تأثیر عملکرد مدیریت شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ( نمونه موردی :شهرجدید بهارستان)
الموضوعات :حسن خلیل آبادی 1 , سودابه شاهمرادی قهه 2 , محمد علی خانی زاده 3
1 - استادیار، دانشگاه بین المللی اما رضا (ع)، دانشکده هنر و معماری اسلامی، مشهد، ایران.
2 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران
3 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، مدرس موسسه اموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران. *(مسوول مکاتبات)
الکلمات المفتاحية: کیفیت زندگی, مدیریت شهری, تاسیسات و تجهیزات شهری, خدمات شهری, شهر جدید بهارستان,
ملخص المقالة :
کیفیت زندگی یکی از مهم ترین حوزه های مطالعاتی در کشور های مختلف است و اگرچه جذابیت و معنی عام دارد، یک تعریف پذیرفته عام ندارد. کیفیت زندگی یک فرد به حقایق عینی و خارجی زندگی اش و ادراکات درونی و ذهنی او از این عوامل وابسته است. اهمیت مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های عمومی و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. نظر به این که یکی از دلایل شکل گیری شهرهای جدید در ایران، طراحی محیط های برنامه ریزی شده و مطلوب برای ساکنان آن بوده، پیگیری این موضوع که شرکت عمران شهرهای جدید و شهرداری مربوط تا چه اندازه توانسته است رضایت مندی شهروندان را فراهم نماید، می تواند مورد توجه قرار گیرد. بنابراین، در این پژوهش تلاش می شود میزان اثرگذاری عملکرد مدیریت شهری بر کیفیت زندگی از نگاه شهروندان مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه تجربی و در بخش هایی توصیفی-تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی (100 عدد پرسش نامه در بین ساکنین توزیع و جمع آوری گردید) و کتابخانه ای (بررسی مستندات موجود در موضوع) استفاده شده است. در ادامه با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل انجام شد. یافته های تحقیق نشان می دهد رابطه ی معناداری با ضریب همبستگی 694/0 بین عملکرد مدیریت شهری با کیفیت ذهنی و عینی زندگی از دیدگاه شهروندان وجود دارد. نتایج حاصل از روش تحلیل مسیر، نشان داد فراهم نمودن تاسیسات شهری با میزان 17/0 بیش ترین اثر را در بالا رفتن میزان کیفیت زندگی در سطح شهر بهارستان داشته است. در نتیجه برای بهبود کیفیت زندگی در سطح شهر بهارستان برنامه ریزی در زمینه اصلاح تاسیسات شهری مانند شبکه برق و جمع آوری فاضلاب و آب های سطحی، و برخی شبکه معابر و نیز تامین خدمات مورد نیاز شهروندان، پیشنهاد می شود.
1- کاوه، محمد، »نگاهی به معضل بیکای، آسیب شناسی بیماری های اجتماعی«، تهران: جامعه شناسان، چاپ اول1392.
2- اعتماد،گیتی، »فاوت اهداف اولیه و نتایج حاصله از احداث شهرهای جدید و علل آن«، مجموعه مقالات ارائه شده در سمینار شهرهای جدید، شرکت عمران شهرهای جدید، اصفهان، 1376.
3- هال، پیتر، »برنامه ریزی شهری و منطقه ای، ترجمه جلال تبریزی«، چاپ اول، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری، 1381.
4- امینی، مهدی، »شاخصهای کیفیت زندگی شهروندی و نقش و وظایف دولت«، هفتمین کنفرانس بین المللی مدیران کیفیت، تهران: تیرماه، 1385.
5- پورجعفر، محمدرضا، کوکبی، افشین و تقوایی، علی اکبر،» برنامه ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخصها«، جستارهای شهرسازی، تهران: شماره 12، بهار، 1384.
6- Schmit, R. 2002, Considering social capital in quality of life assessment: concept and measurement. Social Indicators Research. 58, pp 403-428
7- امینی، مهدی، » بررسی میزان اهمیت شاخص های کیفیت زندگی شهری تهران از دیدگاه مدیران و متخصصان«، فصلنامه مطالعات مطالعات مدیریت شهری، تهران: سال اول، شماره 3، 1388.
