ارزیابی عملکرد سدهای انحرافی سیستان و زهک بر رودخانه سیستان به کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS

الموضوعات :

میثم امیری ¹ , مهدی کیخا ² , فرزاد حسن پور ³

1 - مربی گروه پژوهشی پژوهشکده تالاب بین المللی هامون، دانشگاه زابل، زابل، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - مربی گروه پژوهشی پژوهشکده تالاب بین المللی هامون، دانشگاه زابل، زابل، ایران.
3 - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 الجمعة , ربيع الأول, 1436 تاريخ التأكيد : 16 الثلاثاء , ذو الحجة, 1436 تاريخ الإصدار : 15 السبت , ربيع الثاني, 1440

الکلمات المفتاحية: شبیه‌سازی هیدرولیکی, سامانه رودخانه, HEC-RAS,

ملخص المقالة :

چکیده زمینه و هدف: رودخانه ها به‌عنوان شریان های اصلی حیات بشری محسوب می‌شود، از این رو مهار نمودن و بهره برداری صحیح از این منابع سطحی مستلزم شناخت صحیح رفتار آن‌ها و سرمایه‌گذاری در زمینه ساماندهی رودخانه ها می باشد. با استفاده از بررسی و ارزیابی پروژه های انجام پذیرفته در این زمینه می‌توان جنبه های مثبت و منفی اجرای این طرح‌ها را بررسی نموده و از نتایج حاصله به ‌منظور رفع نواقص طرح ها، بهبود کارایی آن‌ها و ثمربخشی بیشتر طرح‌های آتی استفاده نمود. روش بررسی: رودخانه سیستان به‌عنوان مهم‌ترین رودخانه مرزی ایران و افغانستان می باشد که حیات سیستان به آن وابسته است. طول این رودخانه در خاک ایران به حدود 70 کیلومتر می رسید. در این تحقیق به بررسی عملکرد سازه های سد انحرافی سیستان و زهک و سازه های جانبی در مسیر این رودخانه به کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS پرداخته‌شده است. یافته‌ها: وجود این سازه‌ها در مسیر رودخانه باعث افزایش حداکثر توان عبوری سیلاب رودخانه سیستان در حالت عدم وجود این سازه‌ها از 500 مترمکعب بر ثانیه به 810 مترمکعب بر ثانیه شده است. هم چنین با توجه به اهمیت برآورد میزان ضریب زبری مانینگ[1] با دقت بالا برای انجام محاسبات هیدرولیکی در طراحی های مهندسی رودخانه، میزان ضریب زبری بستر اصلی رودخانه سیستان 02/0 و برای سیلاب دشت ها 035/0 برآورد گردید. از دیگر یافته های این تحقیق می‌توان به رابطه دبی-دوره بازگشت به‌صورت اشاره کرد. بحث و نتیجه‌گیری: وجود سازه سدهای انحرافی در مسیر رودخانه‌های غیرقابل پیش‌بینی چون رودخانه سیستان توان عبوری جریان را می‌توانند در بعضی موارد نزدیک به دو برابر افزایش دهند، در این تحقیق تأثیر افزایش 310 مترمکعبی بر توان عبوری رودخانه سیستان مشاهده گردید که یکی از دلایل تأثیر به نسبت کم(انتظار ما بیش از این بوده است) شیب ناچیز دشت سیستان و پخش شدن آب در بستر سیلابی و پس زدگی آب در مسیر جریان رودخانه سیستان می باشد. 4- Manning

المصادر:

1-     Yasi, M., 2008. Assessment of Nazlou bridge construction by using Water breakers in the physical model of Nazlou River. 6th Iranian Hydraulic Conerence. Shahrekord University, Iran. (Persian).

2-     Beygi, B. and Yasi, M., 2008. Comparison of flow properties in the physical model of Nazlou River under the conditions of organization with simulation results from mathematical models HEC-RAS and BRI-STARS. 12th National Conference on Irrigation and Evaporation Reduction. Shahid Bahonar University of Kerman. Iran. (Persian).

3-     Minnerly, B., 2006. River elevation modeling. An integrated HEC-RAS ArcGIS approach, Final project: CE 547.

4-     Andam, K.S.,  2003. Comparing physical habitat condition in forest and non-forested streams. Msc Thesis, University of Vermont, USA, 136 pp.

5-     Johnson, GD., Strickland, M.D., Buyok., J.P and Derby., C.E., 1999. Quantifying impacts to Riparian Wetlands Associated with Reduced Flows along the Greybull River, Wyoming. Wetlands Journal. Vol. 19, pp.71-77.

6-     Roshun, H., Vahabzadeh, Gh., Solaimani, K. and Farhadi, R., 2013. Simulation of River Hydraulics Behavior Using HEC-RAS Model in GIS Environment (Case Study: Beshar River, Kohgiloyeh and Boyerahmad Province). Journal of Watershed Management Research. Vol. 4, pp. 70-84. (Persian).

7-     Safizadeh, M., Emadi, A. and Fazlavali, R., 2013. Polerood river morphological variations in the downstream of dam, pre and post dam construction in short term scale. The Iranian Society of Irrigation & Water Engineering. Vol. 12, pp. 5970.  (Persian).

8-     Sadeghi, S.H.R., HajiGholizadeh, M. and Vafakhaf, M., 2006. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. Effects of groins and drops on flood depth and extension (Case study: Tehran Kan river). Vol. 13, pp. 109-113.  (Persian).

9-     Bayati, M., 2009. Investigating the Effect of Sahand Dam on Morphological Change of the Fluvial Basin of the Khoranqo River on the Characteristics of Erosion and Its Sedimentation. Case Study; Khorandukhay Basin, Eastern Sahand Mountains (Northwest of Iran). Geography and Development Iranian Journal. Vol. 11, pp. 199-220. (Persian).

10-  Hosseini, S.M and Abrishami, J., 2014. Open channel hydraulics. (Persian).

11-  U. S. Army Corps of Engineers., 1986. HEC-RAS River Analysis System. Hydrologic Engineerin Center. User's Manual.