مروری بر گردشگری و اثرات آن؛ گامی به سوی توسعه پایدار
الموضوعات :
کفاح شیبانی نیا
1
(دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد محیطزیست ، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان)
صدیقه عبداللهی
2
(دکتری محیطزیست- آمایش محیطزیست، دانشگاه ملایر *، ملایر (مسئول مکاتبات))
مرجان محمدزاده
3
(دانشیار گروه محیطزیست ، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان)
تاريخ الإرسال : 18 السبت , ربيع الأول, 1438
تاريخ التأكيد : 05 الأحد , ذو الحجة, 1441
تاريخ الإصدار : 16 الخميس , صفر, 1443
الکلمات المفتاحية:
اکوتوریسم,
گردشگری پایدار,
اثرات گردشگری,
انواع گردشگری,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه در جهان مطرح است و در حال حاضر، بزرگ ترین و سریع ترین صنعت در جهان شناخته شده که دارای رشدی پایان ناپذیر و رو به رشد است. گردشگری دارای اشکال مختلف و انواع گوناگونی است که بسته به شرایط محیطی، متفاوت است. گردشگری در محیطی صورت می گیرد که متشکل از انسان و ویژگی های طبیعی است. محیط انسانی متشکل از عوامل و فرایندهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. محیط طبیعی نیز گیاهان، جانوران و زیستگاه های آن ها است. از آن جایی که در واقع محیط انسانی و محیط طبیعی در هم آمیخته اند و فعالیت انسانی هم بر محیط طبیعی اثر می گذارد و از آن اثر می پذیرد. از این رو دستیابی به گردشگری پایدار یکی از مسائل مهم در مدیریت و برنامه ریزی سرزمین و حفظ منابع طبیعی است.روش بررسی: این پژوهش از نظر ماهیت مروری است که با استفاده از مرور منابع علمی و به کارگیری پایگاه داده های اینترنتی به بررسی موضوع پرداخته است و گردشگری و مفاهیم مرتبط با آن بررسی شده است.یافته ها: انواع گردشگری شامل گردشگری فرهنگی، گردشگری تاریخی، گردشگری هنری، گردشگری مذهبی، گردشگری روستایی، گردشگری طبیعت گردی و اکوتوریسم معرفی و بررسی گردید و خط مشی ها و اصولی جهت دستیابی به گردشگری پایدار ارائه شد.بحث و نتیجه گیری: برای دستیابی به توسعه پایدار، برنامه ریزی گردشگری باید به اندازه کافی متمرکز باشد. از این رو نیاز است تا گردشگری در ابعاد وسیع، یکپارچه و وابسته به منابع فرهنگی و طبیعی صورت گیرد و سیاست های جذب گردشگر از کمیت بسوی کیفیت هدایت شود.
المصادر:
کارگر، بهمن، 1393، راهبردهای برنامهریزی، جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک) SWOT مطالعه موردی: روستای ابیانه)، مجله اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره 23، شماره 90: 81- 73.
قرخلو، مهدی، رمضانزاده لسبویی، مهدی و گلین شریف دینی، جواد. 1388. اثرات زیستمحیطی گردشگری بر سواحل شهر رامسر، مجله نگرشهای نو در جغرافیای انسانی (جغرافیایی انسانی) ، شماره 3: 12-1.
میرزائی، روزبه و ترابیان، پونه، 1390، گردشگری: اثرات، برنامهریزی و مدیریت (ترجمه، نوشته میسون، پیتر). انتشارات ترمه، 320 صفحه
ضیایی، محمود و ترابیان، پونه. 1389. سنجش سطح قابل قبول اثرات منفی اجتماعی گردشگران بر جوامع محلی در ایران مورد مطالعه سکونتگاههای روستایی حوزهی تالاب پریشان، نشریه جغرافیا، شماره 27: 225-205.
