بررسی تطبیقی جلوههای آسمان و اجرام آسمانی در شعر بحتری و خاقانی
الموضوعات :
فرزانه ابوآصف
1
(دکتری زبان وادبیات عرب، دبیر آموزش و پرورش ناحیه 1 تبریز)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
آسمان و اجرام وابسته به آن مانند ماه، خورشید و ستارگان از دیرباز جلوههای گوناگون و تعیین کننده معنایی و تصویری در شعر کهن و معاصر فارسی و عربی داشته‌اند. بررسی این جلوه‌ها نقش مهمی در ورود به دنیای ذهنی شاعران و شناختن اندیشه‌ها و عواطف آنان دارد؛ ضمن اینکه، خواننده را با شگردها و ظرایف بلاغی به کار گرفته شده توسط هر شاعر بیش‌تر آشنا می‌سازد. بر این اساس و با توجه به همین اهمیت، پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی، بارزترین کارکردهای معنایی و تصویری آسمان و اجرام مربوط به آن را در اشعار دو شاعر بزرگ کلاسیک بررسی کند و به پُر نمودترین شباهت‌ها و تفاوت‌های شعر آن‌ها از این منظر بپردازد. یکی از این دو شاعر، بحتری شاعر پرآوازه عرب در قرن سوم و دیگری خاقانی شروانی، شاعر برجسته قرن ششم در ایران می‌باشد. این دو شاعر توجهی بارز وتعیین کننده به آسمان، خورشید، ماه و ستارگان داشته‌اند و تصاویری که از این عناصر مربوط به طبیعت ساخته‌اند، سزاوار بررسی است.
قرآن کریم.
کتب فارسی
بهار، مهرداد. 1362ش، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: طوس.
ترابی، سیّد محمد. 1382ش، نگاهی به تاریخ ادبیات ایران از روزگار پیش از اسلام تا اوایل قرن هفتم، چاپ اول، تهران: ققنوس.
خاقانی. 1375ش، دیوان خاقانی، به تصحیح دکتر میر جلال الدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
دشتی، محمّد. 1340ش، شاعری دیرآشنا، تهران: بی نا.
عفیفی، رحیم. 1376ش، فرهنگنامه شعری، چاپ دوم، تهران: سروش.
ماهیار، عبّاس. 1394ش، نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران: اطّلاعات.
کتب عربی
البحتری، ابو عبادة الولید بن عبید. 1987م، دیوان البحتری، الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
بدوی، أحمد. 1970م، البحتری، الطبعة الأولی، القاهرة: دار المعارف.
البلتاجی، محمد الأنوار. 1985م، من وصایا القرآن الکریم، الطبعة الثانیة، القاهرة: دار التراث العربی.
زیّات، أحمد حسن. 2005م، تاریخ الأدب العربی، الطبعة التاسعة، بیروت: دار المعرفة.
شراره، عبداللطیف. 1998م، شعراؤنا القدامی، الطبعة الأولی، بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
الشکعۀ، مصطفی. 1979م، الشعر والشعراء فی العصر العباسی، الطبعة الأولی، بیروت: دار العلم للملایین.
شلق، علی. 2006م، البحتری، الطبعة الأولی، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
المعرّی، ابوالعلاء. 1936م، عبث الولید، الطبعة الأولی، دمشق: مطبعة الترقی.
مقالات
سهرابی، فرخنده. 1393ش، «بررسی نماد خورشید در شعر امل دنقل و شفیعی کدکنی»، کاوشنامه ادبیّات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال چهارم، شماره 14، ص4.
کرمی، محمّدحسین. 1389ش، «خاقانی معمار زبان و خیال»، مجله علمی- پژوهشی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال دوم، شماره پیاپی 2-1، ص 16.
مشهور، پروین‌دخت. 1388ش، «ماه و خورشید در شعر خاقانی»، فصلنامه تخصّصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، صص 82-9.
_||_
Bibliography
The Holy Quran.
Persian books
Bahar, Mehrdad,(1362), Research in Iranian mythology, Tehran: Tus.
Torabi, Sayed Mohammad, (1382)' look at the history and literature of the preIslamic period to the early seventh century, first edition, Tehran: Phoenix.
Khaghani, (1375), Diwan Khaghani , the correction Dr.myr jalaludin Cazzazi, printing, Tehran: Nshr mrkz.
Dashti, Mohammad, (1340), Late poet familiar, Tehran.
Afifi, Rahim, (1376), a poem Encyclopedia, Second edition, Tehran: Sorous.
Mahyar, Abas, (1394), the old astronomy and its reflection in Persian literature, second edition, Tehran: Information.
Arabic books
Buhturi, Cult Abu Walid bin obaid, (1987), Diwan Buhturi, First Edition, Beirut: Dar Scientific book.
Badawi, Ahmed,(1970), Buhturi, First Edition, Cairo: Knowledge House.
Beltagui 'Muhammad Anwar' of the commandments of the Koran 'second edition' Cairo Arab Daraltrat.'
Zayat, Ahmed Hassan, (2005), the history of Arabic literature, Beirut, ninth edition, Beirut: Dar Al Marefat.
Sharara, Abdul Latif, (1998), the old poets, the first edition, Beirut: The Global Company for a book.
Alshaket, Mustafa, (1979), Poetry and Poets in the era of the Abbasi, First Edition, Beirut: Daralalm for millions.
Shalag, Ali, (2006), Buhturi, First Edition, Beirut: Dar and library Halal.
Moarri, Abulala, (1936), Abs olwalid, the first edition, Damascus: Press advancement.
Articles
Karami, Mohammad hossein., (1389), "Khaghani architect of language and literature", Scientific magazine literary arts University Esfahan, Issue successive 2-1, page16.
Mashhour Perwin Dokht, (1388), " Moon and Sun in poetry khaqany", Journal of Persian literature Islamic Azad University of Mashhad (pdf), page 9-82.
Sohraby, Farkhondeh, (1393), Review sun symbol in poetry Amal Danqal and Shafiee Kadkani, Explore a comparative literature Razi University kermanshah, forth year, Number 14, page 4.
