وضعیت و امکانات موجود کتابخانه‌های عمومی استان همدان در ارائه خدمات جنبی به استفاده‌کنندگان از دیدگاه کتابداران

الموضوعات : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

مریم قنبری خشنو ¹ , منصور تاجداران ² , حسن کیانی خوزستانی ³

1 - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)
2 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)
3 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)

تاريخ الإرسال : 16 الجمعة , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 29 الثلاثاء , صفر, 1438 تاريخ الإصدار : 21 الإثنين , صفر, 1438

الکلمات المفتاحية: خدمات جنبی, کتابخانه‌های عمومی, کتابداران, همدان. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬,

ملخص المقالة :

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت و امکانات موجود کتابخانه های عمومی استان همدان در ارائه خدمات جنبی به استفاده کنندگان از دیدگاه کتابداران انجام شد. روش‌شناسی: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان (132 نفر) بود که در 79 باب کتابخانه عمومی (شهری و روستایی) این استان فعالیت می کردند. از مجموع 132 پرسشنامه توزیع شده، 108 مورد بازگشت داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد در 4/95% از کتابخانه‌های عمومی مورد مطالعه، انواع مختلفی از خدمات جنبی ارائه می شود. مسابقه نقاشی، خدمات اینترنتی، قصه گویی و مسابقه کتاب خوانی از مهم ترین خدمات جنبی این کتابخانه ها بودند. جلسات مثنوی و شاهنامه خوانی، نمایش فیلم و اجرای نمایشنامه به ندرت در کتابخانه ها برگزار می شدند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد علیرغم وجود خط مشی ارائه خدمات جنبی، کتابخانه های مذکور در ارائه مؤثر این خدمات برای تشویق و جذب کاربران به کتابخانه چندان موفق نبودند. 6/56% جامعه پژوهش معتقد بودند که میزان تلاش صورت گرفته از سوی سازمان و مدیریت کتابخانه ها در راستای اجرای مطلوب این خدمات، در حد متوسط بوده است و 51 درصد از کتابداران اظهار داشتند که میزان این تلاش از جانب مدیر کتابخانه در حد کم بود. مهم ترین موانع در ارائه خدمات جنبی کمبود بودجه، نداشتن کادر مجرب برای مدیریت این برنامه‌ها، استقبال نکردن کاربران، همکاری نداشتن مدیران کتابخانه ها، فقدان اطلاع و نگرش کافی مسئولان سازمان مادر، عدم همکاری و علاقه‌مندی کتابداران و نداشتن فرصت کافی برای اجرای این خدمات بود. در مجموع وضعیت و امکانات موجود در این کتابخانه ها برای ارائه خدمات جنبی در سطح پایین ارزیابی شد.

المصادر:

استرحامیان، مهران. (1388). "بررسی وضعیت ارائه­ خدمات در کتابخانه­های عمومی سنندج". تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16(1)، 99-85.

بیرانوند، علی. ( 1389). "کتابخانه­های عمومی و توسعه­ فرهنگی". پیام کتابخانه،10(3).

زال­زاده، ابراهیم. (1373). "بررسی وضعیت استفاده­ دانش­آموزان مقطع متوسطه شهر شیراز از کتابخانه­های عمومی". پایان­نامه­ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

صافی، قاسم. (1377). "راه­های گرایش و افزایش مطالعه در کتابخانه­های عمومی". تحقیقات کتابداری و اطلاع­رسانی دانشگاهی، 9(35)، 30-23.

عمادخراسانی، نسرین­دخت. (1379). "خدمات عمومی کتابخانه­ها و روش­های آن". تهران: کتابدار.

کاکی، مریم. (1392). "ارزیابی خدمات جنبی در کتابخانه­های عمومی شهر تهران و جایگاه آن در تشویق کودکان و نوجوانان در مراجعه به کتابخانه". پایان­نامه­ کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.

ملایی، ابراهیم. (1391). "شناسایی راه­های بهبود خدمات جنبی در کتابخانه­های عمومی اصفهان از دیدگاه کاربران بر مبنای رهنمودهای ایفلا و یونسکو. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

نورپور، رسول. (1389). بررسی وضعیت کتابخانه­های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه­های عمومی شهر تهران از نظر مدیران آن­ها. مجله الکترونیکی نشر کتابدار، 10(2):

http://www.ketabdar.org/magazine/detailarticle.asp?number=178

Bergin, Joyce Williams (1984). Public library services to perschool children. Master thesis, Texas Woman’s University. School of library science.

Bhatt, Rachana (2010). The impact of public library use on reading, television, and academic libraries. Jornal of Urban Economics, 68 (2), 148-166. 

Celano, Donna and Susan B. Neuman (2001). The role of public libraries in children’s literacy development: an evaluation report. Harrisburg: Pensylvania Library Association. Available at: www. Ifpl.org/Junior/studies/ /Role of Libraries.pdf.

Greenhalk, L., Worpole, K.; Landry, C. (1995). Libraries in a World of Cultural Change. UCL Press, London.

Kapde, Deepak G. (2013). Extension Services in Public Library. International Referred Online Research Journal. (6) 1-4.

Kong, M. & Jogaratnam, G. (2007). The influence of culture on perceptions of service employee behavior. Managing Service Quality, 17 (3), 275-297.

Lubanz, J. (1971). Nonuse of an Academic Library. College and Research Libraries. 32 (5), 362-367.

McCabe, B. (2001). Civic librarianship: Renewing social mission of the public library. Scarecrow,MD.

Roman, S. and Fiore, C. D. (2010). Do public library sumer reading program close the achivment gaps. Children & Libraries: The Jornal of the Association for Library. 8 (3), 27-31.