تحلیل کیفیت محیط شهری با ادراک زیبایی.شناسی و حس تعلق در فضاهای کلانشهر تبریز (مطالعهی موردی: میدان ساعت تبریز)
الموضوعات :
سولماز بابازاده اسکویی
1
,
علی زینالی عظیم
2
,
فرانک عدلی فر
3
,
منصوره جمشیدی
4
1 - استادیار گروه معماری، واحد اسکو، دانشگاه آزاد اسلامی، اسکو، ایران
2 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، عضو باشگاه نخبگان و پژوهشگران جوان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران *( نویسندة مسئول)
3 - دانشجوی دکتری رشته معماری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
4 - کارشناس ارشد معماری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
تاريخ الإرسال : 07 السبت , جمادى الأولى, 1443
تاريخ التأكيد : 05 الأربعاء , رمضان, 1443
تاريخ الإصدار : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443
الکلمات المفتاحية:
زیباشناسی,
فضای شهری,
حستعلق,
کلانشهر تبریز,
کیفیت محیطی,
ملخص المقالة :
هدف و زمینه: تلاش برای ادراک محیط و کیفیت فضاهای شهری در محیط زندگی از اساسی ترین مسائلی است که متفکران حوزه های شهری به دلیل افت کیفیت محیطی، بخصوص فضاهای شهری از بعد زیباشناسی و حس تعلق باید به آن توجه کنند، تا محیطی سرزنده و متناسب با روحیات و نیازهای کاربران خلق نمایند. با عنایت به این موضوع، هدف تحقیق حاضر تحلیل کیفیت محیط شهری با دلبستگی مکانی و ادراک زیبایی شناسی در فضاهای کلانشهر تبریز می باشد.
روش بررسی: روش تحقیق بصورت توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی می باشد. حجم نمونه 384 نفر از بازدیدکنندگان میدان ساعت تبریز می باشد. برای مدل ساختاری از تحلیل عاملی مرتبه دوم (SEM) از نرم افزار Amos نسخه 26 و SPSS استفاده شد.
یافته ها: یافته ها نشان می دهد که در مدل ساختار نهایی دو مولفه زیباشناسی محیطی (مستقیم با 96/0 و غیر مستقیم 65/0) و حس تعلق هم به طور (مستقیم با 94/0 و غیر مستقیم با 78/0) در کل، با 93/0 در بهبود کیفیت محیطی در میدان ساعت تبریز تاثیرگذار بوده اند.
بحث و نتیجه گیری: بنابراین بین کیفیت محیطی فضاهای شهری با زیباشناسی و حس تعلق شهروندان رابطه مستقیم مثبت و معناداری وجود دارد که علت و معلول یکدیگر در ارتقا کیفیت محیطی و فضاهای شهری هستند.بحث و نتیجه گیری: همانگونه که نتایج این پژوهش نشان داد فعالیت های سازمان های ورزشی بر توسعه تمدن بوم شناختی و زیست محیطی در ورزش تأثیر فراوانی دارد.
المصادر:
صرافی، مظفر، محمدی، علیرضا. سنجش کیفیت محیط شهری مطالعة موردی: محلههای شهر برازجان. دانش شهرسازی، 1396، دوره 1، شماره 1، 37-53.
ایراندوست، کیومرث، سکونتگاههای غیررسمی و اسطوره حاشیهنشینی، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، 1389.
Carmona, M., 2019, Principles for public space design, planning to do better. Urban Des Int 24, 47-59, https://doi.org/10.1057/s41289-018-0070-3.
Cabrera-Barona, P., & Merschdorf, H. 2018. A Conceptual Urban Quality Space-Place Framework: Linking Geo-Information and Quality of Life. Urban Science, 2(3), 73. doi:10.3390/urbansci2030073.
Chappell, E. N., Parkins, J. R., & Sherren, K. 2020. Climax thinking, place attachment, and utilitarian landscapes: Implications for wind energy development. Landscape and Urban Planning, 199, ://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2020.103802.www.elsevier.com/locate/geoforum.
Vihanninjoki V. (2019). Urban Places as Aesthetic Phenomena: Framework for a Place-Based Ontology of Urban Lifeworld. Topoi. doi:10.1007/s11245-018-9601-1.
