بررسی نگرش جوامع محلی نسبت به احداث سد بهشت‌آباد در استان چهارمحال بختیاری

الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

اسماعیل کرمی دهکردی ¹ (دانشیار گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان)
لادن نادری ² (دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه زنجان)
سلیمان بهمنی ³ (کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری)

تاريخ الإرسال : 20 الأحد , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 20 الأحد , ربيع الثاني, 1439 تاريخ الإصدار : 03 الإثنين , صفر, 1439

الکلمات المفتاحية: نگرش, جوامع محلی, احداث سد, استان چهارمحال و بختیاری,

ملخص المقالة :

احداث سدهای مخزنی جهت ذخیره سازی و انتقال آب بین‌حوزه‌ای یکی از سیاست های مهم کشور ایران جهت تأمین آب در دهه های اخیر بوده است که به‌نوبه خود می تواند اثرات مثبت و منفی متعددی بر ابعاد مختلف زندگی جوامع محلی مبدأ و جوامع مقصد داشته باشد. در این مطالعه پیمایشی، با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله‌ای 200 خانوار از 3514 خانوار منطقه انتخاب شدند و داده ها با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه ساختاریافته گردآوری گردیدند. به‌طورکلی جوامع محلی نگرش نسبتاً منفی نسبت به احداث سد داشتند، زیرا احداث سد سبب تخریب محیط طبیعی منطقه، مهاجرت، بی‌خانمانی و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی مردم محلی می گردد. تحلیل رگرسیون نشان داد که نگرش جوامع محلی تحت تأثیر متغیرهای میزان وابستگی خانوار به منابع طبیعی، خانوارهای شاغل در بخش کشاورزی، درآمد خانوار وابسته به صنایع‌دستی، افراد شاغل در بخش غیر کشاورزی خارج از منطقه و دسترسی خانوار به خدمات و زیرساخت‌ها بود. خانوارهایی با وابستگی بیشتر به منابع طبیعی و همچنین خانوارهای که دارای مشاغل وابسته به منطقه به‌ویژه کشاورزی و فروشندگی بودند نسبت به خانوارهای شاغل در بخش غیر کشاورزی و خانوارهای با دسترسی بیشتر به خدمات و زیرساخت ها با آسیب‌پذیری کمتر، نگرش منفی‌تری داشتند.

المصادر:

خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا). (1395). طرح‌های بهشت‌آباد و کوهرنگ 3 اجرا می‌شود، 13/08/1395، قابل‌دسترس در:http://www.irna.ir/fa/News/8229275.

بصیرت زاده، ح.، مینایی، س. شهیدی، ع. (1387). ارزیابی طرح انتقال آب به حوزه زاینده‌رود از طریق تونل بهشت‌آباد، مجموع مقالات دومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 1 بهمن‌ماه 1387، دانشگاه اهواز.

جزایری فارسانی، ع. (1391). انتقال آب بین‌حوزه‌ای و چالش­های پیش روی آن. همایش ملی انتقال آب بین حوضه­ای، 3 خرداد 1391، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد.

داوودیان، ع.، صمدی بروجنی، ح.، فتاحی، ر.، و کرباسیون، ر. (1392). برآورد هزینه‌های جبران خسارت ناشی از سد بهشت‌آباد. مرکز تحقیقات منابع آب (شرکت سهامی آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری). شهرکرد.

شورای عالی آب، دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا. (1393). مصوبات سیزدهمین جلسه شورای عالی آب، 18/01/1393، قابل‌دسترس در: http://moe.gov.ir/RulesRegulations.

صمدی بروجنی، ح. (1391). طرح انتقال آب بهشت‌آباد به فلات مرکزی از منظر قوانین و مقررات. همایش ملی انتقال آب بین حوضه‌ای، 3 خرداد 1391، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد.

ملک حسینی، ا.، و میرک زاده، ع. (1393). تحلیل اثرات اجتماعی- اقتصادی سدسازی بر توسعه روستایی (مطالعه موردی: سد سلیمان شاه). نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 19، شماره 53، صفحات 351-325.

