بررسی عوامل موثربر تحقق پذیری کاربری فضای سبز با رویکرد راهبرد توسعه شهری درکلانشهر شیراز (مطالعه موردی شهرداری منطقه یک)
الموضوعات :سلیمان محمدی دوست 1 , محمد علی خانی زاده 2 , ملیحه کشاورز 3
1 - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، یاسوج، ایران
2 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران(مسوول مکاتبات)
3 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، یاسوج، ایران.
الکلمات المفتاحية: شهرداری منطقه یک شیراز, راهبرد توسعه شهری, فضای سبزعمومی, تحقق پذیری,
ملخص المقالة :
شاید بتوان به جرات گفت مهم ترین مساله در طرح های توسعه ی شهری و به ویژه در زمینه ی اجرا موضوع تحقق پذیری در راستای تحقق منافع همگانی وتمامی ذی نفعان در حیطه ی برنامه ریزی شهری است. بنابراین باید فرایند تهیه، تصویب واجرای این طرح ها به شکلی باشد که ضمن استفاده و بهره گیری از تمامی پتانسل ها، ظرفیت های ساکنین شهر درفرآیند تهیه و تصویب، در اجرا نیز مطابق با خواسته ها و نیازهای شهروندان بارعایت اصول و قوانین مصوب شهرسازی و معماری باشد تا در عمل بیشترین قابلیت و امکان را برای اجرا و تحقق داشته باشد. یکی از مهم ترین کاربری ها و نیازهای شهروندان فضاهای سبز شهری است که متاسفانه به دلیل نگاه اقتصاد محور وسود گرایانه در نزد مردم و مسئولین کمترین میزان تحقق پذیری را دارد. تحقیق سعی دارد تا پس از بررسی ادبیات موضوع و بیان اهمیت و جایگاه فضای سبز در زندگی شهروندان و مفاهیم راهبرد توسعه شهری به عنوان یکی از جدیدترین رویکردها در زمینه ی تحقق پذیری بیشتر طرح ها و برنامه های توسعه ی شهری، به بررسی مهم ترین دلایل عدم تحقق پذیری کاربری فضای سبز در شهرداری منطقه یک شهرداری شیراز بپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد و سعی دارد، پس از انجام مطالعات در زمینه ی سرانه ها و سطوح موجود فضای سبز، تغییر کاربری فضای سبز به دیگر کاربری های سود محور، بررسی پرونده های کمیسیون ماده پنج، اخذ نظرات مسئولین و نخبگان شهری را در پی داشته باشد. بررسی ها حاکی از آن است که متاسفانه به دلیل عدم شناخت و رعایت جایگاه فضاهای سبز و عمومی در مرحله ی تهیه و تصویب طرح ها، به ویژه در زمینه ی امکان تملک آنها، نداشتن معارض اجتماعی، عدم توجه به کاربری های پیرامونی و....، نامشخص بودن جایگاه و ضرورت این کاربری نزد شهروندان و مهم تر از همه نداشتن منابع مالی کافی و پایدار شهرداری ها در حفظ این کاربری ها منجر به تغییر کاربری این فضاها و عدم تحقق پذیری آنها و نهایتا کم و کمتر شدن سرانه ی آنها نسبت به شهروندان درگذر زمان شود. مهم ترین پیشنهاد در زمینه کاهش و حل این مشکل می تواند رفتن به سمت آگاهی بخشی عمومی در بین تمامی مولفه های تاثیر گذار و مقتدرسازی حکومت محلی به ویژه در زمینه ی تامین منابع مالی پایدار باشد.
1- شیعه، اسماعیل(1385)، مقدمه ای بر برنامه ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
2- خاکپور براتعلی، رفیعی هادی، صالحیفرد محمد و توانگر معصومه، (1389). بررسی عملکرد مدیریت شهری در گسترش فضاهای سبز عمومی (پارک ها) با استفاده از روش تاپسیس، مطالعه موردی: شهرمشهد، جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 14.
3- رهنمایی، محمدتقی و شاه حسینی، پروانه، (1390). فرآیند برنامه ریزی شهری ایران، چاپ هشتم ،انتشارات سمت، تهران.
4- بیژن زاد، محمدرضا، (1369). بررسی فضای سبز شهر تهران، انتشارات بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
5- سعید نیا، احمد .( ١٣٧٩)، مدیریت شهری ، سازمان شهردار یهای کشور، تهران: جلد یازدهم.
6- Faizi, M. 2006,“The role of urban parks in a metropolitan city", Environmental sciences 12.
7- Morancho, A.B. (2003). A Hedonic Valuation of Urban Green Areas. Journal of Landscape and Urban Planning, 66: 35–41.
8- سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، (1380).
9- مجنونیان، هنریک، (1374)، مباحثی پیرامون پار کها، فضای سبز، تفرجگاهها، حوزه معاونت خدمات شهری سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران، تابستان.
10- تواهن، احمد، (1383)، یادداشت سردبیر، مجله شهرداری ها، شماره 17.
11- بهرام سلطانی، کامبیز، (1387). مجموعه مباحث و ورشهای شهرسازی (محیط زیست). جلد اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. ص 323.
12- سوزنچی، کیانوش و بهروز فر، فریبرز، (1380). راهنمای تدوین طرح جامع فضای سبز، تهران: دفتر فنی معاونت هماهنگی امور عمرانی، وزرات کشور .
13- جعفری ،وحید (1389)،بررسی و تحلیل استراتژی توسعه شهری در شهر چناران،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه فردوسی مشهد.
14- تقوایی علیاکبر، رفیعیان مجتبی و رضوان علـی، ( 1390)،تحلیل رابطه بین مولفههای کاربری زمین بـا کـاهش جرایم و ناامنی شهری (مطالعـه مـوردی: منطقـه 17شهر تهران)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شـماره 77، صص 38-19.
15- گلکار، کوروش، (1384). مفهوم و فرایند تدوین چشم انداز شهر، هنرهای زیبا ، شماره 24.
16- مهندسین مشاور ره شهر، (1386).
17- شهرداری شیراز، (1393). معاونت معماری و شهرسازی شهرداری شیراز.
18- طرح تفضیلی شهر شیراز، (1391). مهندسین مشاور فرنهاد.
19- طرح تفصیلی شهر شیراز، (1374). شرکت مهندسین مشاور امکو.
_||_1- شیعه، اسماعیل(1385)، مقدمه ای بر برنامه ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
2- خاکپور براتعلی، رفیعی هادی، صالحیفرد محمد و توانگر معصومه، (1389). بررسی عملکرد مدیریت شهری در گسترش فضاهای سبز عمومی (پارک ها) با استفاده از روش تاپسیس، مطالعه موردی: شهرمشهد، جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 14.
3- رهنمایی، محمدتقی و شاه حسینی، پروانه، (1390). فرآیند برنامه ریزی شهری ایران، چاپ هشتم ،انتشارات سمت، تهران.
4- بیژن زاد، محمدرضا، (1369). بررسی فضای سبز شهر تهران، انتشارات بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
5- سعید نیا، احمد .( ١٣٧٩)، مدیریت شهری ، سازمان شهردار یهای کشور، تهران: جلد یازدهم.
6- Faizi, M. 2006,“The role of urban parks in a metropolitan city", Environmental sciences 12.
7- Morancho, A.B. (2003). A Hedonic Valuation of Urban Green Areas. Journal of Landscape and Urban Planning, 66: 35–41.
8- سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، (1380).
9- مجنونیان، هنریک، (1374)، مباحثی پیرامون پار کها، فضای سبز، تفرجگاهها، حوزه معاونت خدمات شهری سازمان پارکها و فضای سبز شهر تهران، تابستان.
10- تواهن، احمد، (1383)، یادداشت سردبیر، مجله شهرداری ها، شماره 17.
11- بهرام سلطانی، کامبیز، (1387). مجموعه مباحث و ورشهای شهرسازی (محیط زیست). جلد اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. ص 323.
12- سوزنچی، کیانوش و بهروز فر، فریبرز، (1380). راهنمای تدوین طرح جامع فضای سبز، تهران: دفتر فنی معاونت هماهنگی امور عمرانی، وزرات کشور .
13- جعفری ،وحید (1389)،بررسی و تحلیل استراتژی توسعه شهری در شهر چناران،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه فردوسی مشهد.
14- تقوایی علیاکبر، رفیعیان مجتبی و رضوان علـی، ( 1390)،تحلیل رابطه بین مولفههای کاربری زمین بـا کـاهش جرایم و ناامنی شهری (مطالعـه مـوردی: منطقـه 17شهر تهران)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شـماره 77، صص 38-19.
15- گلکار، کوروش، (1384). مفهوم و فرایند تدوین چشم انداز شهر، هنرهای زیبا ، شماره 24.
16- مهندسین مشاور ره شهر، (1386).
17- شهرداری شیراز، (1393). معاونت معماری و شهرسازی شهرداری شیراز.
18- طرح تفضیلی شهر شیراز، (1391). مهندسین مشاور فرنهاد.
19- طرح تفصیلی شهر شیراز، (1374). شرکت مهندسین مشاور امکو.
