مقایسه مقابله‌ای مضامین اجتماعی سخریه در شعر أحمد مطر و نسیم شمال
الموضوعات :
محسن خدامی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ایران)
محمد جنتی‌فر
2
(دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
ادبیات تطبیقی و مقابله‌ای به رغم عمر کوتاه خود در مشرق زمین، در سال‌های اخیر رونق چشمگیری در حوزه نقد ادبی یافته است. امروزه با شکل گیری فضاهای دانشگاهی، تحقیقات جامع و دقیقی راجع به ماهیت نقد و انواع آن صورت گرفته است. کتاب‌ها و مقالات متعددی در این باره نوشته شده و به اقتضای آن در جهت مصداق‌یابی، آثار بسیاری از شاعران مورد توجه موشکافانه قرار گرفته است. امروزه نگاه‌های پژوهشگرانه بیش‌تر معطوف به یافتن وجوه تشابه بین آثار ادبی خلق‌شده در زوایای جهان ادبیات است. در همین راستا پژوهش‌های ارزشمندی به صورت تطبیقی و مقابله‌ای صورت گرفته است. جستار پیش رو با التفات به نظریات متعدد در باب نقد، به مقابله شعر نسیم شمال، شاعر عصر مشروطه و احمد مطر شاعر برجسته عراقی پرداخته است. از آنجا که هر دو شاعر با بکارگیری شیوه های مختلف طنز اعم از کنایه، تعریض، تلویح، نقیضه گویی و ... زبان به انتقاد علیه ناملایمی های روزگار خود باز کرده اند و شعر خود را صرف پرده برداشتن از ماهیت ظالمانه صاحبان و غاصبان قدرت نموده‌اند. کاری که برای هر دو شاعر به قیمت تحمل شکنجه‌های فراوانی تمام شده است. سعی شده مشترکات این دو مورد توجه و تحلیل قرار گیرد و راهکارهای هر دو در جهت مبارزه علیه استبداد و خودکامگی اربابان مورد نظر واقع گردد.
کتب فارسی
احسان، عباس. 1388ش، شعر و آیینه(تئوری شعر و مکاتب ادبی)، ترجمه سیدحسن حسینی، تهران: سروش.
اصیل، حجت الله. 1382ش، برگزیده و شرح اشعار اشرف الدین گیلانی، تهران: نشر فرزان.
آجودانی، ماشاالله. 1382ش، یا مرگ یا تجدد(دفتری در شعر و ادب مشروطه)، تهران: نشر اختران.
حسینی، سید اشرف الدین. 1370ش، باغ بهشت، چاپ پنجم، تهران: انتشارات رجبی.
حسینی، سید اشرف الدین. 1371ش، کلیات جاودانه نسیم شمال، حسین نمینی، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
حسینی، سید اشرف الدین. 1375ش، کلیات سید اشرف الدین گیلانی، به اهتمام احمد ادارهچی گیلانی، تهران: نگاه.
حسینی، سید حسن و بیدج، موسی. 1380ش، نگاهی به خویش، تهران: انتشارات سروش.
روح الامینی، محمود. 1375ش، نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادب فارسی، چاپ اول، تهران: نشر آگاه.
زرین کوب، حمید. 1385ش، چشم انداز شعر نو فارسی، تهران: توس.
زرین کوب، عبدالحسین. 1369ش، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1387ش، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: نشر علم.
قاسم نژاد، علی. 1376ش، دانشنامه ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کسروی، احمد. 1384ش، تاریخ مشروطه ایران، چاپ پنجم، تهران: صدای معاصر.
محمدی، حسنعلی. 1373ش، شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار، تهران: ارغنون.
مدنی، جلال الدین. 1383ش، تاریخ سیاسی معاصر ایران، چاپ دهم، تهران: دفتر انتشارات اسلام.
معتضد، خسرو. 1382ش، سقوط دیکتاتور(صدام از ظهور تا سقوط)، چاپ اول، تهران: البرز.
کتب عربی
احمد غنیم، کمال. 1998م، عناصر الابداع الفنی فی شعر احمد مطر، قاهره: مکتبة متبولی.
جبر شعث، احمد. 2002م، الاسطورة فی الشعر الفلسطینی المعاصر، فلسطین: مکتبة القادسیة للنشر والتوزیع.
عز الدین، یوسف. 1965م، الشعر العراقی الحدیث وأثر التیارات السیاسیةوالاجتماعیة فیه، قاهره: دار القومیة للطباعة والنشر.
فؤاد، محمد. بی تا، الغضب والتمرد فی شعر احمد مطر، غزه: جامعة الاقصی.
مطر، احمد. 2001م، الاعمال الشعریة الکاملة، الطبعة الثانیة، لندن: دار المحبین.
مطر، احمد. 2011م، مجموعة الشعر، بیروت: دار العروبة.
الوائلی، ابراهیم. 1978م، الشعر السیاسی فی القرن التاسع عشر، بغداد: مطبعة المعارف.
مقالات
دلشاد، جعفر و اشکوری، سیدعدنان. 1388ش، «اغتراب فی شعر المهجر العراقی»، نشریة بحوث فی اللغة العربیة وآدابها، شماره 1، اصفهان.
