، بختیار، نوبخت سبحانی و اصغر رشیدی ابراهیم حصاری (1394)، بررسی نحوه توزیع عوامل کاربری اراضی شهری در طرحهای توسعه شهری از منظر عدالت اجتماعی (نمونه موردی شهر شاهین‌دژ)، پژوهش های بوم شناسی شهری، سال ششم، شماره 2، صص 49-64.
عزیزی، محمد مهدی (1392)، تحلیلی بر رابطه سرانه کاربریهای زمین و اندازه شهر در طرحهای جامع شهرهای ایران، نشریه هنرهای زیبا. معماری و شهرسازی، دوره18، شماره4، 25-36.
عسگری، علی، اسد رازانی و پدرام رخشانی (1381)، برنامهریزی کاربری اراضی شهری (سیستم و مدلها)، انتشارات نور علم، تهران.
علی اکبری، اسماعیل؛ عمادالدین، عذرا (1390)، ارزیابی کمّی و کیفی کاربریهای شهری با تأکید بر نظام توزیع و الگوی همجواری (مطالعه ی موردی: ناحیه ی یک شهر گرگان)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره79، صص172-157.
فرهودی، رحمتاله، سیف الدینی، فرانک و زنگنه، مهدی (1385)، شهر خواف: الگویی جهت ارزیابی و تحلیل کاربری اراضی، مجله جغرافیا و توسعه، صص129-107.
فرید، یدالله (1390)، جغرافیا و شهرشناسی، انتشارات دانشگاه تبریز.
قربانی، رسول؛ تیموری، راضیه؛ ترکمننیا، نعیمه؛ جدیدیان، علیرضا (1393)، ارزیابی تغییر کاربری اراضی شهری در جهت ناپایداری توسعه سکونتگاههای شهری (مطالعه موردی: باغشهر مراغه طی سالهای 1380 تا 1390)، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، شماره 28، صص 84-73.
کاشفی دوست، دیمن؛ حاجینژاد، علی (1393)، ارزیابی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار (مورد مطالعه:پیرانشهر)، آمایش سرزمین، دوره هفتم، شماره اول، بهار و تابستان94، صفحات94-71.
کاظمی راد و لادن، سامره فلاحتکار و طوبی عابدی (1389)، معرفی سیستم پشتیبانی برنامهریزی What if در برنامهریزی شهری، همایش ملی جغرافیا و برنامهریزی شهری با عنوان: فضای جغرافیایی، رویکرد امایشی، مدیریت محیط، دانشگاه ازاد اسلامی واحد اسلام شهر.
مشکینی، ابولفضل؛ حاصل طلب، محسن و پورطاهری، مهدی (1392)، سنجش سازگاری کاربری اراضی براساس مدلGIS_AHP در محله عنصری مشهد، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای.شماره بیستم، ص259.
مشیری، سید رحیم؛ ملکی نظامآباد، رسول (1390)، تحلیلی بر برنامهریزی کاربری اراضی با تاکید بر توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: شهر میاندوآب)، مجله دانشنامه (جغرافیا)، پیاپی 82، صص87-73.
مشیری،سیّد رحیم؛ ملکی نظام آباد، رسول (1390)، تحلیلی بر برنامهریزی کاربری اراضی با تاکید بر توسعه پایدار شهری نمونه موردی: شهری میاندوآب، مجله دانشنامه (جغرافیا). پیاپی 82 .
موحد، علی؛ صمدی، محمدحسین (1390)، ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهر مریوان، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره78، صص66-45.
مهدیزاده،جواد (1385)، برنامهریزی راهبردی توسعه شهری، چاپ دوم، انتشارات کیانقش.
مهدیزاده، جواد (1379)، برنامهریزی کاربری زمین، تحول در دیدگاهها و روشها، فصل نامه مدیریت شهری، سال اول، شماره4، 79-70.
Barbara B. Brown, Ikuho Yamada, Ken R. Smith, Cathleen D. Zick, Lori Kowaleski Jonesd, and Jessie X. Fan (2009), Mixed land use and walkability: Variations in land use measures and relationships with BMI, overweight, and obesity, Published in final edited form as: Health Place. 2009 December ; 15 (4): 1130–1141. doi:10.1016/j.healthplace.2009.06.008.
Chapin. F, Stuart ana Kaiser Edward. J. (1979).Urban land use planning ,third edition, Illinois press.
Downs, A. (2005), Smart Growth. Journal of the American Planning Association. 71 (4):367-380.
Dutta‚ V. (2012)‚ War on the Dream‚ How Land use Dynamics and Peri-urban Growth Characteristics of a Sprawling City Devour the Master Plan and Urban Suitability‚ A Fuzzy Multi-criteria Decision Making Approach‚ proceeded In 13th Global Development ConferenceUrbanisation and Development: Delving Deeper into the Nexus‚Budapest‚hungary.
Harvey,D. (1969). Explanation in Geography, Martin Press.
Hoppenbrouwer, Eric, Louw, E. (2005). Mixeduse Development: Theory and Practice in Amsterdam’s Eastern Docklands, European Planning Studies, Vol. 13, No. 7.
Nam.Ng Yun Yu, Xi, Cho (2007)"Spatial and temporal dynamics of urban sprawl along two urban–rural transects: A case study of Guangzhou, China", Available online at www.sciencedirect.com. PP 96-109.
Rabianski, Joseph S & Sherwood Clements, J. (2007). Mixed-Use Development: A Review of Professional Literature, Prepared for and Funded by The National Association of Industrial and
Rawls, Jhan (1972): Theory of Justice: reply to lyons and yeitelman, the journal of philosophial Estern Pivision (oct. 5 ,1972). 556-557.
Rawls, Jhan (1985): Justice as Fairness: Polotical not metaphysical, philosophy and public Affaris, Voloume 14, issu 3 (summer 1985), 223-251.
Smith, D. (2003), Geography and Social Justice, Blackwell, Oxford, UK & Cambridge, USA.
Tumer, B. L; Meyer, W. B. (1994). Global land use and land-cover change: An overview. Cambridge University Press.
United Nations Climate Change Conference (COP21). Climate Change and Natural Disasters Displace Millions, Affect Migration Flows. December 10, 2015. Paris. available on: http://www.migrationpolicy.org/article.
Wiley, J.Norlnan, R (1975), Urban Geography, London, pp.77.
World Commission on Environment and Development (WCED) (1987). Our common future. (The Brundtland Report.) Oxford: Ox ford University Press.
