نقد اجتماعی اشعار شاملو با تأکید بر مقوله طنز

الموضوعات :

علی شربتی ¹ , حسین منصوریان ² , ناهید اکبری ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

تاريخ الإرسال : 18 الإثنين , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 13 الجمعة , ربيع الأول, 1442 تاريخ الإصدار : 09 الأربعاء , رمضان, 1442

الکلمات المفتاحية: احمد شاملو, نگرش نقادانه, شعر نو, طنز اجتماعی و سیاسی,

ملخص المقالة :

یکی از ابزارهایی که شاعران برای نقد جامعه استفاده می‌شود طنز است. طنز گونه‌ای از ادبیات غنایی است که در ایجاد اشتیاق و جلب خواننده قدرت بی نظیری دارد و با نگرش نقادانه محقق می‌شود. در تاریخ فرهنگ مکتوب ایران موقعیت ویژه دارد و آن را بالاترین درجه نقد ادبی می دانند. ظرفیت زبان طنز و دیگر شاخه های شوخ‌طبعی، در بیان ابهام‌آمیز مسائل و ابتلائات بشری، خصوصاً در زمانه اختناق و فشار، آن را به یکی از اثرگذارترین انواع ادبی مبدل ساخته است. شاعران آزادی‌خواه و اجتماعی و پای بند به تعالی انسان، در دوره‌ خویش با مشکلاتی اجتماعی، استبداد و بی‌عدالتی روبه‌رو بوده که مخالفت خود را به طرق مختلف آشکار و نهان و در قالب طنز و ابهام از این مشکلات انتقاد می‌کرد. این پژوهش به تحلیل شیوه‌های پرداخت طنز و مطایبه در مجموعه اشعار پرداخته است و هدف آن نشان دادن شگردهای طنز و مطایبه در اشعار شاعر معاصر ایرانی شاملو بوده است و شعرهای او را در فضای جامعه شاعر تحلیل می‌کند.

المصادر:

 

کتابنامه

اصلانی، محمدرضا. 1385ش، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: کاروان.

آرین پور، یحیی. 1350ش، از صبا تا نیما، ج 2و1، تهران: انتشارات فرانکلین.

آرین پور، یحیی. 1357ش، دوزخ اما سرد، تهران: انتشارات توکا.

پاشایی، ع. 1378ش، زندگی و شعر احمد شاملو، ج 2و1، تهران: نشر ثالث.

تسلیمی، علی. 1387ش، گزاره تعالی در ادبیات معاصر ایران(داستان)، تهران: کتاب آمه.

تنکابنی، فریدون. 1375ش، اندیشه و کلیشه، تهران: انتشارات جهان کتاب.

حریری، ناصر. 1385ش، درباره هنر و ادبیات(گفت‌وشنودی با احمد شاملو)، چاپ پنجم، تهران: انتشارات نگاه..

حقوقی، محمد. 1376ش، شعر و زمان ما(احمد شاملو)، تهران: انتشارات نگاه.

حلبی، علی‌اصغر. 1364ش، تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلام، تهران: انتشارات بهبهانی.

دستغیب، عبدالعلی. 1373ش، نقد آثار احمد شاملو، تهران: نشر آروین.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1372ش، شعرِ بی‌دروغ شعرِ بی‌نقاب، تهران: علمی و فرهنگی.

شاملو، احمد. 1329ش، آهن‌ها و احساس، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1330ش، قطع‌نامه، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1335ش، هوای تازه، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1338ش، باغ آینه، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1341ش، لحظه‌ها و همیشه، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1344ش، درخت و خنجر و خاطره، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1345ش، ققنوس در باران، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1354ش، از مهتابی به کوچه(مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات توس.

شاملو، احمد. 1369ش، مدایح بی صله، در مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها، تهران: انتشارات نگاه.

شاملو، احمد. 1378، مجموعه‌ آثار، دفتر یکم: شعرها، چاپ هشتم، تهران: انتشارات نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. ‌1366ش‌، مفلس کیمیا فروش، تهران: انتشارات سخن‌.

صدر، رؤیا. 1381ش، بیست سال با طنز، تهران: انتشارات هرمس.

مجابی، جواد. 1377ش، شناختنامه شاملو، تهران: نشر قطره.

مجابی، جواد. 1380ش، آیینه بامداد، چاپ اول، تهران: انتشارات فصل سبز.

