مدل‌سازی دینامیکی اثر سیاست دوگانه‌سوزکردن خودروها بر میزان تولید آلودگی و مصرف انرژی

الموضوعات :

حمید رضا فرتوک زاده ¹ , حسن اشراقی ²

1 - استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر
2 - پژوهش‌گر دانشکده مدیریت دانشگاه صنعتی مالک اشتر*(مسئول مکاتبات)

تاريخ الإرسال : 13 الخميس , ربيع الثاني, 1430 تاريخ التأكيد : 15 الخميس , شعبان, 1430 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: خودرو, دوگانه‌سوز, انرژی, آلودگی, مدل‌سازی دینامیکیف انرژی, مدل‌سازی دینامیکی,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: یارانه‌های بخش انرژی و آلودگی‌های ناشی از مصرف سوخت در شهرهای بزرگ کشور، سبب اتخاذ سیاست‌های دوگانه‌سوز کردن خودرها در کشور شده است. با توجه به گستردگی به‌کارگیری این سیاست، ضرورت دارد اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی آن در بلندمدت بیش‌تر مورد مطالعه قرار گیرد. روش بررسی: پس از مرور منابع در خصوص مزایا و معایب خودروهای گازسوز و دوگانه‌سوز، با استفاده از متدولوژی پویایی‌های سیستم که یکی از روش‌های مدل‌سازی سیستم‌های پویا و اجتماعی است، یک مدل دینامیک در مورد نحوه اثرگذاری خودروهای دوگانه‌سوز بر میزان مصرف انرژی، یارانه‌های بخش انرژی و ایجاد آلودگی توسط خودروها تهیه شده است که با اجرای آن، اثرات بلندمدت سیاست فعلی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. یافته‌ها: بر اساس خروجی‌های شبیه‌سازی مدل، سیاست دوگانه‌سوز کردن خودروها، تنها باعث کاهش سرعت رشد یارانه‌ها و آلودگی هوا می‌شود و مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل نمی‌کند. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به هزینه‌های سیاست دوگانه‌سوز کردن و عدم دریافت خروجی مطلوب، به‌نظر می‌رسد اولاً باید به راه‌بردهای دیگری نظیر ایجاد سبد سوخت یا توسعه خودروهای CNG سوز در کشور نیز توجه کرد، و ثانیاً در فرآیند دوگانه‌سوز کردن خودروها، از سیاست‌های مکمل نیز بهره گرفت. سیاست دوگانه‌سوز کردن خودروها، چند سالی است که در کشور در حال اجرا و پیگیری است. یارانه های هنگفت انرژی و آلودگی شدید ناشی از مصرف سوخت در شهرهای بزرگ کشور، که مدیریت این دو را دشوار کرده است، محرک های اصلی دولت برای اجرای این سیاست می باشند. با توجه به اثرات فراوان سوخت در مسایل زیست محیطی، در این مقاله تلاش شده است تا پس از بیان مزایا و معایب خودروهای گازسوز و دوگانه‌سوز، با استفاده از متدولوژی پویایی های سیستم، که یکی از روش‌های مدل‌سازی سیستم‌های پویا و اجتماعی است، یک مدل دینامیک در مورد نحوه اثرگذاری خودروهای دوگانه‌سوز بر میزان مصرف انرژی، یارانه‌های بخش انرژی و ایجاد آلودگی توسط خودروها به دست می آوریم و سپس با اجرای این مدل در نرم‌افزار شبیه سازی، نشان می دهیم که ادامه این سیاست با روند فعلی، در بلندمدت جواب‌گو نبوده و خود، می‌تواند منشأ مشکلات فراوانی باشد.

