بررسی تطبیقی ساختار موسیقایی شعر کودک عربی و فارسی
الموضوعات :
جواد گرجامی
1
(دانشیار دانشگاه محقق اردبیلی)
عادل آزاددل
2
(استادیار دانشگاه محقق اردبیلی)
مریم سلیمی
3
(دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد رشته ادبیات عربی)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
امروزه ادبیات و شعر کودک و جایگاه آن در مجموعه موضوعات ادبی، توجه بسیاری از ادیبان و اهل فن در این حوزه را به خود جلب نموده است. ایجاد لذت از نثر یا نظم، مقدمه ایجاد ارتباط شاعر یا نویسنده با کودک است. در این میان، شعر به دلیل ساختار موسیقایی و آهنگین بودن و ایجاد لذت شنیداری، برای کودکان دارای جذابیتی وافر است. شعر کودک با بهره مندی از زبان، ساختار، وزن و درون مایه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و همانند انواع دیگر ادبی دارای مؤلفه‌های ساختاری مشخصی است که آن را از شعر بزرگسال متمایز ساخته است. در این مقاله، به منظور مقایسه کیفی، ضمن تحلیل مهم‌ترین مؤلفه‌های آن، جایگاه موسیقیِ شعر کودک در راستای شکل‌گیری زبان شعر کودکانه مورد تبیین قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد، ساختار موسیقایی شعر کودک به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم زبانی، به واسطه حضور عینی و ملموس خود نقش زیادی در انتقال محتوای شعری به مخاطب کودک داشته و این امر در نهایت می‌تواند عامل پیوندی میان کودک و متن شعری باشد.
احمدی، بابک. 1372ش، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
ایمن، لیلی، توران خمارلو و مهدخت دولت آبادی. 1354ش، گذری در ادبیات کودکان، تهران: چاپخانه کیهانک.
باقری، مهری. 1384س، قهرمان زبان شناسی، تهران: قطره.
پولادی، کمال. 1387ش، بنیادهای ادبیات کودک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
چامسکی، نوآم. 1362ش، ساخت‌های نحوی، ترجمه احمد سمیعی، چ اول، تهران: خوارزمی
حجازی، بنفشه. 1377ش، ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژگی‌ها و جنبه‌ها، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
خسرونژاد، مرتضی. 1389ش، دیگر خوانی‌های ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه ادبیات کودک، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی. 1368ش، صد دانه یاقوت، تهران: محراب قلم.
رحماندوست، مصطفی. 1384ش، پرنده گفت: به به، چاپ اول، تهران: محراب قلم، کتابهای مهتاب.
رستگار فسایی، منصور. 1380ش، انواع شعر فارسی، شیراز: نوید.
زمانیان، صدر الدین. 1377ش، بررسی اوزان شعر فارسی(عروض و قافیه)، تهران: انتشارات فکر روز.
سعیدی، سهراب. 1390ش، دنیای ادبیات کودک و نوجوان، تهران: دار التفسیر.
سلاجقه، پروین. 1387ش، از این باغ شرقی(نظریههای نقد شعر کودک و نوجوان)، چاپ دوم، تهران: کانون پژوهشی فکری کودکان و نوجوانان.
سهراب(مافی)، معصومه. 1372ش، 17مقاله درباره ادبیات کودکان، چاپ اول، تهران: شورای کتاب کودک.
شعباننژاد، افسانه. 1379ش، بادبادک و کلاغه، مشهد: شرکت به نشر.
شعباننژاد، افسانه. 1383ش، آی زنگوله آی زنگوله، چاپ سوم، مشهد: شرکت به نشر کتابهای پروانه.
شعبانی، اسدالله و گروه شاعران خانه شعر کودک. 1388ش، ترانه‌های بابایی، ویرایش: مینو کریم‌زاده، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شعبانی، اسدالله. 1388ش، خدا خدای مهربان، چاپ سوم، مشهد: به نشر- انتشارات آستان قدس رضوی، کتابهای پروانه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1376ش، موسیقی شعر، چاپ پنجم، تهران: انتشارات نقش جهان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1386ش، آیینه‌ای برابر صدها، تهران: آگاه.
صفدی، بیان. 1977م، شعر الأطفال فی الوطن العربی، بیجا: بی نا.
العاکوب، عیسی علی. 1423ق، العاطفة والإبداع الشعری، الطبعة الاولی، القاهرة: دار الفکر.
علی پور، منوچهر. 1379ش، پژوهشی در شعر کودک، چاپ اول، تهران: انتشارات تیرگان.