Kudryavtseva, V. A. 2021. The modern urban environment: development trends and prospects. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 751(1), 012027. doi:10.1088/1755-1315/751/1/012027.
خادم الحسینی، احمد، منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین، سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری (مطالعهی موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، جغرافیا و مطالعات محیطی، 1389، دوره 1، شماره 3، 45-60
شاهی آقبلاغی، عارف، زنگنه، یعقوب، خدابندهلو حسن، درودینیا، عباس، ، سنجش شاخصهای کیفیت محیط شهری (مطالعهی موردی: مسکن مهر شهر سبزوار)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1395، دوره 7، شماره 26، 54-72.
Çelik, D, Açiksöz, S, 2017, Urban aesthetic and urban landscape design guides: A case study of Bartın-Turkey, Journal of Environmental Biology, 38, 893-901.
Ahmad Nia, H, Alpar Atun. R, Rahbarianyazd. R, 2017. Perception Based Method for Measuring the Aesthetic Quality of the Urban Environment: The Case of Famagusta. Open house international. 42(2). https://www.researchgate.net/publication/312191981
Ahmad Nia, H, Suleiman, Y. H, 2018, Aesthetics of Space Organization: Lessons from Traditional European Cities, Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(1), 66-75, https://doi.org/10.25034/ijcua.2018.3659.
Evangelinos, C.; Tscharaktschiew, S. 2021, The Valuation of Aesthetic Preferences and Consequences for Urban Transport Infrastructures. Sustainability, 13, 4977. https://doi.org/10.3390/su13094977.
Al-Hinkawi. W. S, Al-Qaraghuli. A. S, 2017, Aesthetic values of the future cities, Some of the authors of this publication are also working on these related projects, See discussions, stats, and پauthor profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/311583763.
Spence, C. 2020. Senses of place: architectural design for the multisensory mind. Cognitive Research: Principles and Implications, 5(1). doi:10.1186/s41235-020-00243-4.
Marques, B., Freeman, C., Carter, L., & Pedersen Zari, M. 2020. Sense of Place and Belonging in Developing Culturally Appropriate Therapeutic Environments: A Review. Societies, 10(4), 83. doi:10.3390/soc10040083.
Ryfield, F., Cabana, D., Brannigan, J., & Crowe, T. 2019. Conceptualizing ‘sense of place’ in cultural ecosystem services: A framework for interdisciplinary research. Ecosystem Services, 36, 100907. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2019.100907
میرزا محمدی، احمد، باقرزاده کثیری شهره و زینالی عظیم علی، تحلیل طراحی و معماری مجتمع مسکونی پایدار با تاکید بر روان شناسی محیطی از بعد حس تعلق به مکان (مطالعه موردی: برجهای آسمان تبریز)، اندیشه معماری، 1399، 4(8)، 105-119.
Escalera-Reyes, J. 2020. Place Attachment, Feeling of Belonging and Collective Identity in Socio-Ecological Systems: Study Case of Pegalajar (Andalusia-Spain). Sustainability, 12(8), 3388. doi:10.3390/su12083388.
Eaton, W. M., Eanes, F. R., Ulrich-Schad, J. D., Burnham, M., Church, S. P., Arbuckle, J. G., & Cross, J. E. 2019. Trouble with sense of place in working landscapes. Society & Natural Resources, 32(7), 827-840. https://doi.org/10.1080/08941 920.2019.1568653.
Rajala, K., Sorice, M. G., & Thomas, V. A. 2020. The meaning(s) of place: Identifying the structure of sense of place across a social–ecological landscape. People and Nature, 2(3), 718-733. doi:10.1002/pan3.10112.
صادقی، علیرضا، تبیین نسبت حس تعلق با زیبایی شناسی محیطی در فضاهای عمومی شهر ایرانی- اسلامی، رساله دکتری، شهرسازی، به راهنمایی: محمدرضا پورجعفر، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری. تهران، 1293.
پورجعفر محمدرضا، ایزدی، محمدسعید، خبیری، سمانه، دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها، هویت شهر، 1394، دوره 9، شماره 26، 43-64
Relph, E. Place and Placelessness, Pion, London, 1976.