8- عنابستانی ، زهرا و علی اکبر، »تأثیر عملکرد مدیریت شهری بر ارتقا کیفیت زندگی شهروندان (مطالعۀ موردی: شهرجدید گلبهار) «، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، تهران: سال چهارم، شماره چهارم، پاییز. 1391.
9- R. Epley, Donald and Menon, Mohan. 2008, A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, NO. 88.
10- کوکبی، افشین، » پایان نامه به منظور ارتقاء زندگی شهری در مرکز شهر، مورد مطالعه پهنه مرکزی شهر خرم شهر«، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر. 1385
11- مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، 1388.http://rpc.tehran.ir/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4/ArticleId/13775
12- موسوی، میر نجف و باقری کشکولی، علی، «ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت»، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره 9، صص 118-97. 1391.
13- حاج یوسفی، علی، «کیفیت زندگی و راهبرد‌های اصلاحی»، فصلنامه مددکاری اجتماعی، شماره 8، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران. 1381.
14- Dissart, J. Deller, S. 2000 ,Quality of Life in the Planning Literature. Journal of Planning Literature, 15: 135-161.
15- Romney, David M., Roy I. Brown, and Prem S. Fry. 1994, Improving the quality of life: Prescriptions for change. Social Indicators Research. 33: 237-72.
16- Ulengin, B. Ulengin, F. Guvenc, U. 2001, A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130: 361-374.
17- Evans, D.R. 1994), Enhancing quality of life in the population at large. Social Indicators Research. 33: 47-88.
18- Costanza, R. 2007, Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being, Ecological Economics, NO. 61(2-3).
19- King I. Quality of life and goal attainment nursing. Scince 1994; 71(1):29-56.
20- Foo Tuan Seik, 2000, Subjective assessment of urban quality of life in Singapore, Habitat InternaƟonal, 24, pp 31-49.
21- Mc crea, Rod, Tung-Kai Shyy & Robert Smson, 2004, Modelling Urban Quality of Life in South East Queensland by linking subjective and objective indicators, 28th Australian and New Zealand regional Science Association International annual Conference, Wollongong, NSW, 28th September to 1 October.
22- فرجــی سبکســار، حســنعلی، صــادقلو، طــاهره و سجاسـیقیـداری، حمــدا... ، « سـنجش کیفیـت زنـدگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی دهستان آقبـلاغ اسـتان زنجان»، فصلنامه روستا و توسعه، تهران: سال چهاردهم، شماره 4، زمستان. 1390.
23- Foo, T. 2000, Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997-1998). Habitat International, 24(1): 31-49.
24- Brereton, F., Clinch, J.P. and Ferreira, S., 2008, Happiness, geography and the environment, Ecological Economics, NO.65 (2).
25- Das, D. 2008, Urban Quality of life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research, 88.
26- CEMI. 1997. The nall report on the system of statistical indicators of the quality of life of population, Decision Support and Forecasting Center, Moscow, CEMI.
27- فرجـی ملائـی، امـین، عظیمـی ، آزاده و زیـاری ،کرامـت ا... ، «تحلیل ابعاد کیفیـت زنـدگی در نـواحی شـهری ایران»، مجلـه پـژوهش و برنامـهریـزی شـهری، سـال اول، شماره2. 1389.
28- سعید نیا، احمد، «مدیریت شهری»، سازمان شهرداری های کشور، تهران: جلد یازدهم. 1379.
29- شــیعه، اســماعیل، «لــزوم تحــول مــدیریت شــهری در ایــران»، مجلــه جغرافیــا و توســعه، ش1، دانشگاه زاهدان. 1382.
30- عدالتخواه ، فرداد، میرزایی، مینو ، وزیر پور، شببو، «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی ،تهران: سال دوم، شماره اول، زمستان. 1388.
31- فیروزبخت، علی، پرهیزگار، علی اکبر، «چشم انداز مدیریت شهری در ایران با تأکید بر توسعه پایدار شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، تهران: سال هشتم، شماره 32 ، زمستان. 1390
32- Lee, Y.-J. 2008, Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, NO. 43(7).