علیزاده، کتایون. 1382. اثرات حضور گردشگران بر منابع زیستمحیطی بخش طرقبه در شهرستان مشهد، پژوهشهای جفرافیائی، دوره 35، شماره 1: 70-55.
ضرابی، اصغر و اسلامی پریخانی، صدف. 1390. سنجش تأثیرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطزیستی توسعة گردشگری (مطالعه موردی شهرستان مشکین شهر)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 75: 52-37.
Butler, R. W, 2000. Ecotourism-Has It Achieved Maturity or Has the Bubble Burst, Keynote Adress, Pacific Rim Tourism, Rotorua, Zealand.
نوربخش، سید مرتضی و اکبرپور سراسکانرود، 1389، نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان شهرها، ویژهنامه اقتصاد شهری: 34- 20.
پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. 1385. گردشگری، ماهیت و مفاهیم. چاپ اول، انتشارات سمت. تهران. 284ص.
رخشانی، حمیدرضا و ضرابی، اصغر. 1388. چالشها و فرصتهای توسعه اکوتوریسم در ایران، مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 28: 55-41.
GunnClare, A. & Turgut, V. 2002. Tourism Planning, Basics, Concepts, Cases; 4th edition, Routledge, London, England. 442 pages.
Swarbrooke, J. 2001. Sustainable tourism management. CAB International press. New York, 371 pages.
McIntyre, G. 1993. Sustainable Tourism Development, Guide for Local Planner, 1est edition, Madrid, WTO.
Tosum, C. 1998., Roots of unsustainable tourism Development at the local level: The case of urgup in turkey, tourism management, vol. 19(6), 595-610.
محسنی، رضا؛ 1388؛ گردشگری پایدار در ایران: کارکردها، چالشها و راهکارها، مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال نهم، شمارهی 28 : 171 - 149
World Tourism Organization. (1995). Lanzarete charter for sustainable tourism Madrid: world tourism organization.
Mason, P. 2003. Tourism Impacts, Planning and Management, Butterworth Heinman.
Yoon, Y, 2002, Development of a Structural Model for Tourism Destination Competitiveness from Stakeholders, Perspectives, Theses of Doctor of Philosophy, Virgin Polytechnic Institute State University
Eagles, P. L., McCool, S. F. and Haynes, A.P., 2002. Sustainable Tourism in Protected Areas Guidelines for Planning and Management, World Conservation Union, 191 pp.
Holden, A., 2000: Environment and Tourism, Routledge, London, England.
زردان، میثم و منصور بهمنی، مسلم، 1394، گردشگری روستای و اصول توسعه گردشگری پایدار، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، 15 مرداد ماه، دانشگاه آزاد اسلامی فومن و شفت، گیلان
نجمی سیمین و ولیشریعتپناهی مجید، 1389، نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک، بخش لواسانات)، مجله جغرافیایی سرزمین، شماره 25: 92- 81.
باباخانزاده، ادریس، 1392، بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیستمحیطی توسعه گردشگری بر منطقهی اورامانات، مجله علمی- پژوهشی برنامهریزی فضایی (جغرافیا)، 3 (10): 164- 145
Sánchez del Río-Vázquez, M.E., Rodríguez-Rad, C.J.& Revilla-Camacho, M.A. 2019. Relevance of Social, Economic, and Environmental Impacts on Residents’ Satisfaction with the Public Administration of Tourism, Sustainability, 11, 6380; doi:10.3390/su11226380 mdpi.com/journal/sustainability.
Pizam, A. & Milman, A. 2014. The Social Impacts of Tourism, Tourism Recreation Research, 39 (2): 29-33.