سلطانی، یزدان؛ فیضی، محسن؛ فلامکی، محمدمنصور؛ محمودی زرندی، مهناز، تبیین الگوی طراحی مسکن، بر مبنای معیارهای عینی حس تعلق به مکان از دیدگاه کاربران و طراحان (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)، مطالعات محیطی هفت حصار، 1398، شماره 30، 5-16.
حبیبی دیانا، کسالایی افسانه، گرجی پور، فاطمه، توکلی مهرداد، تبیین حس تعلق به مکان و هویت در فضاهای شهری با تاکید بر بازارهای سنتی، معماری شناسی، 1397، دوره 1، دوره 3، 1-8
مشکینی، ابوالفضل، قاسمی اکرم، حمزه نژاد مهدی، ارزیابی حستعلق به مکان ساکنان شهرهای جدید (مطالعۀ موردی: شهر جدید هشتگرد)، فضای جغرافیایی، 1393، دوره 14، شماره ی 48، 41-56.
بلالی اسکویی، آزیتا، حیدری ترکمانی مینا، دیبا، فربد، تحلیل لایهای علتهای تغییر مفهوم محله در ارتباط با حستعلق و ارایه سناریوهای بدیل، دانش شهرسازی، 1398، دوره 3، شماره 3، 65-81.
کشاورزی، گلاره، جلالیان، سارا، ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮوﻳﺎﺑﻰ در اﻳﺠﺎد ﺣﺲﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردى: ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ اﻋﺘﻤﺎدﻳﻪ ﻫﻤﺪان)؛ مطالعات محیطی هفت حصار، 397، دوره 7، شماره ی 27، 81-91.
اسلام کرمی، بصیری، مصطفی و زینالی عظیم، علی، تحلیل دلبستگی به مکان و متغیرهای وابسته به آن در مکانهای سوم شهری (نمونه موردی: پارک ائل گلی تبریز)، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، 1400، دوره 9، شماره 3، 735-759.
سهرابیان، گودرز، و حبیب، فرح، بررسی تبیین مولفههای زیبایشناختی منظر شبانه شهری، مدیریت شهری، 1394، شماره 41، 187-204
ایزدی ملیحه، اکرمی مهسا، واکاوی مفهوم زیبایی در فضای شهری، راهبرد توسعه، 1395، شماره 50، صص: 66-85
مهذب طلاب، محمد؛ کریمی مشاور، مهرداد و سجادزاده، حسن، نگرش‌ها در زیبایی‌شناسی منظر شهری، برنامهریزی توسعه شهری و منطقهای، 1397، دوره 3، شماره 6، 81-111
DeNardi, A, 2017, Landscape and sense of belonging to place: the relationship with everyday places in the experience of some migrants living in Montebelluna (Northeastern Italy), Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1(6), 61-72.
Dazkir, S. S, 2018, Place Meaning, Sense of Belonging, and Personalization Among University Students in Turkey, Family and Consumer Sciences Research Journal, 46(3), 252-266.
Kian Tan, S, Hooi Tan, S, Sin Kok, Y, Wei Choon, Sh, 2018, Sense of place and sustainability of intangible cultural heritage e the case of George Town and Melaka, Tourism Management, 67, 376-387.
Liu, Z, Zhang, Y, Zheng, Y, Lan, J, Zhang, G, 2109, Sense of belonging and social identity on the settlement intentions of rural-urban migrants: evidence from China, Ciência Rural, 49(8), 1-12, http://dx.doi.org/10.1590/0103-8478cr20190979.
Tursić M, 2019 The city as an aesthetic space, City, 23:2, 205-221, doi:10.1080/13604813.2019.1615762.
_||_
صرافی، مظفر، محمدی، علیرضا. سنجش کیفیت محیط شهری مطالعة موردی: محلههای شهر برازجان. دانش شهرسازی، 1396، دوره 1، شماره 1، 37-53.
ایراندوست، کیومرث، سکونتگاههای غیررسمی و اسطوره حاشیهنشینی، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، 1389.
Carmona, M., 2019, Principles for public space design, planning to do better. Urban Des Int 24, 47-59, https://doi.org/10.1057/s41289-018-0070-3.
Cabrera-Barona, P., & Merschdorf, H. 2018. A Conceptual Urban Quality Space-Place Framework: Linking Geo-Information and Quality of Life. Urban Science, 2(3), 73. doi:10.3390/urbansci2030073.