محمدی کنگرانی، ح.، غنچه پور، د.، و خولی ساز، ا. (1393). ارزیابی تأثیرات اجتماعی سد با استفاده از روش آنالیز شبکه‌ای: مطالعه موردی روستای تو تانگ استان هرمزگان. مجله بولتن بین‌المللی منابع آب و توسعه، دوره 2، شماره 1، صفحات 5-1.

نقشبندی، آ.، خدابنده شهرکی،. ا. (1391). بررسی چالش‌های انتقال آب رودخانه زاینده‌رود از طریق تونل دوم گلاب. همایش ملی انتقال آب بین حوضه‌ای، 3 خرداد 1391، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد.

وارسته، ح. عبدویس، س. حمادی، ک. (1391). اثرات منفی انتقال آب بین‌حوزه‌ای بر عملکرد سازه­های آبگیر و نیاز زیست­محیطی رودخانه کارون بزرگ، نهمین سمینار بین­المللی رودخانه، 9 بهمن‌ماه 1391، دانشگاه چمران، اهواز.

یازرلو، ب. ذاکری نبا، م. (1391). انتقال آب بین حوضه‌ای: بررسی فرصت‌ها و چالش‌های مرتبط با انتقال آب، همایش ملی انتقال آب بین‌حوزه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد.

Brown, P. H., Tullos, D., Tilt, B., Magee, D., & Wolf, A. T. (2009). Modeling the Costs and Benefits of Dam Construction from a Multidisciplinary Perspective. Journal of Environmental Management, 90(3): 303-311.

Davies, B. R., Thoms, M., & Meador, M. (1992). An Aassessment of the Ecological Impacts of Inter-Basin Water Transfers and their Threats to River Basin Integrity and Conservation. Aquatic conservation: Marine and freshwater ecosystems, 2(4): 325-349.

Diop, M. D., Diedhiou, C. M., & Niasse, M. (2009). Sharing the Benefits of large Dams in West Africa: The Case of Displaced People: London and Dakar: IIED and Global Water Initiative (GWI). February.

Food and Agriculture Organization. (2013). What are Grasslands and Rangelands? Rome: FAO, Retrieved from: www.fao.org/docrep/008/y8344e/y8344e05.htm.

Hogg, M., & Vanghan, G. (2005). Social Psychology, 4th Edition, London: Pearson.

International Rivers. (2013). Hydropower Dams in Cambodia. Berkeley, CA: International Rivers.

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educ psychol meas, 30(3): 607-610.

Matete, M., & Hassan, R. (2005). An Ecological Economics Framework for Assessing Environmental Flows:The Case of Inter-Basin Water Transfers in Lesotho. Global and Planetary Change, 47(2): 193-200.

Siciliano, G., Urban, F., Kim, S., & Dara Lonn, P. (2015). Hydropower, Social Priorities and the Rural–Urban Development Divide: The Case of large Dams in Cambodia. Energy Policy, 86: 273-285.

Tilt, B., Braun, Y., & He, D. (2009). Social impacts of large dam projects: A comparison of international case studies and implications for best practice. Journal of Environmental Management, 90:249-257.

Tullos, D. D., Foster-Moore, E., Magee, D., Tilt, B., Wolf, A. T., Schmitt, E., &Kibler, K. (2013). Biophysical, socioeconomic, and geopolitical vulnerabilities to hydropower development on the Nu River, China. Ecology and Society, 18(3):16.

Urban, F., Nordensvard, J., Khatri, D., & Wang, Y. (2013). An Analysis of China’s Investment in the Hydropower Sector in the Greater Mekong Sub-Region. Environment, Development and Sustainability, 15(2): 301-324.

World Bank. (2010). Overview: Water Sector Brief. Washington DC: The World Bank.

World Bank. (2013). Toward a Sustainable Snergy Future for All: Directions for the World Bank Group’s Energy Sector. Washington DC: World Bank.