ارزیابی و رتبه‌بندی فعالیتهای مولد ریسک محیطزیستی کارخانه نمکزدایی شماره (1) اهواز با استفاده از مدل تحلیل سلسه مراتبی (AHP)
الموضوعات :
عبدالرضا کریمی
1
(استادیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران)
زهرا رحیمی رشت آبادی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیطزیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه صنعتی قم، قم، ایران.)
الکلمات المفتاحية: دلفی, ارزیابی ریسک, کارخانه نمکزدایی (1), فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, اهواز, محیطزیستی,
ملخص المقالة :
مطالعات ارزیابی ریسک محیط زیستی معمولا از یک روند مشخص مشتمل بر شناسایی مخاطرات احتمالی و پیامدهای ناشی از آن ها، تخمین و برآورد ریسک و پیشنهاد روش های تقلیل ریسک و پیامدهای ناشی از آن پیروی می کند. این مطالعه در سال 1395 با هدف ارزیابی و رتبه بندی فعالیت های مولد ریسک محیط زیستی کارخانه نمک زدایی شماره (1) اهواز در شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون و در فاز بهره برداری صورت پذیرفت. در این پژوهش شناسایی ریسک های موجود در منطقه بر اساس بازدیدهای میدانی، مصاحبه با کارشناسان کارخانه و محیط زیست، گزارش وضع موجود و روش دلفی صورت گرفت. سپس رتبه بندی فعالیت های مولد ریسک با استفاده از روش AHP صورت پذیرفت. بر اساس روش دلفی از 11 فعالیت مولد ریسک شناسایی شده، 8 مورد به عنوان فعالیت های نهایی مشخص شدند که این فعالیت ها بیش ترین ریسک را در کارخانه ایجاد کرده اند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بر اساس روش AHP بالاترین فعالیت مولد ریسک مربوط به نگهداری، انتقال و تزریق مواد شیمیایی به مخازن با وزن 244/0 و کم ترین آن مربوط به عملیات زنگ زدایی با وزن 069/0 می باشد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که به کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می تواند در اولویت بندی شاخص ها و زیرشاخص های مورد ارزیابی، باعث افزایش دقت آن در برآورد سطح نهایی ریسک شود.
1- منوری، مسعود، «ارزیابی اثرات زیستمحیطی»، چاپ نخست، 1384، نشر میترا، 462 ص.
2- جوزی، سیدعلی، مالمیر، مریم، «ارزیابی ریسک محیطزیستی سد پلرود در مرحله ساختمانی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)»، 1390، مجله زمین، دوره 6، شماره 21.
3- منوری، مسعود، دامنگیر، عباسعلی، اسدی، عبدالمجید، «ارزیابی ریسک اکولوژیک»، چاپ اول، 1390، نشر میترا، 350 ص.
4- Damian Shea, Waverly Thorsen, 2012. Ecological Risk Assessment, Department of Biology, North Carolina State University, Raleigh, North Carolina, USA, Progress in Molecular Biology and Translational Science, Volume 112, ISSN 1877-1173
5- Wu, K., Zhang, L., 2014. Progress in the Development of Environmental Risk Assessment as a Tool for the Decision-Making Process, Journal of Service Science and Management, 7, 131-143.
6- Solomon, K.R., Takacs, P., 2001. Probabilistic risk assessment using species sensitivity distributions, In: Postuma, L., Traas, T., Suter, G.W. (Eds.), Species Sensitivity Distributions in Risk Assessment, CRC Press, Boca Raton, FL, pp. 285–313.
7- Shea, D., 2010. Chapter 27: ecological risk assessment. In: Hodgson E, editor. A textbook of modern toxicology. 4th ed., Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
8- سرور، رحیم، یحییپور، ایرج، «مکانیابی بهینه پارکینگهای طبقاتی براساس مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق بولین، مطالعه موردی: منطقه 15 شهرداری تهران»، 1393، شهر، دوره 23، شماره90.
9- Eldin, N, Eldrandaly, K. A, 2004. A computer- Aided system for site selection of major capital investments, 1 ASCAAD International conference, e- Design in Architecture, Dhahran, Saudi ARABIA
10- قالیباف، محمدباقر، شعبانیفرد، محمد، «ارزیابی و اولویتبندی جاذبههای گردشگری برای توسعه گردشگری شهری بر اساس مدلهای تصمیمگیری چند متغیره، مطالعه موردی: شهر سنندج»،1390، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره دوم.
11- Tsaur, SH-H, Yu-Ch, L, JO-H, L., 2005. “Evaluating ecotourism sustainability from the integrated perspective of resource, community and tourism, tourism Management, P 14.
