بررسی مبانی و ارکان مسئولیت مدنی در حوزه ساخت و ساز مغایر با اصول محیط زیستی
الموضوعات :محمدحسین پرکره 1 , عسگر جلالیان 2 , سید مسعود منوری 3
1 - گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد تمام، گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور تهران، ایران. * (نویسنده مسوول)
3 - دانشیار، گروه علوم محیط زیست و جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ساخت و ساز شهری, توسعه پایدار, نظریه تقصیر, نظریه خطر, مسئولیت مدنی.,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: جهان در حال گذر از اولین قرن شهری خود است و جمعیت بیشتری در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی در سطح جهان زندگی میکنند. بنابراین در این چرخه برخی منابع با محدودیت روبرو میگردد. زمین یکی از این منابع مهم است که در این افراط با محدودیت مواجه است. پس با در نظر گرفتن وجود محدودیت باید با قاعدهسازی و اعمال مقررات در راستای استفاده بهینه به ویژه در حوزه ساخت و ساز شهری، مدیران شهرسازی بایست توسعه پایدار را ملاک عملکرد خود قرار دهند.
روش بررسی: دراین پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، مبتنی بر روش کتابخانهای سعی شده علاوه بر بررسی مقررات تکلیف محور در حوزه ساخت و ساز شهری، مبنا و ارکان مسئولیت مدنی موثر در تصمیمسازی شهری مورد بررسی قرار گیرد.
یافته ها: نتایج پژوهش حاضر گویای آن است که در نظام حقوقی ایران مسئولیت مبتنی بر نظریه تقصیر میباشد. اگرچه به نظر میرسد این نظریه نتواند به طور همه جانبه از تخلف در ساخت و سازهای شهری که مغایر با اصول زیست محیطی و توسعه پایدار شهری است، جلوگیری نماید. بنابراین مبنای مسئولیت مبتنی بر معیار نوعی و مسئولیت محض که بر پایه میزان خطر و اضرار میباشد در این حوزه کارآمدی بهینهتری خواهد داشت. از طرفی به دلیل وجود نهادهای مختلف در مدیریت شهری و تلاقی برخی خسارتهای در این حوزه با اعمال حاکمیتی این نهادها و سازمانها که اغلب دولتی و عمومی هستند، احراز مسئولیت و در نهایت جبران خسارت مشکل بوده و در مراتبی نشدنی است.
بحث و نتیجه گیری: برایند آنچه آمد این مهم را بیان میکند که در حوزه ساخت و ساز شهری مغایر با اصول زیست محیطی دو چالش جدی وجود دارد. نخست: مقرراتی است که خود، موجبات ساخت و سازهای برخلاف اصول محیط زیستی را ایجاد میکند که اساساً بحث مسئولیت و مسئول دانستن شخصی در آن موضوعیت ندارد. مورد دوم وقتی است که مقرراتی در این زمینه از سوی قانونگذار به تصویب رسیده است، اما مجری، ناظر و دیگر عوامل در فرایند اجرا آن را به درستی انجام نداده و یا در صورت انجام، آن را به صورت ناقص اجرا نموده است.
(2022). Mechanisms to guarantee the right to clean air in Iran and the European Union, J. Sus. Dev. & Env; Vol. 3, No. 3: pp. 51-66. (In Persian)
2. Karimi, Kh. (2011). Responsibility without the fault of the government, published in the publication database of legal articles, Haq Gostar, (In Persian)
3. Jeffery, M. I. (1994). Environmental liability: a continuing source of concern for lenders. Environmental Policy and Practice, 4, 17-17.
4. Esmailzadeh, H. (2015). Theoretical foundations in urban studies; urban management (with a look at Iran's conditions), Tehran: TISA, first editionVol 1. (In Persian)
5. Aghaei J, Sara, H, Maryam E. (2022). The physical impact of the living environment on the mental health of people with a sustainable architecture approach, Place of publication: The second international conference on architecture, civil engineering, urban planning, environment and horizons of Islamic art in the statement of the second step of the revolution, pp1-15
6. Karlenzig, W., & Marquardt, F. (2007). How green is your city? New Society Publishers.
7. Vargas-Hernández, J. G., Zdunek-Wielgołaska, J. A., & Pallaggst, K. (2019). The Role of Urban Green Spaces in the Transformation of Community Ecosystem in Developing Countries. In Optimizing Regional Development through Transformative Urbanization (pp. 204-224). IGI Global.