Chappell, E. N., Parkins, J. R., & Sherren, K. 2020. Climax thinking, place attachment, and utilitarian landscapes: Implications for wind energy development. Landscape and Urban Planning, 199, ://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2020.103802.www.elsevier.com/locate/geoforum.
Vihanninjoki V. (2019). Urban Places as Aesthetic Phenomena: Framework for a Place-Based Ontology of Urban Lifeworld. Topoi. doi:10.1007/s11245-018-9601-1.
Kudryavtseva, V. A. 2021. The modern urban environment: development trends and prospects. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 751(1), 012027. doi:10.1088/1755-1315/751/1/012027.
خادم الحسینی، احمد، منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین، سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری (مطالعهی موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، جغرافیا و مطالعات محیطی، 1389، دوره 1، شماره 3، 45-60
شاهی آقبلاغی، عارف، زنگنه، یعقوب، خدابندهلو حسن، درودینیا، عباس، ، سنجش شاخصهای کیفیت محیط شهری (مطالعهی موردی: مسکن مهر شهر سبزوار)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1395، دوره 7، شماره 26، 54-72.
Çelik, D, Açiksöz, S, 2017, Urban aesthetic and urban landscape design guides: A case study of Bartın-Turkey, Journal of Environmental Biology, 38, 893-901.
Ahmad Nia, H, Alpar Atun. R, Rahbarianyazd. R, 2017. Perception Based Method for Measuring the Aesthetic Quality of the Urban Environment: The Case of Famagusta. Open house international. 42(2). https://www.researchgate.net/publication/312191981
Ahmad Nia, H, Suleiman, Y. H, 2018, Aesthetics of Space Organization: Lessons from Traditional European Cities, Journal of Contemporary Urban Affairs, 2(1), 66-75, https://doi.org/10.25034/ijcua.2018.3659.
Evangelinos, C.; Tscharaktschiew, S. 2021, The Valuation of Aesthetic Preferences and Consequences for Urban Transport Infrastructures. Sustainability, 13, 4977. https://doi.org/10.3390/su13094977.
Al-Hinkawi. W. S, Al-Qaraghuli. A. S, 2017, Aesthetic values of the future cities, Some of the authors of this publication are also working on these related projects, See discussions, stats, and پauthor profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/311583763.
Spence, C. 2020. Senses of place: architectural design for the multisensory mind. Cognitive Research: Principles and Implications, 5(1). doi:10.1186/s41235-020-00243-4.
Marques, B., Freeman, C., Carter, L., & Pedersen Zari, M. 2020. Sense of Place and Belonging in Developing Culturally Appropriate Therapeutic Environments: A Review. Societies, 10(4), 83. doi:10.3390/soc10040083.
Ryfield, F., Cabana, D., Brannigan, J., & Crowe, T. 2019. Conceptualizing ‘sense of place’ in cultural ecosystem services: A framework for interdisciplinary research. Ecosystem Services, 36, 100907. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2019.100907
میرزا محمدی، احمد، باقرزاده کثیری شهره و زینالی عظیم علی، تحلیل طراحی و معماری مجتمع مسکونی پایدار با تاکید بر روان شناسی محیطی از بعد حس تعلق به مکان (مطالعه موردی: برجهای آسمان تبریز)، اندیشه معماری، 1399، 4(8)، 105-119.
Escalera-Reyes, J. 2020. Place Attachment, Feeling of Belonging and Collective Identity in Socio-Ecological Systems: Study Case of Pegalajar (Andalusia-Spain). Sustainability, 12(8), 3388. doi:10.3390/su12083388.
Eaton, W. M., Eanes, F. R., Ulrich-Schad, J. D., Burnham, M., Church, S. P., Arbuckle, J. G., & Cross, J. E. 2019. Trouble with sense of place in working landscapes. Society & Natural Resources, 32(7), 827-840. https://doi.org/10.1080/08941 920.2019.1568653.
Rajala, K., Sorice, M. G., & Thomas, V. A. 2020. The meaning(s) of place: Identifying the structure of sense of place across a social–ecological landscape. People and Nature, 2(3), 718-733. doi:10.1002/pan3.10112.