12- Guerrero-Liquet, G.C., Sánchez-Lozano, G.M., García-Cascales, M.S., Teresa Lamata, M., Luis Verdegay, J., 2016. Decision-Making for Risk Management in Sustainable Renewable Energy Facilities: A Case Study in the Dominican Republic, Sustainability, 8, 455; doi:10.3390
13- Li, H., Sun, R., Lee, W.J., Dong, K., Guo, R., 2016. Assessing Risk in Chinese Shale Gas Investments Abroad: Modelling and Policy Recommendations, Sustainability, 8, 708; doi:10.3390/su8080708
14- Manabi, R., Salahshou, J., 2013. Risk Assessment Using AHP in a Petrochemical Engineering Case Study, International Journal of Risk and Contingency Management Archive Volume 2 Issue 2, pp. 42-57.
15- Jozi, S.A., Irankhahi, M., 2010. Environmental Risk Assessment of Gas pipelines by Using of AHP Combined Method, Journal of Environmental Studies, Vol. 36, No. 53
16- Igbore, R., 2009. Environmental risk assessment desalination plant, Shell Oil in Nigeria, Conference on Risk Management in Oil 25, pp. 198-212.
17- Solmon, T., Sadiq, K., 2006. Risk-based environmental decision making using Fuzzy analytic hierarchy process (F-AHP), Stochastic Research and risk Assessment. pp. 35-50.
18- رضاییان، سحر، جوزی، سیدعلی، ایرانخواهی، مهدی، «ارزیابی ریسک محیطزیستی پروژههای انتقال گاز، مطالعه موردی: خط لوله 24 اینچ تسوج_ سلماس»، 1394، فصلنامه علوم محیطی، دوره 13، شماره 2.
19- رودشتی، سیده پریسا، «ارزیابی ریسک زیستمحیطی فعالیتهای مجتمع شماره 2 شرکت بهرهبرداری نفت و گاز کارون اهواز»، پایاننامه کارشناسیارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات خوزستان، 1393، 154 صفحه.
20- شیرالیزاده، اعظم، جعفرزاده، نعمتالله، ورشوساز، کتایون. «ارزیابی ریسک زیستمحیطی (مطالعه موردی: واحد آب و بخار مجتمع پتروشیمی در جنوب ایران)»، 1392، سومین کنفرانس بینالمللی برنامهریزی و مدیریت محیطزیست، تهران.
21- لطفی، ا. «ارزیابی ریسک زیستمحیطی طرح پتروشیمی فاز دوم عسلویه»، 1391، فصلنامه ارزیابی صنایع، شماره 1 و 2.
22- حجت، م. «نمکزدایی شرکت ملی نفت ایران»، 1385، چاپ اول. مرکز آموزش فنون اهواز، 172 ص.
23- سازمان نقشهبرداری کشور، 1392.
24- شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران (a). دستورالعمل شناسایی و ارزیابی ریسک زیستمحیطی، 1388.
25- پورفلاح، سهیل، «ارزیابی ریسک بر عملکرد سیستمهای مدیریت ایمنی و محیطزیست»، 1384. اولین همایش ملی مهندسی ایمنی و مدیریت HSE، بیجا، ص 6-1.
26- ایمانیجاجرودی، حسین، «آشنایی با روش دلفی و کاربرد آن در تصمیمگیری»، فصلنامه مدیریت و برنامهریزی شهری (هنر و معماری)، 1379، سال 1، شماره 1.
27- Kennedy, H.P., 2004. Enhancing Delphi research: methods and results, J Adv Nurs; 45(5): 504-11.
28- Somerville, J.A., 2008. Effective use of the Delphi process in research: Its characteristics, strengths and limitations.
29- آذر، عادل، معماریانی، عزیزالله، «AHP تکنیکی نوین برای تصمیمگیری گروهی»، 1389، مجله دانش مدیریت، شماره 27 و 28.
30- قدسیپور، حسین. «فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، چاپ پنجم. 1385، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر، 171 ص.
31- خاکی، غلامرضا، «روش تحقیق با رویکرد به پایاننامه نویسی»، چاپ اول: تهران، مرکز تحقیقات علمی کشور، 1378، کانون فرهنگی انتشاراتی درایت، 174 ص.
32- فرجیسبکبار، حسنعلی، «مکانیابی واحدهای خدمات بازرگانی با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبیAHP، مطالعه موردی: بخش طرقبۀ شهرستان مشهد»، 1384، پژوهشهای جغرافیایی. شمارۀ 51.
33- محنتفر، یوسف، خاکپور، حسین، ارزیابی میزان صادرات غیر نفتی و اثر آن بر رشد اقتصادی در ایران: یک تحلیل تجربی (1383-1355)، 1384، ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، شماره 51 تا 52.
34- مکوندی، م، عملیات نمکزدایی. چاپ اول. 1384، انتشارات آموزش عملیات بهرهبرداری نفت اهواز، 154 ص.
