جهان بینی سلطه گرای مدرنیته و ارتباط آن با بحران‏های محیط‏زیستی در جهان

الموضوعات :

رضا التیامی نیا ¹ (استادیار وعضو هیات علمی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه یاسوج. *(مسئول مکاتبات))
علی حسینی ² (استادیار وعضو هیات علمی، گروه فلسفه، دانشگاه یاسوج.)

تاريخ الإرسال : 16 الخميس , رجب, 1435 تاريخ التأكيد : 16 الخميس , ذو القعدة, 1435 تاريخ الإصدار : 05 الإثنين , رمضان, 1436

الکلمات المفتاحية: محیط زیست, اسلام, مدرنیته, جهان بینی, نگرش,

ملخص المقالة :

در جهان بینی اسلامی، کل انسان ها و طبیعت، با هم بخشی از کل نظام عالم را تشکیل می دهند. درحالی که در فرهنگ های غربی، فقط انسان ها دارای ارزش ذاتی می باشند و طبیعت فقط به منزله یک ارزش ابزاری و به عنوان منبع فایده بخش مورد استفاده انسان قرار گرفت. به باور بوم محوری سیاسی، مسایل محیطی زمانی حل می شوند که تحولات بنیادی در ایدئولوژی سرمایه داری صورت می گیرد و یک مردم سالاری واقعی حاکمیت یابد. در این راستا آرن ناییس معتقد است رعایت سنت های اخلاقی و مذهبی شرق، می تواند ما را در حفاظت محیط زیست یاری کند و اینکه در جهان هستی، همه موجودات زنده، جهت زندگی، رشد و شکوفایی، باید از حقوق و ارزش های برابر برخوردار گردند و هیچ فردی نجات نمی یابد مگر آن که همه ما نجات یابیم. انسان ها از اجزای طبیعت هستند نه بیرون از آن و یا فوق طبیعت. یافته های پژوهش نشان می دهد که نوع انسان شناسی و جهان شناسی غیرالهی و نگرش و طرز تلقی مبتنی بر نگاه اومانیستی و مبتنی بر حرص و طمع سبب ساز بسیاری از فجایع و بحران های محیط زیستی است. از این رو، اصلاح نگرش ها، باورها و طرز تلقی انسان ها از انسان و محیط زیست وی در چارچوب نگاه سیستمی دین اسلام می تواند بسیاری از معضلات و ناامنی های محیط زیستی، سیاسی و اجتماعی را رفع نماید. این پژوهش ضمن بررسی زمینه های فکری و فرهنگی تخریب محیط زیست در بستر مدرنیته و نیز تبیین دیدگاه های فرهنگی، مذهبی و آثار آن ها براکولوژی و محیط زیست جهانی، به دنبال تبیین و تدوین الگوی محیط زیستی اسلامی برای حفظ و تعادل محیط زیست جهانی و منطقه ای می باشد. این مقاله اساسا بحثی نظری و بنیادی است و از رویکرد رئالیسم اسلامی و معناشناسی ساختارگرا در انجام این پژوهش بهره جسته است..

المصادر:

1. شکوئی، حسین(1381) اندیشه های نو در جغرافیا، انتشارات گیتا شناسی، تهران، چاپ اول،ص179


2. مویر، ریچارد، 1379، درآمدی بر جغرافیای سیاسی، ترجمه میرحیدر، دُرّه؛ صفوی، رحیم، انتشارت سازمان جغرافیایی، صص:450-475.


3. Brook. David)2007( Fresh water in the middle East and North Africa: 32-59


4. Biswas.Asit) 1994(integrated water Resources management in latin America: 9


5. بررسی میزان مصرف انرِی در ایران و جهان: قابل دسترس: http://www.598.ir


6. نصر، حسین، فغفوری، محمد حسن، 1386، دین ونظام طبیعت، انتشارات حکمت، چاپ دوم، صص:1321-353


7. هودشتیان عطا(1381) مدرنیته، جهانی شدن و ایران، انتشارات چاپخش، چاپ اول، صص:1-126


8. شکوئی، حسین(1382) مکاتب و اندیشه های جغرافیایی، انتشارات گیتاشناسی، تهران، چاپ اول، ص13


9. Sag off , mark(1988) the Allocation and Distribution of Resources : 277-279


10. رحمتی انشاالله، 1381، ماهنامه پژوهشی اطلاعات حکمت ومعرفت شماره،ص:36


11. Selim ,mohannadSayed , Environmental Security in the Arab world : 844-853


12. Richard York (2003)The Environmental Consequences of Modernity,3-27  


13. پوراحمدی، حسین(2005) جهانی شدن و اقتصاد سیاسی بین المللی، نشر قومس، چاپ چهارم، ص86


14. Hizbut, tahrir) 2009( the Environment problem, its causes and Islam's solution: 1-30


15. stec and baraj(2009)scenarios of environmental change and migration,1-18


16. rooneyc.mcmichael(1997)health at crossroads, ,257


17. mcmichael,toney(2001)human frontiers,environment and diseas,1-378


18. Thomas S.Ashton, 1948. The Industrial Revolution (1760-1830). Oxford University Press.


19. fagan.b(1999)floods,famaines and emperors,9


20. Duchin.t.kostor(1994)hantavirous pulmonary syndrome,55


21. Dolatyar, mosttafia)2000(politics of watter in the middle east: 9-12


22. Lowi Miriam R)1999(political and institutional response to transboundary water disputes in the middle east: 1-5


23. Wessels, toska(2009) water crisis in the middle east: 131


24. Kirman.Ali( 2008) Religious and secularist views of the nature and Environment : 269


25. حق شناس، محمد، ذاکری، محمد حسین،1387،جستجوی مفاهیم اخلاق زیست محیطی در اموزه های اسلامی، فصلنامه اخلاق در علوم وفناوری، سال سوم، شماره های 1و2؛ صص:4-8.


26. حسینی، سیدجلال،1387، پایان جهان مدرنیته یا....انتشارات رمز هدایت، چاپ اول،صص:113-140


27. اکبری راد، طیبه، 1391، نقش تعالیم اسلام در کاهش بحران های زیست محیطی، مجله محیط شناسی، سال سی ونهم، شماره 1بهار، صص:8-73.


28. غنیمی، زالدین، ع. م . ۱۳۶۹ . تربیت زیست محیطی اسلام و حمایت محیط زیست دریایی از آلودگی، سازمان تربیت و فرهنگ و علوم عربی، ص۷۳، س. ق. ۱۴۰۰ . ق. دارالشروق، جلد۱ص۲.


29. Akhtar. Muhamadramazan )1996(towards an Islamic approach for environmental balance:1-25


30. Ammar.Nawal)1995(Islam, population and the environment: 123-137


31. Naff. Thomas (2009) Islamic law and the politics of water : 38-39                                                    


32. Amery, hussin) 2001(Islam and the environment: 39-49