Zhuang, X., Yao, Y.& Li, J. 2019. Sociocultural Impacts of Tourism on Residents of World Cultural Heritage Sites in China, Sustainability, 11, 840; doi:10.3390/su11030840 mdpi.com/journal/sustainability
ضیائی، محمود. و عباسی، دیاکو. 1397. چالشها و رویکردهای توسعهی گردشگری پایدار: از نظزیه تا عمل، مجله برنامهریزی و توسعهی گردشگری، 24: 37- 8
قادرمرزی، حامد، جمینی، داوود و جمشیدی، علیرضا، 1394، واکاوی اثرات گردشگری بر توسعه نواحی روستایی مورد: روستای قوری قلعه، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 4، پیاپی 14: 127- 111.
Font, X., 2003. sustainable tourism and ecotourism, Tourism management, vol. 2, pp. 21-32.
خادمی، امیرحسین، توکلی، میثم و فرهادی خواه، حسین، 1393، تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری با رویکرد توسعه پایدار شهر کلاردشت با استفاده از مدل SWOT، ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهریبا تاکید بر مولفههای شهر اسلامی، 23 و 24 آبان ماه، مشهد.
رضوانی، محمدرضا؛ 1387، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، انتشارات دانشگاه تهران
تقوایی، مسعود، صفرآبادی، اعظم، 1390، نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر کرمانشاه، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 4: 52 - 35
اشرفزاده، محمدرضا، بتوندی، زیبا، کریمی، هدی و سروشنیا، رضوان. 1390. بررسی اهمیت منطقة شکار ممنوع قلعة شاداب در استان خوزستان از دید ذینفعان، مجله محیطشناسی، شماره 59: 76-63.
_||_
کارگر، بهمن، 1393، راهبردهای برنامهریزی، جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک) SWOT مطالعه موردی: روستای ابیانه)، مجله اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره 23، شماره 90: 81- 73.
قرخلو، مهدی، رمضانزاده لسبویی، مهدی و گلین شریف دینی، جواد. 1388. اثرات زیستمحیطی گردشگری بر سواحل شهر رامسر، مجله نگرشهای نو در جغرافیای انسانی (جغرافیایی انسانی) ، شماره 3: 12-1.
میرزائی، روزبه و ترابیان، پونه، 1390، گردشگری: اثرات، برنامهریزی و مدیریت (ترجمه، نوشته میسون، پیتر). انتشارات ترمه، 320 صفحه
ضیایی، محمود و ترابیان، پونه. 1389. سنجش سطح قابل قبول اثرات منفی اجتماعی گردشگران بر جوامع محلی در ایران مورد مطالعه سکونتگاههای روستایی حوزهی تالاب پریشان، نشریه جغرافیا، شماره 27: 225-205.
علیزاده، کتایون. 1382. اثرات حضور گردشگران بر منابع زیستمحیطی بخش طرقبه در شهرستان مشهد، پژوهشهای جفرافیائی، دوره 35، شماره 1: 70-55.
ضرابی، اصغر و اسلامی پریخانی، صدف. 1390. سنجش تأثیرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطزیستی توسعة گردشگری (مطالعه موردی شهرستان مشکین شهر)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 75: 52-37.
Butler, R. W, 2000. Ecotourism-Has It Achieved Maturity or Has the Bubble Burst, Keynote Adress, Pacific Rim Tourism, Rotorua, Zealand.
نوربخش، سید مرتضی و اکبرپور سراسکانرود، 1389، نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان شهرها، ویژهنامه اقتصاد شهری: 34- 20.
پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. 1385. گردشگری، ماهیت و مفاهیم. چاپ اول، انتشارات سمت. تهران. 284ص.
رخشانی، حمیدرضا و ضرابی، اصغر. 1388. چالشها و فرصتهای توسعه اکوتوریسم در ایران، مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 28: 55-41.
GunnClare, A. & Turgut, V. 2002. Tourism Planning, Basics, Concepts, Cases; 4th edition, Routledge, London, England. 442 pages.
Swarbrooke, J. 2001. Sustainable tourism management. CAB International press. New York, 371 pages.
McIntyre, G. 1993. Sustainable Tourism Development, Guide for Local Planner, 1est edition, Madrid, WTO.