35- طبیبیان، موچهر، «ارزیابی پیامدهای زیستمحیطی در استرالیا». چاپ اول. 1385، انتشارات دانشگاه تهران، 129 ص.
36- ایزدی، علی، چاوشیان، سیدعلی، «ارزیابی کمی و کیفی ریسکهای خطوط لوله انتقال نفت ایران، مطالعه موردی: شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران»، 1394، فصلنامه تخصصی علمی ترویج، شماره 52.
37- WWW.afaghkimia.com
38- ملتجی، علی، «ارزیابی و مدیریت ریسک زیستمحیطی ایمنی و بهداشت حرفهای در پروژه احداث کارخانه نمکزدایی اهواز»، پایاننامه کارشناسیارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات خوزستان، 1393، 141 صفحه.
39- Alamer, M., 2010. Environmental risk assessment of oil desalination plant in Kuwait. Document management and risk assessment of oil companies in Kuwait, 24: 4-15.
40- Penyla, A., 2005. Environmental risk assessment of oil company Agip in Ecuador, Ecuador's Oil and Gas Journal, 35: 121-142.
_||_
1- منوری، مسعود، «ارزیابی اثرات زیستمحیطی»، چاپ نخست، 1384، نشر میترا، 462 ص.
2- جوزی، سیدعلی، مالمیر، مریم، «ارزیابی ریسک محیطزیستی سد پلرود در مرحله ساختمانی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)»، 1390، مجله زمین، دوره 6، شماره 21.
3- منوری، مسعود، دامنگیر، عباسعلی، اسدی، عبدالمجید، «ارزیابی ریسک اکولوژیک»، چاپ اول، 1390، نشر میترا، 350 ص.
4- Damian Shea, Waverly Thorsen, 2012. Ecological Risk Assessment, Department of Biology, North Carolina State University, Raleigh, North Carolina, USA, Progress in Molecular Biology and Translational Science, Volume 112, ISSN 1877-1173
5- Wu, K., Zhang, L., 2014. Progress in the Development of Environmental Risk Assessment as a Tool for the Decision-Making Process, Journal of Service Science and Management, 7, 131-143.
6- Solomon, K.R., Takacs, P., 2001. Probabilistic risk assessment using species sensitivity distributions, In: Postuma, L., Traas, T., Suter, G.W. (Eds.), Species Sensitivity Distributions in Risk Assessment, CRC Press, Boca Raton, FL, pp. 285–313.
7- Shea, D., 2010. Chapter 27: ecological risk assessment. In: Hodgson E, editor. A textbook of modern toxicology. 4th ed., Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
8- سرور، رحیم، یحییپور، ایرج، «مکانیابی بهینه پارکینگهای طبقاتی براساس مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق بولین، مطالعه موردی: منطقه 15 شهرداری تهران»، 1393، شهر، دوره 23، شماره90.
9- Eldin, N, Eldrandaly, K. A, 2004. A computer- Aided system for site selection of major capital investments, 1 ASCAAD International conference, e- Design in Architecture, Dhahran, Saudi ARABIA
10- قالیباف، محمدباقر، شعبانیفرد، محمد، «ارزیابی و اولویتبندی جاذبههای گردشگری برای توسعه گردشگری شهری بر اساس مدلهای تصمیمگیری چند متغیره، مطالعه موردی: شهر سنندج»،1390، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره دوم.
11- Tsaur, SH-H, Yu-Ch, L, JO-H, L., 2005. “Evaluating ecotourism sustainability from the integrated perspective of resource, community and tourism, tourism Management, P 14.
12- Guerrero-Liquet, G.C., Sánchez-Lozano, G.M., García-Cascales, M.S., Teresa Lamata, M., Luis Verdegay, J., 2016. Decision-Making for Risk Management in Sustainable Renewable Energy Facilities: A Case Study in the Dominican Republic, Sustainability, 8, 455; doi:10.3390
13- Li, H., Sun, R., Lee, W.J., Dong, K., Guo, R., 2016. Assessing Risk in Chinese Shale Gas Investments Abroad: Modelling and Policy Recommendations, Sustainability, 8, 708; doi:10.3390/su8080708
14- Manabi, R., Salahshou, J., 2013. Risk Assessment Using AHP in a Petrochemical Engineering Case Study, International Journal of Risk and Contingency Management Archive Volume 2 Issue 2, pp. 42-57.
15- Jozi, S.A., Irankhahi, M., 2010. Environmental Risk Assessment of Gas pipelines by Using of AHP Combined Method, Journal of Environmental Studies, Vol. 36, No. 53
16- Igbore, R., 2009. Environmental risk assessment desalination plant, Shell Oil in Nigeria, Conference on Risk Management in Oil 25, pp. 198-212.
17- Solmon, T., Sadiq, K., 2006. Risk-based environmental decision making using Fuzzy analytic hierarchy process (F-AHP), Stochastic Research and risk Assessment. pp. 35-50.