33- Stokie, T. 1998, Benchmarkinh Melbourne: Indicator of livability and competitiveness, In proceedings of the first international conference on Quality of life in ciƟes, vol. 2, Singapore: naƟonal University of Singapore.
34- Besleme, K.,Erquiaga, E. & sawin, D. 1998, Community indicator projects: Practical tools for quality of life in communities, In proceedings of the first internaƟonal conference on Quality of life in ciƟes, vol. 2, Singapore: naƟonal University of Singapore.
35- شکویی، حسین، «جغرافیای اجتماعی شهرها»، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. 1365
36- لطفی، صدیقه، «مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه ریزی شهری»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی ،تهران: سال اول، شماره چهارم، پاییز. 1388.
37- Santos, L.D., Martins, I. 2007, Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience. Social Indicators Research, 80: 411–425.
38- سالنامه آماری استان اصفهان، تهیه و تدوین: واحد آمار اداره کل ثبت احوال استان اصفهان، شماره2. 1391. http://www.eocr.ir/downloads/salnameh1390.pdf
39- Chery. M, Kelly, et al. 2006, Promoting physical activity in communities: Approaches for successful evaluation of programs and policies, Evaluation and program planning 29, pp.280-292.
_||_
1- کاوه، محمد، »نگاهی به معضل بیکای، آسیب شناسی بیماری های اجتماعی«، تهران: جامعه شناسان، چاپ اول1392.
2- اعتماد،گیتی، »فاوت اهداف اولیه و نتایج حاصله از احداث شهرهای جدید و علل آن«، مجموعه مقالات ارائه شده در سمینار شهرهای جدید، شرکت عمران شهرهای جدید، اصفهان، 1376.
3- هال، پیتر، »برنامه ریزی شهری و منطقه ای، ترجمه جلال تبریزی«، چاپ اول، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری، 1381.
4- امینی، مهدی، »شاخصهای کیفیت زندگی شهروندی و نقش و وظایف دولت«، هفتمین کنفرانس بین المللی مدیران کیفیت، تهران: تیرماه، 1385.
5- پورجعفر، محمدرضا، کوکبی، افشین و تقوایی، علی اکبر،» برنامه ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخصها«، جستارهای شهرسازی، تهران: شماره 12، بهار، 1384.
6- Schmit, R. 2002, Considering social capital in quality of life assessment: concept and measurement. Social Indicators Research. 58, pp 403-428
7- امینی، مهدی، » بررسی میزان اهمیت شاخص های کیفیت زندگی شهری تهران از دیدگاه مدیران و متخصصان«، فصلنامه مطالعات مطالعات مدیریت شهری، تهران: سال اول، شماره 3، 1388.
8- عنابستانی ، زهرا و علی اکبر، »تأثیر عملکرد مدیریت شهری بر ارتقا کیفیت زندگی شهروندان (مطالعۀ موردی: شهرجدید گلبهار) «، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، تهران: سال چهارم، شماره چهارم، پاییز. 1391.
9- R. Epley, Donald and Menon, Mohan. 2008, A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, NO. 88.
10- کوکبی، افشین، » پایان نامه به منظور ارتقاء زندگی شهری در مرکز شهر، مورد مطالعه پهنه مرکزی شهر خرم شهر«، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر. 1385
11- مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، 1388.http://rpc.tehran.ir/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4/ArticleId/13775
12- موسوی، میر نجف و باقری کشکولی، علی، «ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت»، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره 9، صص 118-97. 1391.
13- حاج یوسفی، علی، «کیفیت زندگی و راهبرد‌های اصلاحی»، فصلنامه مددکاری اجتماعی، شماره 8، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران. 1381.
14- Dissart, J. Deller, S. 2000 ,Quality of Life in the Planning Literature. Journal of Planning Literature, 15: 135-161.
15- Romney, David M., Roy I. Brown, and Prem S. Fry. 1994, Improving the quality of life: Prescriptions for change. Social Indicators Research. 33: 237-72.