المصادر:

1. پیمان پاک، علی رضا (25/9/1382)، موانع گازسوز کردن خودروها و ضرورت ائتلاف، گزارش تحلیلی شماره 666، شبکه تحلیل گران تکنولوژی ایران(www.naft.itan.ir)
   
   
   1. Goyal, P. Sidhartha, (2003), Present scenario of air quality in Delhi: a case study of CNG implementation, Atmospheric Environment, 37, (www.Elsevier.com)
   
   


2. «چرا LPG رفت، CNG آمد»، (5 دی 86)، سایت آفتاب (www.aftab.ir)
   
   
   1. http://www.iangv.org
   
   


3. شایق، میترا (4 آذر 86)، «مصرف سوخت خودروهای ایرانی، 2 برابر استانداردهای جهانی است»، سایت آفتاب (www.aftab.ir)
   
   
   1. Faiz, Asif, Weaver, Christopher S., Walsh, Michael P., (1996), Air Pollution from Motor Vehicles, Washington D.C., The World Bank
   
   


4. اصفهانیان، وحید (اردی‌بهشت 1383)، «اولین همایش سراسری سوخت جای‌گزین»، جزوه آلودگی، ص 70، مؤسسه عالی پژوهشی خودرو، سوخت و محیط زیست
   
   
   1. Hochhauser, A., Koel, W., Burns, V. et al, (1995), Comparison of CNG and Gasoline Vehicle Exhaust Emissions: Mass and Composition- The Auto/Oil Air Quality Improvment Research Program, SAE Technical Paper 952507
   
   


5. «مزیت­ها، مشکلات و اولویت­های گازسوز کردن خودروها»، (31 اردیبهشت 85)، سایت آفتاب (www.aftab.ir)


6. صارمی‌فر، مهدی (3 بهمن 1386)، «LPG از گور بیرون کشیده ‌می‌شود»، همشهری آنلاین (www.hamshahrionline.ir)


7. ابراهیمی، علی (9 مرداد 1385)، «بررسی روند اجرا و موانع گازسوزکردن خودروها»، همشهری آنلاین (www.hamshahrionline.ir)

12. فرتوک‌زاده، حمیدرضا، «نگاهی بر پویایی سیستم‌ها»، فصل‌نامه علمی و پژوهشی دانش مدیریت، شماره‌های 17، 19، 20 و 23 (تابستان 1371 - زمستان 1372)

13. اشراقی، حسن (شهریور 1387)، «مدل­سازی دینامیکی مهاجرت نخبگان از ایران و ارایه راهکارهایی برای مقابله با آن»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر

14. فرتوک‌زاده، حمیدرضا. اشراقی، حسن (زمستان 1387)، «مدل­سازی دینامیکی پدیده مهاجرت نخبگان و نقش آموزش‌عالی در آن»، فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش‌عالی، شماره 50

1. Sterman, John D., (2000), Business Dynamics, System Thinking and Modeling for a Complex World, McGrowhill


2. سنگه، پیتر (چاپ پنجم،1384)، پنجمین فرمان، حافظ کمال هدایت، تهران، سازمان مدیریت صنعتی

17. براتی ملایری، عقیل. حوری جعفری، حامد (بهار 1387)، «بررسی وضعیت مصرف انرژی در بخش‌های مصرف‌کننده نهایی»، بررسی مسایل اقتصاد انرژی، سال اول، شماره 1، صص 56 – 96

1. Houri Jafari, H., Baratimalayeri, A., (2008), The crisis of gasoline consumption in the Iran’s transportation sector, Energy Policy, 36, 2536– 2543, (www.Elsevier.com)


2. امامی میبدی، علی. اله­دادی، سمیه (بهار 1387)، «ضرورت تدوین راه‌بردهای انرژی کشور»، بررسی مسایل اقتصاد انرژی، سال اول، شماره 1، صص 3 – 27


3. «طرح تولید خودروی سواری گازوییل­سوز در یک شرکت داخلی»، (۱۳ آذر ۱۳۸۶)، شبکه اطلاع­رسانی نفت و انرژی (http://www.shana.ir)


4. «حمایت از طرح های صرفه جویی در صنعت خودرو»، (26 آذر 1386)، سایت گروه مشاوران جوان وزارت صنایع (http://www.nasiran.ir)