Tosum, C. 1998., Roots of unsustainable tourism Development at the local level: The case of urgup in turkey, tourism management, vol. 19(6), 595-610.
محسنی، رضا؛ 1388؛ گردشگری پایدار در ایران: کارکردها، چالشها و راهکارها، مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال نهم، شمارهی 28 : 171 - 149
World Tourism Organization. (1995). Lanzarete charter for sustainable tourism Madrid: world tourism organization.
Mason, P. 2003. Tourism Impacts, Planning and Management, Butterworth Heinman.
Yoon, Y, 2002, Development of a Structural Model for Tourism Destination Competitiveness from Stakeholders, Perspectives, Theses of Doctor of Philosophy, Virgin Polytechnic Institute State University
Eagles, P. L., McCool, S. F. and Haynes, A.P., 2002. Sustainable Tourism in Protected Areas Guidelines for Planning and Management, World Conservation Union, 191 pp.
Holden, A., 2000: Environment and Tourism, Routledge, London, England.
زردان، میثم و منصور بهمنی، مسلم، 1394، گردشگری روستای و اصول توسعه گردشگری پایدار، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، 15 مرداد ماه، دانشگاه آزاد اسلامی فومن و شفت، گیلان
نجمی سیمین و ولیشریعتپناهی مجید، 1389، نقش گردشگری در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک، بخش لواسانات)، مجله جغرافیایی سرزمین، شماره 25: 92- 81.
باباخانزاده، ادریس، 1392، بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیستمحیطی توسعه گردشگری بر منطقهی اورامانات، مجله علمی- پژوهشی برنامهریزی فضایی (جغرافیا)، 3 (10): 164- 145
Sánchez del Río-Vázquez, M.E., Rodríguez-Rad, C.J.& Revilla-Camacho, M.A. 2019. Relevance of Social, Economic, and Environmental Impacts on Residents’ Satisfaction with the Public Administration of Tourism, Sustainability, 11, 6380; doi:10.3390/su11226380 mdpi.com/journal/sustainability.
Pizam, A. & Milman, A. 2014. The Social Impacts of Tourism, Tourism Recreation Research, 39 (2): 29-33.
Zhuang, X., Yao, Y.& Li, J. 2019. Sociocultural Impacts of Tourism on Residents of World Cultural Heritage Sites in China, Sustainability, 11, 840; doi:10.3390/su11030840 mdpi.com/journal/sustainability
ضیائی، محمود. و عباسی، دیاکو. 1397. چالشها و رویکردهای توسعهی گردشگری پایدار: از نظزیه تا عمل، مجله برنامهریزی و توسعهی گردشگری، 24: 37- 8
قادرمرزی، حامد، جمینی، داوود و جمشیدی، علیرضا، 1394، واکاوی اثرات گردشگری بر توسعه نواحی روستایی مورد: روستای قوری قلعه، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 4، پیاپی 14: 127- 111.
Font, X., 2003. sustainable tourism and ecotourism, Tourism management, vol. 2, pp. 21-32.
خادمی، امیرحسین، توکلی، میثم و فرهادی خواه، حسین، 1393، تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری با رویکرد توسعه پایدار شهر کلاردشت با استفاده از مدل SWOT، ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهریبا تاکید بر مولفههای شهر اسلامی، 23 و 24 آبان ماه، مشهد.
رضوانی، محمدرضا؛ 1387، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، انتشارات دانشگاه تهران
تقوایی، مسعود، صفرآبادی، اعظم، 1390، نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر کرمانشاه، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 4: 52 - 35
اشرفزاده، محمدرضا، بتوندی، زیبا، کریمی، هدی و سروشنیا، رضوان. 1390. بررسی اهمیت منطقة شکار ممنوع قلعة شاداب در استان خوزستان از دید ذینفعان، مجله محیطشناسی، شماره 59: 76-63.