16- Ulengin, B. Ulengin, F. Guvenc, U. 2001, A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130: 361-374.
17- Evans, D.R. 1994), Enhancing quality of life in the population at large. Social Indicators Research. 33: 47-88.
18- Costanza, R. 2007, Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being, Ecological Economics, NO. 61(2-3).
19- King I. Quality of life and goal attainment nursing. Scince 1994; 71(1):29-56.
20- Foo Tuan Seik, 2000, Subjective assessment of urban quality of life in Singapore, Habitat InternaƟonal, 24, pp 31-49.
21- Mc crea, Rod, Tung-Kai Shyy & Robert Smson, 2004, Modelling Urban Quality of Life in South East Queensland by linking subjective and objective indicators, 28th Australian and New Zealand regional Science Association International annual Conference, Wollongong, NSW, 28th September to 1 October.
22- فرجــی سبکســار، حســنعلی، صــادقلو، طــاهره و سجاسـیقیـداری، حمــدا... ، « سـنجش کیفیـت زنـدگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی دهستان آقبـلاغ اسـتان زنجان»، فصلنامه روستا و توسعه، تهران: سال چهاردهم، شماره 4، زمستان. 1390.
23- Foo, T. 2000, Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997-1998). Habitat International, 24(1): 31-49.
24- Brereton, F., Clinch, J.P. and Ferreira, S., 2008, Happiness, geography and the environment, Ecological Economics, NO.65 (2).
25- Das, D. 2008, Urban Quality of life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research, 88.
26- CEMI. 1997. The nall report on the system of statistical indicators of the quality of life of population, Decision Support and Forecasting Center, Moscow, CEMI.
27- فرجـی ملائـی، امـین، عظیمـی ، آزاده و زیـاری ،کرامـت ا... ، «تحلیل ابعاد کیفیـت زنـدگی در نـواحی شـهری ایران»، مجلـه پـژوهش و برنامـهریـزی شـهری، سـال اول، شماره2. 1389.
28- سعید نیا، احمد، «مدیریت شهری»، سازمان شهرداری های کشور، تهران: جلد یازدهم. 1379.
29- شــیعه، اســماعیل، «لــزوم تحــول مــدیریت شــهری در ایــران»، مجلــه جغرافیــا و توســعه، ش1، دانشگاه زاهدان. 1382.
30- عدالتخواه ، فرداد، میرزایی، مینو ، وزیر پور، شببو، «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی ،تهران: سال دوم، شماره اول، زمستان. 1388.
31- فیروزبخت، علی، پرهیزگار، علی اکبر، «چشم انداز مدیریت شهری در ایران با تأکید بر توسعه پایدار شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، تهران: سال هشتم، شماره 32 ، زمستان. 1390
32- Lee, Y.-J. 2008, Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, NO. 43(7).
33- Stokie, T. 1998, Benchmarkinh Melbourne: Indicator of livability and competitiveness, In proceedings of the first international conference on Quality of life in ciƟes, vol. 2, Singapore: naƟonal University of Singapore.
34- Besleme, K.,Erquiaga, E. & sawin, D. 1998, Community indicator projects: Practical tools for quality of life in communities, In proceedings of the first internaƟonal conference on Quality of life in ciƟes, vol. 2, Singapore: naƟonal University of Singapore.
35- شکویی، حسین، «جغرافیای اجتماعی شهرها»، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. 1365
36- لطفی، صدیقه، «مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه ریزی شهری»، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی ،تهران: سال اول، شماره چهارم، پاییز. 1388.
37- Santos, L.D., Martins, I. 2007, Monitoring Urban Quality of Life: The Porto Experience. Social Indicators Research, 80: 411–425.
38- سالنامه آماری استان اصفهان، تهیه و تدوین: واحد آمار اداره کل ثبت احوال استان اصفهان، شماره2. 1391. http://www.eocr.ir/downloads/salnameh1390.pdf
39- Chery. M, Kelly, et al. 2006, Promoting physical activity in communities: Approaches for successful evaluation of programs and policies, Evaluation and program planning 29, pp.280-292.