مختاری، محمد. 1383ش، انسان در شعر معاصر، چاپ سوم، تهران: انتشارات توس.

مظفری ساوجی، مهدی. 1386ش، از بامداد(گفت‌وگوهایی پیرامون زندگی و آثار شاملو)، تهران: انتشارات مروارید.

موسوی گرمارودی، سید علی. 1380ش، دگر خند، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

نیکبخت، محمود. 1380ش، مشکل شاملو در شعر، اصفهان: نشر هشت.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

رستمی، امیرگوهر. بهار 1392ش، «زندگی و مرگ در اشعار فوزی معلوف و احمد شاملو»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 25، صص 35 -7.

زروئی نصرآباد، ابوالفضل. 1382ش، «طنز در ادب فارسی»، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، زبان و ادبیات فارسی.

شهیدی، داود. 1384، «طنز سیاه‌ و سفید در متن خاکستری»، ماهنامه کیهان کاریکاتور، سال چهاردهم.

 

Bibliography

Aslani, Mohammad Reza 2006, Dictionary of Humor Vocabulary and Terms, Tehran: Caravan. Arianpour, Yahya. 1971, from Saba to Nima, vols. 2 and 1, Tehran: Franklin Publications.

Arianpour, Yahya. 1978, Hell but Cold, Tehran: Touka Publications.

Pashaei, A. 1999, Life and Poetry of Ahmad Shamloo, Volumes 2 and 1, Tehran: Third Edition. Taslimi, Ali. 2008, The Proposition of Excellence in Contemporary Iranian Literature (Story), Tehran: Ameh Book.

Tonekaboni, Fereydoun. 1996, Thought and Cliché, Tehran: Jahan-e-Kitab Publications.

Hariri, Nasser 2006, On Art and Literature (Interview with Ahmad Shamloo), Fifth Edition, Tehran: Negah Publications .

Hoghughi, Mohammad 1997, Our Poetry and Time (Ahmad Shamloo), Tehran: Negah Publications. Halabi, Ali Asghar. 1985, History of Humor and Humor in Iran and the Islamic World, Tehran: Behbahani Publications.

Dastgheib, Abdul Ali 1994, Critique of the works of Ahmad Shamloo, Tehran: Arvin Publishing.

Zarrinkub, Abdolali, 1994, lie-free Poetry Unmasked Poetry, Tehran: Scientific and Cultural.

Shamloo, Ahmad 1950, Irons and Emotion, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1951, Ghatnameh, in the collection of works, book one: poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1956, Fresh Air, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1958, Baghe-e-Ayeneh, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1962, Moments and Always, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1965, Tree, Dagger and Memory, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1967, Phoenix in the Rain, in the collection of works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1975, From Moonlight to Alley (Collection of Articles), Tehran: Toos Publications. Shamloo, Ahmad 1990, Praises, in Collection of Works, Book One: Poems, Tehran: Negah Publications.

Shamloo, Ahmad 1999, Collection of Works, Book One: Poems, Eighth Edition, Tehran: Negah Publications.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 1987, Poor Kimia Forosh, Tehran: Sokhan Publications.

Sadr, Roya. 2002, Twenty years with humor, Tehran: Hermes Publications.

Mujabi, Jawad 1998, Shamloo Shenakhtnameh, Tehran: Qatreh Publishing.

Mujabi, Jawad 2001, Morning Mirror, first edition, Tehran: Green Season Publications.

Mukhtari, Mohammad 2004, Man in Contemporary Poetry, Third Edition, Tehran: Toos Publications. Muzaffari Sawji, Mehdi. 2007, From the Morning (Conversations about Shamloo's life and works), Tehran: Morvarid Publications.

Mousavi Garmaroodi, Seyed Ali. 2001, Degar Khand, Tehran: Institute for the Study of Contemporary Iranian History.

Nikbakht, Mahmoud 2001, Shamloo Problem in Poetry, Isfahan: Nashr-e Hasht.

 

Articles and dissertations

Rostami, Amirgohar. Spring 2013, "Life and Death in the Poems of Fawzi Ma'louf and Ahmad Shamloo", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Jiroft Azad University, No. 25, pp. 7-35.

Zarwi Nasrabad, Abolfazl. 2003, "Humor in Persian Literature", Tehran, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Master Thesis, Persian Language and Literature.

Shahidi, David. 2005, "Black and White Humor in the Gray Text", Kayhan Caricature Monthly, Fourteenth Year.