18- رضاییان، سحر، جوزی، سیدعلی، ایرانخواهی، مهدی، «ارزیابی ریسک محیطزیستی پروژههای انتقال گاز، مطالعه موردی: خط لوله 24 اینچ تسوج_ سلماس»، 1394، فصلنامه علوم محیطی، دوره 13، شماره 2.
19- رودشتی، سیده پریسا، «ارزیابی ریسک زیستمحیطی فعالیتهای مجتمع شماره 2 شرکت بهرهبرداری نفت و گاز کارون اهواز»، پایاننامه کارشناسیارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات خوزستان، 1393، 154 صفحه.
20- شیرالیزاده، اعظم، جعفرزاده، نعمتالله، ورشوساز، کتایون. «ارزیابی ریسک زیستمحیطی (مطالعه موردی: واحد آب و بخار مجتمع پتروشیمی در جنوب ایران)»، 1392، سومین کنفرانس بینالمللی برنامهریزی و مدیریت محیطزیست، تهران.
21- لطفی، ا. «ارزیابی ریسک زیستمحیطی طرح پتروشیمی فاز دوم عسلویه»، 1391، فصلنامه ارزیابی صنایع، شماره 1 و 2.
22- حجت، م. «نمکزدایی شرکت ملی نفت ایران»، 1385، چاپ اول. مرکز آموزش فنون اهواز، 172 ص.
23- سازمان نقشهبرداری کشور، 1392.
24- شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران (a). دستورالعمل شناسایی و ارزیابی ریسک زیستمحیطی، 1388.
25- پورفلاح، سهیل، «ارزیابی ریسک بر عملکرد سیستمهای مدیریت ایمنی و محیطزیست»، 1384. اولین همایش ملی مهندسی ایمنی و مدیریت HSE، بیجا، ص 6-1.
26- ایمانیجاجرودی، حسین، «آشنایی با روش دلفی و کاربرد آن در تصمیمگیری»، فصلنامه مدیریت و برنامهریزی شهری (هنر و معماری)، 1379، سال 1، شماره 1.
27- Kennedy, H.P., 2004. Enhancing Delphi research: methods and results, J Adv Nurs; 45(5): 504-11.
28- Somerville, J.A., 2008. Effective use of the Delphi process in research: Its characteristics, strengths and limitations.
29- آذر، عادل، معماریانی، عزیزالله، «AHP تکنیکی نوین برای تصمیمگیری گروهی»، 1389، مجله دانش مدیریت، شماره 27 و 28.
30- قدسیپور، حسین. «فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، چاپ پنجم. 1385، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر، 171 ص.
31- خاکی، غلامرضا، «روش تحقیق با رویکرد به پایاننامه نویسی»، چاپ اول: تهران، مرکز تحقیقات علمی کشور، 1378، کانون فرهنگی انتشاراتی درایت، 174 ص.
32- فرجیسبکبار، حسنعلی، «مکانیابی واحدهای خدمات بازرگانی با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبیAHP، مطالعه موردی: بخش طرقبۀ شهرستان مشهد»، 1384، پژوهشهای جغرافیایی. شمارۀ 51.
33- محنتفر، یوسف، خاکپور، حسین، ارزیابی میزان صادرات غیر نفتی و اثر آن بر رشد اقتصادی در ایران: یک تحلیل تجربی (1383-1355)، 1384، ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، شماره 51 تا 52.
34- مکوندی، م، عملیات نمکزدایی. چاپ اول. 1384، انتشارات آموزش عملیات بهرهبرداری نفت اهواز، 154 ص.
35- طبیبیان، موچهر، «ارزیابی پیامدهای زیستمحیطی در استرالیا». چاپ اول. 1385، انتشارات دانشگاه تهران، 129 ص.
36- ایزدی، علی، چاوشیان، سیدعلی، «ارزیابی کمی و کیفی ریسکهای خطوط لوله انتقال نفت ایران، مطالعه موردی: شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران»، 1394، فصلنامه تخصصی علمی ترویج، شماره 52.
37- WWW.afaghkimia.com
38- ملتجی، علی، «ارزیابی و مدیریت ریسک زیستمحیطی ایمنی و بهداشت حرفهای در پروژه احداث کارخانه نمکزدایی اهواز»، پایاننامه کارشناسیارشد ارزیابی و آمایش سرزمین. دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات خوزستان، 1393، 141 صفحه.
39- Alamer, M., 2010. Environmental risk assessment of oil desalination plant in Kuwait. Document management and risk assessment of oil companies in Kuwait, 24: 4-15.
40- Penyla, A., 2005. Environmental risk assessment of oil company Agip in Ecuador, Ecuador's Oil and Gas Journal, 35: 121-142.