غفاری، سعید. 1379ش، گامی در ادبیات کودکان و نوجوانان، چاپ اول، تهران: انتشارات دبیزش.
فرخزاد، فروغ. 1376ش، دیوان اشعار، چاپ پنجم، تهران: انتشارات مروارید.
قاسم نیا، شکوه، اسدالله شعبانی، حسین احمدی، افشین علا و جعفر ابراهیمی. 1386ش، شعرهای شیرین برای بچهها، مجموعه20جلدی، تهران: قدیانی.
قلی زاده، حیدر. 1383ش، نقش ساختار دستوری در ترجمه قرآن کریم، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان.
کشاورز، ناصر. 1376ش، از برگ گل بهتر، چاپ اول، تهران: سروش و انتشارات صدرا
کوثری هنرمند، مریم. 1393ش، حسنی بی دندون، تهران: انتشارات اردیبهشت.
کیانوش محمود. 1352ش، شعر کودک در ایران، تهران: انتشارات نگاه.
کیلانی، کامل. بیتا، دیوان کامل کیلانی للأطفال، موقع صفحات:
www.safahat.org
گلچین گیلانی میر فخرایی، مجدالدین. 1389ش، مجموعه اشعار، گردآوری و تدوین کامیار عابدی، چاپ اول، تهران: فرهنگ ایلیا.
محسنی، احمد و محمد کاظم مزینانی. 1387ش، اتل متل ترانه، شعرهای کودکانه، تهران: افق.
محسنی، احمد. 1382ش، ردیف و موسیقی شعر، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
ناظمی، یحیی. 1385ش، ادبیات کودکان، رویکردی بر قصه گویی و نمایش خلاق، تهران: چاپار.
وحیدیان کامیار، تقی. 1374ش، فرهنگ نام آوایی فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
یمینی شریف، عباس. 1373ش، نیم قرن در باغ شعر کودکان، تهران: انتشارات روش نو.
یوشیج، نیما. 1373ش، مجموعه اشعار، تدوین سیروس طاهباز، چاپ سوم، تهران: انتشارات نگاه.
مقالات
آذرمکان، حشمت الله. 1393ش، «وزن شعر کودک: عروضی؟ هجایی؟ یا تکیهای- هجایی؟»، ویژه نامه زبان و گویش ادب پژوهشی، شماره سیام.
آقاحسینی، حسین و زینب زارع. 1390ش، «تحلیل زیباشناختی ساختار زبان شعر احمد عزیزی بر اساس «کفش‌های مکاشفه»»، مجله پژوهشهای زبان شناسی، سال سوم، شماره دوم.
جلالی، مریم. 1390ش، «آهنگ تکرار در شعر کودک فارسی و عربی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، 171.
جمالی، شهروز. 1383ش، «تکرار، اساس موسیقی در شعر»، کیهان ورزشی، شماره 216.
حسامپور، سعید و مهسا مؤمن نسب. 1392ش، «عناصر شعری در آثار رحماندوست(مطالعه موردی بررسی مجموعههای چشمه نور و صددانه یاقوت)»، پژوهشهای نقد ادبی و سبک شناسی(علمی- پژوهشی).
حقشناس لاری، علی محمد و دیگران. 1388ش، «شعر کودکانه و پیدایش زیبایی شناسی کلامی در کودکان»، فصلنامه پژوهشهای ادبی، سال 6.
رجبزاده، شهرام. 1374ش، «درآمدی بر شناخت فضاهای کودکانه در شعر فارسی»، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، شماره 2، صص 21-6.
العیسی، سلیمان. 2005م، «دیوان الأطفال»، مجلة کتاب فی جریدة، عدد84.
گرجامی،جواد و عادل آزاددل و علی علیزاده. 1394ش، «بررسی تطبیقی شعر کودک در زبان فارسی و عربی».
_||_
Ahmadi, Babak 1993, Text Structure and Interpretation, Tehran: Markaz.
Iman, Leily, Turan Khomarloo and Mahdokht Dolatabadi. 1975, A Passage in Children's Literature, Tehran: Keyhanak Printing.
Bagheri, Mehri 2005, Linguistic Champion, Tehran: Qatreh.
Puladi, Kamal. 2008, Foundations of Children's Literature, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.
Chomsky, Noam. 1983, Syntactic constructions, translated by Ahmad Samiei, Vol. I, Tehran: Kharazmi Hejazi, Banafsheh. 1998, Children and Adolescents Literature, Characteristics and Aspects, Tehran: Roshangaran and Motaleate Zanan.
Khosronjad, Morteza. 2010, Other Inevitable Readings: Approaches to Criticism and Theory of Children's Literature, Tehran: Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents. Rahman Dust, Mostafa. 1989, One Hundred Rubies, Tehran: Mehrab Ghalam.
