نقد و بررسی استبدادستیزی اسطوره‌ای در شعر شاعران عراقی معاصر؛ سیاب و بیاتی

الموضوعات :

فاطمه دلیری ¹ (دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب)
هوشنگ زندی ² (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
محمود شکیب ³ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاريخ الإرسال : 25 الأحد , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 25 الأحد , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , صفر, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

از آنجا که اسطوره های باستانی با ظهورشان در شعر معاصر، جنبه ای جامعه شناختی به ادبیات داده اند؛ لذا خفقان سیاسی حاکم بر عراق، موجب شد تا اسطوره در شعر سیاب و بیاتی، از بسامد بالایی برخوردار باشد، چراکه آنان در سروده هایشان با زدن نقاب اسطوره های مختلف و دادن مضمون های جدید به آن‌ها، در پی آن بودند تا به صورت رمزی و سمبلیک، ایده ها و آرمان‌های خویش را ابراز نمایند و با آشنایی زدایی از چهره آنان، تجربه های معاصر خود را بر آنان حمل نمایند. در واقع این اسطوره ها به شکل‌های گوناگون، آرزوها و انگیزه های آنان را نمودار می سازند. از آنجا که این دو شاعر وطن خواه، همواره از وضعیت نابسامان سیاسی و ظلم و جوری که بر مردمشان روا می شد، می نالیدند لذا شخصیت های اسطوره ای آنان، همگی دردی مشترک داشته و خواهان آزادی سیاسی و برقراری عدالت اجتماعی هستند. این پژوهش، تلاش نموده تا با مقایسه کارکرد استبداد ستیزی اسطوره ای در شعر سیاب و بیاتی، میزان موفقیت آنان را در بوته نقد و داوری عقل، قرار دهد.

المصادر:

ابوغالی، مختار علی. 1995م، المدینة فی الشعر العربی المعاصر، الکویت: عالم المعرفة.

ألف لیلةولیلة. 1993م، ج 2، بیروت: دار الکتب العلمیه.

بطل، عبد المعطی. 1982م، الرمز الاسطوری فی شعر السیاب، الکویت: شرکة الربیعان.

بُلّاطه، عیسی. 2007م، بدر شاکر السیاب، حیاته وشعره، الأردن: دار الفارس للنشر والتوزیع.

بیاتی، عبد الوهّاب. 1990م، دیوان، ط 4، بیروت: دار العودة.

خورشید، فاروق. 2002م، ادیب الاسطورة عند العرب؛ جذور التفکر وأصالة الإبداع، الکویت: مطابع السیاسیة.

زکی، أحمد کمال. 1967م، الأساطیر، قاهره: دار الکتاب العربی.

شاکر السیاب، بدر. 2000م، الدیوان، بیروت: دار العودة.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، شعر معاصر عرب، تهران: انتشارات سخن.

الضاوی، احمد عرفات. 1384ش، کارکرد سنت در شعر معاصر عرب، ترجمه سید حسین سیّدی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

عباس، احسان. 1992م، إتجاهات الشعر العربی المعاصر، عمّان(الأردن): دار الشروق.

علاء الدین، محمد. 2008م، إیقاع المکان وتداعیات الرمز فی شعر السیاب، بیروت: دار الفکر اللبنانی.

علی التوتر، عبد الرضا. 1984م، الأسطورة فی شعر السیاب، ط2، بیروت: دار الرائد العربی.

فریزر، جیمس. 1982م، أدونیس أو تمّوز، ترجمة جبرا إبراهیم جبرا، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

کامو، آلبرت. 1385ش، اسطوره سیزیف، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ اول، تهران: جامی.

کرُّو، أبوالقاسم محمد. 2000م، عبدالوهّاب البیاتی بین الذکریات والوثائق، الطبعة الأولی، تونس: دار المعارف.

الموسی، خلیل. 1991م، الحداثة فی حرکة الشعر العربی المعاصر، الطبعة الأولی، دمشق: مطبعة الجمهوریة.

 

مجلات

آل بویه، عبدالعلی. 1389ش، «از یوش تا جیکور»، نشریه ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش2، صص1- 16.

حبیبی علی اصغر و مجتبی بهروزی. 1390ش، «کارکرد دوگانه(موازی- معکوس) نقاب سندباد در شعر عبدالوهاب البیاتی»، فصلنامه لسان مبین، نشریه علمی- پژوهشی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، سال دوم، شماره 3، صص73- 95.

رجائی، نجمه. 1382ش، «سندباد به روایت نای و باد»، مجله علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ش2، پی‌درپی 141، صص33- 49.

شاکر السیاب، بدر. 1957م، «أخبار وقضایا»، مجلة شعر، بیروت، العدد3.

معروف، یحیی. 1390ش، «نقد توصیفی- تحلیلی اسطوره در شعر بدر شاکر السیاب(موردپژوهانه: اسطوره سَربَروس و تمّوز)»، فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی، پژوهش­های زبان و ادبیات عربی، نشریه علمی تخصصی دانشگاه رازی، شماره 1، صص129- 149.

