بررسی اثرات زیست محیطی سد استقلال میناب درفازبهره برداری با تلفیق روش های ICOLD و Modified
الموضوعات :
سید علی جوزی
1
(*- (مسوول مکاتبات): عضو هیئت علمی گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.)
لیلا حسینی
2
(دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست ، دانشگاه آزاداسلامی واحد بندرعباس، بندرعباس، ایران.)
علی دهقانی
3
(کارشناس GIS شرکت سهامی آب منطقه ای هرمزگان، بندرعباس، ایران.)
الکلمات المفتاحية: ارزیابی محیط زیست, پیش بینی اثرات زیست محیطی, روش ICOLD, مرحله بهره برداری, سداستقلال,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: سد استقلال میناب باحجم مخزن اولیه 350 میلیون مترمکعب و حجم مفید 270 میلیون مترمکعب ازنوع سدهای بتنی وزنی پایدار بوده و در4 کیلومتری شرق شهرستان میناب درطول جغرافیایی 57 درجه و 4 دقیقه و عرض جغرافیایی 27 درجه و 9 دقیقه برروی رودخانه میناب احداث شده است . این سد باهدف تأمین آب آشامیدنی شهرستان بندرعباس ، تأمین آب برای 14670 هکتاراراضی پایین دست درشهرستان میناب ، صنعت ، کنترل سیلاب و تغذیه مصنوعی درسال 1362 به بهره برداری رسید. روش بررسی: این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل اثرات زیست محیطی ناشی ازبهره برداری سد استقلال به انجام رسیده است. پس ازجمع آوری اطلاعات پایه ، بازدید زمینی ازمحدوده مورد نظر و دریاچه سد فهرستی از منابع زیست محیطی تحت تأثیر تهیه گردید و پس از آن محدوده مطالعاتی در قالب محیط های بلافصل ، تحت اثر مستقیم و غیرمستقیم تعیین شد . سپس نقشه های مورد نیاز اعم از موقعیت حوضه ، ایستگاه ها ، پوشش گیاهی و ... درمحیط GIS تهیه شد. کارنمونه برداری از آب در دو فصل گرم و خشک، گرم و مرطوب انجام و تجزیه و تحلیل نمونه های آب انجام شد. به منظور پیش بینی اثرات سد ازروش اختصاصی ارزیابی سدها موسوم به روش ICOLD [1] استفاده شد . پس ازآنکه کلیه اثرات تعیین شد ازآنجایی که روش ICOLD یک روش کیفی است برای نمره دهی و تفسیر اثرات از روش تغییر یافته و یا تقلیدی از آن به نام Modified استفاده گردید. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که سد استقلال میناب برروی محیط بیولوژیکی و محیط اقتصادی اجتماعی اثری مثبت داشته و نمرات (5/207 +) و (25/329 +) رابه خود اختصاص داده است و تنها برمحیط فیزیکی شیمیایی اثرمنفی معادل با (242 - ) داشته است ولی درمجموع وجود سداستقلال میناب وبهره برداری ازآن بانمره (75/294 +) تأثیر مثبتی برمنطقه داشته است .درپایان راهبردها و راهکارهای مدیریتی جهت تقلیل آثار منفی ناشی از بهره برداری سد نظیر :کاهش رسوب ورودی به دریاچه از طریق ایجاد سدهایی در بالا دست سد استقلال، ترویج روش بیولوژیکی درمبارزه با آفات زراعی به جای سموم پیشنهاد شده است که مدیریت صحیح زیست محیطی حوضه آبخیز میناب منوط به اجرای دقیق وکامل این راهکارهای پیشنهادی می باشد. [1]- International Committee of Large Dams
1- نجمایی م.1376. سد ومحیط زیست .انتشارات وزارت نیرو کمیته ملی سدهای بزرگ ایران.
2- جی بارو،ک .ترجمه : مهرداد اندرودی .1380 . اصول وروش های مدیریت زیست محیطی. نشرکنگره .
3- Yu.A.Anokhin, Yu.A.Izrael.2000. Monitoring and assessment of the environment in the Lake Baikal region .Aquatic Ecosystem Health and Management.Pages199-201.
4- Amita Baviskar, Arun Kumar Singh. 1994. Malignant growth: The Sardar Sarovar dam and its impact on puplic health .Environmental Impact Assessment Review .Pages349-358.
5- G.Bombino, V.Tamburino, S.M.Zimbone.2006.Assessment of the effects of chek-dams on riparian vegetation in the Mediterranean environment. Pages134-144.
6- ایاز ق، وطن دوست ص و بابازاده م . 1386 . ارزیابی آثار زیست محیطی سد مخزنی شهید رجایی (سلیمان تنگه ) ساری و تأسیسات وابسته .اولین کارگاه تخصصی سدومحیط زیست .
7- بینا ، بیژن ; مهدی اسدی و علی قیصری . 1381 . ارزیابی اثرات زیست محیطی سد زاینده رود . همایش بین المللی انسان و آب رامسر .
8- اشرف زاده ، محمد رضا ; علی سمیعی و مهدی میر باقری . 1386 . ارزیابی زیست محیطی سد مخزنی شهید مدنی و شبکه آبیاری و زهکشی مربوطه بااستفاده ازروش ماتریس آیکولد و لئوپولد . دومین کنفرانس ملی تجربه های ساخت شبکه های آبیاری و زهکشی .
9- نهال طهماسبی م . 1386. بررسی علل آلودگی منابع آب سطحی درحوزه آبریز سداستقلال میناب . شرکت سهامی آب منطقه ای هرمزگان .
10- مهندسین مشاور آب ورزان .1372. طرح توسعه منابع آب و آبخیزداری حوزه سداستقلال میناب . شرکت سهامی آب منطقه ای هرمزگان .جلدچهارم.
11- مهندسین مشاور آب ورزان .1372. طرح توسعه منابع آب و آبخیزداری حوزه سداستقلال میناب . شرکت سهامی آب منطقه ای هرمزگان .جلدپنجم.
12- مهندسین مشاور آب ورزان .1372. طرح توسعه منابع آب و آبخیزداری حوزه سداستقلال میناب . شرکت سهامی آب منطقه ای هرمزگان .جلدهشتم.
13- سلطانی پور م .1380. گیاهان داروئی استان هرمزگان . نشریه تحقیقات گیاهان دارویی ومعطر ایران .جلدهشتم .
14- محیط زیست استان هرمزگان. 1387.گزارش منتشر نشده.
15- سالنامه آماری استان کرمان . 1386 . معاونت برنامه ریزی استانداری کرمان . دفترآمار و اطلاعات .
16- سالنامه آماری استان هرمزگان . 1386 . معاونت برنامه ریزی استانداری هرمزگان . دفترآمار و اطلاعات .
17- عقیلی ش، سرلک س و نوروزی ع . 1385. گزارش اولین فصل بررسی های باستان شناسی دشت میناب . اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان.
18- عقیلی ش، سرلک س و نوروزی ع . 1385. گزارش دومین فصل بررسی های باستان شناسی دشت میناب . اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان.
19- عقیلی ش، سرلک س و نوروزی ع . 1385. گزارش نخستین فصل بررسی های باستان شناسی دشت رودان . اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان.
