متون دینی زرتشتی و محیط زیست: نقش انسان در آبادانی زمین و طبیعت
الموضوعات :
پروانه عروج نیا
1
(عضو هیأت علمی بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران، ایران)
لیلا هوشنگی
2
(استادیار)
الکلمات المفتاحية: متون دینی زرتشتی, محیط زیست, انسان, طبیعت, آبادانی زمین, عناصر طبیعی, تقدس,
ملخص المقالة :
به نظر می‌رسد که ریشة بحران‌های زیست محیطی کنونی را باید در نگرشی جست که انسان به طبیعت، جهان مادی و به تعبیر امروزی محیط زیست داشته است. با نظر به حضور همه جانبة دین در تمامی عرصه‌های زندگی در جوامع سنتی پیشین، بدیهی است که در فهم چگونگی ارتباط انسان و طبیعت، و در نتیجه رفتار او در هر سنت دینی، باید به آموزه‌ها و تعالیمی که عمدتاً در متون دینی بازتاب یافته و مجموعه گزاره‌های معنوی آنها را شکل بخشیده است توجه داشت. در این پژوهش در نخستین سروده‌های زرتشت، گاتها و نیز در متون متاخر اوستا، همچنین در دیگر متون مهم زرتشتیان از جمله دینکرد، مینوی خرد و شایست و ناشایست به بررسی اهمیت آبادانی زمین و تأکید بر مراقبت و کوشش در حفاظت از آب، گیاهان و حیوانات پرداخته می‌شود تا با واکاوی روابط انسان و طبیعت در این متون و احکام و مقرراتی که مستقیم و یا غیرمستقیم می تواند در محیط زیست تأثیر بگذارد، تصویری کلی از نوع مواجهه مزدیسنان با طبیعت نشان داده شود. علاوه بر این، با توجه به رویکردهای مختلف دربارة رابطة دین، هم به طور کلی و هم مصداقی، در تعالیم زرتشتی با مسائل و مباحث زیست محیطی تلاش شده تا با نگاهی نو در این متون و نیز با نظر به دیدگاهی که دین زرتشتی دربارة جهان و هستی دارد، چگونگی تأثیر عملکرد دینداران بر محیط زیست و نحوه تلقی انسان دیندار در این خصوص بحث شود.
_||_