منفرد، غلامرضا و قیس خزاعل. 1389ش، «الرموز الشخصیةوالأقنعة فی شعر بدر شاکر السیاب»، مجلة الجمعیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، ش 15. صص1-24.

نجفی ایوکی، علی. 1389ش، «اسطوره­های برجسته در شعر عبد الوهاب بیاتی»، مجله زبان و ادبیات عربی، نشریه علمی- پژوهشی، دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 2، صص205- 230.

یونس، عبدالرحمن. 1998م، «رحلة السندباد عند بدر شاکر السیاب»، مجله التراث الأدبی، شماره 45.

Abu Ghali, Mokhtar Ali 1995, Al-Madinah in contemporary Arabic poetry, Kuwait: Alam Al-Marefat

Alf Laylat Valeylat, vol. 2, Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiya.
Batl, Abdolmataa, 1982 AD, The Mystery of Myths in Poetry of Sayab, Al-Kuwait: Shoraka Al-Rabieyan
Bullata, Isa. 2007 AD, Badr Shaker Al-Sayyab, Life and Poetry, Jordan: Dar Al-Fars for Publishing and Distribution.
Bayati, Abdul Wahab 1990, Diwan, edition 4, Beirut: Dar Al-Oda.
Khorshid, Farooq. 2002, Adib al-Ostura End Al-Arab; Jazour al-Tafakor wa al-Esala al-Ebda'a, Kuwait: Political Press.
Zaki, Ahmad Kamal. 1967, Al-Asatir, Cairo: Dar Al-Ketab Al-Arabi.
Shaker Al-Sayab, Badr. 2000 AD, Diwan, Beirut: Dar Al-Oda.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2001, Contemporary Arabic Poetry, Tehran: Sokhan Publications.
Al-Zawi, Ahmad Arafat 2005, The Function of Tradition in Contemporary Arabic Poetry, translated by Seyyed Hossein Seyedi, Mashhad: Ferdowsi University.
Abbas, Ehsan. 1992 AD, Contemporary Arabic Poetry Reflections, Omman (Jordan): Dar Al-Shorouk.
Alaauddin, Mohammad 2008, Ighaa Al-Makan Vatadaeiyat Al-Ramz Fi Sher Al-Sayab, Beirut: Dar Al-Fekr Al-Lebnani

Ali al-Tutar, Abdul Reza. 1984, Myths in Poetry of Sayab, Volume 2, Beirut: Dar Al-Raed Al-Arabi.
Frizer, James. 1982 AD, Adonis Av Tamuz, translated by Jabra Ibrahim Jabra, Beirut: Arab Foundation of Studying and Publishing.
Camus, Albert. 2006, The Myth of Sisyphus, translated by Mahmoud Soltanieh, first edition, Tehran: Jami.
Krow, Abu al-Qasim Muhammad. 2000 AD, Abdul Wahab Al-Bayati Bein Al-Zakariyat Al-Waseeq, First Edition, Tunes: Dar Al-Maaref.
Al-Musa, Khalil 1991, Hadith in the Movement of Contemporary Arabic Poetry, First Edition, Damascus: Republican Press.

Journals
Al-Buyeh, Abdul Ali 2010, "From Yosh to Jikor", Journal of Comparative Literature, Shahid Bahonar University of Kerman, Vol. 2, pp. 1-16.
Habibi Ali Asghar and Mojtaba Behrozi. 2011, "Dual (parallel-inverse) function of the Sanbad mask in the poetry of Abdolvahab Al-Bayati", Lasean Mobin Quarterly, Scientific-Research Journal, Qazvin International Imam Khomeini University, Second Year, No. 3, pp. 73-95.
Raja'i, Najma. 2003, "Sanbad according to the narration of Nay Va Bad", Journal of Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Vol. 2, p. 141, pp. 33-49.

Shaker Al-Sayyab, Badr. 1957, "News and Cases", Poetry Magazine, Beirut, Number 3.
Maruf, Yahya. 2011, "Descriptive-Analytical Critique of Myth in Badr Shakir Al-Sayyab's Poetry (Case Study: The Myth of Cerberus and Tammuz)", Quarterly Journal of Criticism and Comparative Literature, Research in Arabic Language and Literature, Razi University Scientific Journal, No. 1, pp. 129-149.
Monfared, Gholamreza and Qais Khazael. 2010, "Personal Mysteries and Persuasion in Poetry of Badr Shaker Al-Sayab", Iranian Journal for the Arabic Language and Etiquette, Vol. 15. pp. 1-24.
Najafi Ayouki, Ali 2010, "Prominent Myths in the Poetry of Abdolvahab Bayati", Journal of Arabic Language and Literature, Scientific-Research Journal, Ferdowsi University of Mashhad, No. 2, pp. 205-230.
Younes, Abdul Rahman 1998, "Rahlat Al-Sanbad End Badr Shaker Al-Sayab", Journal of Literary Heritage, No. 45.