سعدون زاده، جواد. 1388ش، «مظاهر أدب المقاومة فی شعر احمد مطر»، نشریه ادبیات پایداری، سال اول، کرمان.
فرزاد، عبدالحسین. 1371ش، «شعر معاصر عرب»، مجله ادبستان فرهنگ و هنر، ش 31، صص22ـ14.
موسوی، سیدهاشم. 1383ش، «بازتاب قشربندی اجتماعی در طنز نسیم شمال و افراشته»، مجله زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، بهار و تابستان، صص181ـ165.
نیکوبخت، ناصر و زارع، غلامعلی. 1385ش، «وطن در شعر مشروطه»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 54 و 55، پاییز و زمستان، صص 149ـ132.
_||_
Ajodani, Mashalla (1382). Death or modernity (Constitutional Revolutionary Poem) Tehran: Akhtaran Publishing.
Ehsan, Abbas (1388). Poetry and mirror (poetry theory and literary schools) translated by Seyyed Hassan Hosseini, Tehran: Soroush.
Asil, Hojatollah (1382). Selected and Explanation of Ashrafdin Giyani's Poems, Tehran: Farzan Publishing.
Behbodian, Shirin, Palizban, Tahereh (Biyat). The position of comparative literature in Persian language and literature.
Hajati, Somayeh, Safai Sangari, Ali (1392). Sociological analysis of poems of Ahmad Matar and Siavash Kasraei.
Hosseini, Seyyed Ashraf Al-Din (1370). Paradise Garden, fifth Edition, Tehran, Rajabi Publishing.
Hosseini, Seyyed Ashraf Al-Din (1371). Koliyat Javdana by Nasim Shomal, second Edition, Tehran: Asatir Publishing.
Hosseini, Seyyed Ashraf Al-Din (1375). Sayyid Ashraf Al-Din's main book. , accompanied by Ahmad Adarehchi Gilani, Tehran: Negah Publishing.
Hosseini, Seyyed Hassan Bidj, Moses (2001). A Look at Yourself, Tehran: Soroush Publications.
Rouholamini, Mahmoud (1375). Cultural and Social Figures in Persian Literature, First Edition, Tehran: Agah Publishing.
Zarrin Kob, Hamid (2006). The Perspective of the new kind of Persian Poetry, Tehran: Toos.
Zarrin Kob, Abdul Hossein (1369). Literary Criticism, Tehran: Amir Kabir.
Shafiei Katkani, Mohammad Reza (2008). Persian Poetry Courses from
Constitutionalism to the fall of the monarchy, Tehran: Alam Publishing.
Ghasem Nejad, Ali (1376). Encyclopedia of Persian Literature, Ministry of Culture and Islamic Guidance: Tehran.
Kasravi, Ahmad (2005). The Constitutional Revolution of Iran, Fifth Edition, Tehran: Sedayee Mo'aser Publishing.
Mohammadi, Hasan Ali (1373). Contemporary Iranian Poetry from the time of Mohammad Taghi Bahar to the time of Shahriar, Tehran: Arghanon Publishing.
Madani, Jalaluddin (2004). Contemporary political history of Iran, 10th edition, Tehran: Islamic publication office.
Motazid, Khosrow (1382). The fall of the dictator (Saddam Hossein from the rise to the fall) First edition, Tehran: Alborz.
Nikobakht, Naser, Zare, Gholamali (2006). Homeland in Constitutional Poetry, journal of the faculty of literature and humanities, vol: 54, p 55 spring & winter (the name of the book) pp 132 to 149.
Arabic References
Ahmad Ghanim, Kamal (1998). Elements of artistic creativity in the poetry of Ahmed Matar, Matboli School, Cairo.
Jabr.Sha's.Agmad.(2002). Myth in Contemporary Arabic Poetry. The school of Qadisiyah. Publication and distribution, office of Israa
Ezoldin, Yousef (1965). Contemporary Iraqi poetry and the impact of political and social changes on it, National Printing and Publishing House, Cairo.
Fouad, Mohammed, (Bita), anger and rebellion in the poetry of Ahmed Matar, University of Al - Aqsa, Gaza.
Matar, Ahmad (2001). Full Works of Poetry, 2nd ed., Dar Al - Hobbeen, London.
Matar, Ahmed (2011). Poetry Collection, Dar Alarobeh, Beirut.
Waeli, Ibrahim (1978). Political Poetry in the Nineteenth Century,
Knowledge Press, Baghdad.
Articles
Sa'adounzadeh, Javad (1388). The manifestations of literature resistance in the poetry of Ahmed Matar. The journal of literature resistance, the first year. Iran, Kerman.
Farzad, Abdolhossein (1371). Arab Contemporary Poetry, Prepared by Maliha Shamdani, magazine of culture and arts literature, num. 31, pp. 14 to 22.
Mousavi, Sayed Hashem (1383). Reflection of social stratification in the satire of Nasim Shomal and Afrasht, Persian Language and Literature Magazine, university of Sistan and Baluchestan, Spring and Summer, pp. 165 to 181.