8. Altamemi, A. S. A., Zarkesh, A., & Yeganeh, M. (2023). Analysis of the effect of green building technique on reducing energy consumption (Green roof technique in an educational building in Wasit, Iraq). Sustainability, Development & Environment, 4(2), 15-37.
9. Rezaei, A., & Pourzargar, M. R. (2020). Review of the concept of green roof in contemporary housing in Tehran to improve the quality of life and environment. Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 8(1), 183-195.
10. Badini, H. (2021). Philosophy of Civil Liability, (Subtopic of Civil Rights 4 (Obligations outside the contract), Tehran: Majd Publications, edition 4. (In Persian)
11. Taghizadeh, E., Hashemi, A. (2018). Civil liability (obligations ex delicto), Publisher: Payam Noor University, edition 4. (In Persian)
12. Mohagheq Damad, S.M. (2021). Jurisprudence Rules (Civil Section), Tehran: Islamic Sciences Publishing Center, edition 62. (In Persian)
13. Hosseininejad, H. (1998). Civil Responsibility, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)
14. Afshari, M., Tayebi, S., Karimi, R. (2022). Civil Liability Regime for Environmental Damage, Human and Environment; No. 62: pp. 99-108. (In Persian).
15. Zhai, T. (2022). Double-faceted environmental civil liability and the separate-regulatory paradigm: An inspiration for China. Sustainability, 14(7), 4369.
16. Mashhadi, a. (2017).State and Environment: From the Non-State to the Participatory Approaches, State studies journal; Vol. 2, Issue. 8: pp. 59-80. (In Persian)
17. Katouzian, N. (2022). Obligations outside the contract (forced guarantee), Tehran, Tehran University Press, edition 5Vol. 1. (In Persian)
18. Jafari, A., Ahmadi, A. (2019). Restitution Damages of the Environmental Crimes in International and Iranian Law System, Journal: Public Law Studies Quarterly; Vol. 49, Issue. 2: pp. 613-633. (In Persian)
19. Firouzi, Mohammad Ali, Sajjadian, Mehyar. (2017).An introduction to the identification codes of urban development and planning in Islamic cities, Geography and Urban Planning Journal, Vol 9, No 34, pp.223-262. (In Persian)
20. Katouzian, N. (2009). Elementary courses of Iranian civil law: Juridical facts, Tehran, Mizan Publications, edition 35. (In Persian)
21. Pera, A. (2020). Assessing sustainability behavior and environmental performance of urban systems: A systematic review. Sustainability, 12(17), 7164.
22. Dalvand, F. (2008). Division of Civil Liability, Isfahan, Dadyar Publishing House, edition 4. (In Persian)
23. Abdi, M., Abdi, I. (2022). civil responsibility of municipalities in environmental pollution and its effects, place of publication: Third International Conference on New Approaches to Management, Psychology and Human Sciences in the 21st Century. (In Persian)
24. Ebrahimi, N. (2011). Responsibility for producing defective goods and protecting consumers (legal analysis in the top three legal systems of the world), Tehran, Research Journal of Law and Political Science, No. 2, issue. 5: pp. 13–54. (In Persian)
25. Darabpour, M. (2017). Non-contractual responsibilities: payment of damages, restitution of property and privileges, Tehran, Majd Publications, edition 4. (In Persian)
26. Abozari, M., Babaei, D., Mehbodi, A.(2022).Civil responsibility of individuals in connection with urban construction, focusing on the civil responsibility of municipalities, International Legal Research Journal; Vol. 15, Issue. 55: PP. 701-720. (In Persian)
27. Lavers, A. P., & Shiers, D. E. (2000). Construction law and environmental harm: The liability interface. Construction Management & Economics, 18(8), 893-902.
28. Esmailzadeh, H. (2001). A look at consumer rights, Tehran: Publications of the Program and Budget OrganizationVol. 2. (In Persian)