صادقی، علیرضا، تبیین نسبت حس تعلق با زیبایی شناسی محیطی در فضاهای عمومی شهر ایرانی- اسلامی، رساله دکتری، شهرسازی، به راهنمایی: محمدرضا پورجعفر، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری. تهران، 1293.
پورجعفر محمدرضا، ایزدی، محمدسعید، خبیری، سمانه، دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها، هویت شهر، 1394، دوره 9، شماره 26، 43-64
Relph, E. Place and Placelessness, Pion, London, 1976.
سلطانی، یزدان؛ فیضی، محسن؛ فلامکی، محمدمنصور؛ محمودی زرندی، مهناز، تبیین الگوی طراحی مسکن، بر مبنای معیارهای عینی حس تعلق به مکان از دیدگاه کاربران و طراحان (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)، مطالعات محیطی هفت حصار، 1398، شماره 30، 5-16.
حبیبی دیانا، کسالایی افسانه، گرجی پور، فاطمه، توکلی مهرداد، تبیین حس تعلق به مکان و هویت در فضاهای شهری با تاکید بر بازارهای سنتی، معماری شناسی، 1397، دوره 1، دوره 3، 1-8
مشکینی، ابوالفضل، قاسمی اکرم، حمزه نژاد مهدی، ارزیابی حستعلق به مکان ساکنان شهرهای جدید (مطالعۀ موردی: شهر جدید هشتگرد)، فضای جغرافیایی، 1393، دوره 14، شماره ی 48، 41-56.
بلالی اسکویی، آزیتا، حیدری ترکمانی مینا، دیبا، فربد، تحلیل لایهای علتهای تغییر مفهوم محله در ارتباط با حستعلق و ارایه سناریوهای بدیل، دانش شهرسازی، 1398، دوره 3، شماره 3، 65-81.
کشاورزی، گلاره، جلالیان، سارا، ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮوﻳﺎﺑﻰ در اﻳﺠﺎد ﺣﺲﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎى ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردى: ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺴﻜﻮﻧﻰ اﻋﺘﻤﺎدﻳﻪ ﻫﻤﺪان)؛ مطالعات محیطی هفت حصار، 397، دوره 7، شماره ی 27، 81-91.
اسلام کرمی، بصیری، مصطفی و زینالی عظیم، علی، تحلیل دلبستگی به مکان و متغیرهای وابسته به آن در مکانهای سوم شهری (نمونه موردی: پارک ائل گلی تبریز)، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، 1400، دوره 9، شماره 3، 735-759.
سهرابیان، گودرز، و حبیب، فرح، بررسی تبیین مولفههای زیبایشناختی منظر شبانه شهری، مدیریت شهری، 1394، شماره 41، 187-204
ایزدی ملیحه، اکرمی مهسا، واکاوی مفهوم زیبایی در فضای شهری، راهبرد توسعه، 1395، شماره 50، صص: 66-85
مهذب طلاب، محمد؛ کریمی مشاور، مهرداد و سجادزاده، حسن، نگرش‌ها در زیبایی‌شناسی منظر شهری، برنامهریزی توسعه شهری و منطقهای، 1397، دوره 3، شماره 6، 81-111
DeNardi, A, 2017, Landscape and sense of belonging to place: the relationship with everyday places in the experience of some migrants living in Montebelluna (Northeastern Italy), Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1(6), 61-72.
Dazkir, S. S, 2018, Place Meaning, Sense of Belonging, and Personalization Among University Students in Turkey, Family and Consumer Sciences Research Journal, 46(3), 252-266.
Kian Tan, S, Hooi Tan, S, Sin Kok, Y, Wei Choon, Sh, 2018, Sense of place and sustainability of intangible cultural heritage e the case of George Town and Melaka, Tourism Management, 67, 376-387.
Liu, Z, Zhang, Y, Zheng, Y, Lan, J, Zhang, G, 2109, Sense of belonging and social identity on the settlement intentions of rural-urban migrants: evidence from China, Ciência Rural, 49(8), 1-12, http://dx.doi.org/10.1590/0103-8478cr20190979.
Tursić M, 2019 The city as an aesthetic space, City, 23:2, 205-221, doi:10.1080/13604813.2019.1615762.