Rahman Dust, Mostafa. 2005, Bird said: Wov, first edition, Tehran: Mehrab Ghalam, Mahtab books. Rastegar Fasaei, Mansour. 2001, types of Persian poetry, Shiraz: Navid.
Zamanian, Sadroddin 1998, A Study of Persian Poetry Weights (Prose and Rhyme), Tehran: Fekr Rooz Publications.
Saeedi, Sohrab 2011, World of Children and Adolescent Literature, Tehran: Dar al-Tafsir.
Salajegheh, Parvin, 2008, From This Oriental Garden (Theories of Criticism of Children and Adolescents' Poetry), Second Edition, Tehran: Children and Adolescents' Intellectual Research Center.
Sohrab (Mafi), Masoumeh. 1993, 17 articles on children's literature, first edition, Tehran: Children's Book Council.
Shabannejad, Afsaneh. 2000, Kite and Crow, Mashhad: Publishing Company.
Shabannejad, Afsaneh. 2004, I Zangoleh I Zangoleh, third edition, Mashhad: Company of publishing Parvaneh books.
Shabani, Assadollah and the group of poets of the Children's Poetry House. 2009, Babaei Songs, Edited by: Minoo Karimzadeh, Tehran: Children and Adolescents Intellectual Development Center.
Shabani, Asadollah, 2009, Nice God, Third edition, Mashhad, Be Nashr-Publications of Astan Qods Razavi, Parvaneh books
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 1997, Poetry Music, Fifth Edition, Tehran: Naghsh Jahan Publications.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2007, Mirror equal to hundreds, Tehran: Agah.
Safadi, Bayan. 1977 AD, Poetry of Children in the Arab Homeland, Bija: Bina.
Al-Akub, Isa Ali 1423 AH, emotion and the invention of poetry, first edition, Cairo: Dar al-Fekr. Alipour, Manouchehr. 2000, Research in Children's Poetry, First Edition, Tehran: Tirgan Publications. Ghaffari, Saeed 2000, A Step in Children and Adolescents Literature, First Edition, Tehran: Dabyzesh Publications.
Farrokhzad, Forough. 1997, Poetry Divan, fifth edition, Tehran: Morvarid Publications.
Qasemnia, Shokooh, Assadollah Shabani, Hossein Ahmadi, Afshin Ala and Jafar Ebrahimi. 2007, Sweet Poems for Children, 20-volume collection, Tehran: Ghadyani.
Gholizadeh, Heidar 2004, The Role of Grammatical Structure in the Translation of the Holy Quran, Azerbaijan Teacher Training University.
Keshavarz, Nasser 1997, Better than a flower leaf, first edition, Tehran: Soroush and Sadra Publications
Kowsari Artist, Maryam. 2014, Hassani Bi Dandoon, Tehran: Ordibehesht Publications.
Kianoosh Mahmoud. 1973, Children's Poetry in Iran, Tehran: Negah Publications.
Kilani, Kamel. Bita, the complete Diwan of Keilani for children, at the time of the pages: www.safahat.org
Golchin Gilani Mir Fakhraei, Majdaldin. 2010, Collection of Poems, Compiled and Edited by Kamyar Abedi, First Edition, Tehran: Farhang Ilia.
Mohseni, Ahmad and Mohammad Kazem Mazinani. 2008, Atel Motel Taraneh, Children's Poems, Tehran: Ofogh.
Mohseni, Ahmad 2003, Poetry Music, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad.
Nazemi, Yahya 2006, Children's Literature, An Approach to Storytelling and Creative Drama, Tehran: Chapar.
Vahidian Kamyar, Taqi. 1995, Dictionary of Persian Phonetic Names, Mashhad: Ferdowsi University Press.
Yamini Sharif, Abbas 1994, Half a Century in the Children's Poetry Garden, Tehran: New Method Publications.
Yoshij, Nima. 1994, Collection of Poems, Edited by Sirus Tahabaz, Third Edition, Tehran: Negah Publications.
Articles
Azarmakan, Heshmatullah 2014, "The weight of children's poetry: prosody? syllable? Or accent-syllable? ”, Special Issue on the Language and Dialect of Research Literature, No. 30.
Aghahosseini, Hossein and Zeinab Zare. 2011, "Aesthetic Analysis of the Structure of Ahmad Azizi's Poetic Language Based on" Shoes of Revelation ", Journal of Linguistic Research, Year 3, Issue 2. Jalali, Maryam 2011, "Repetition song in Persian and Arabic children's poetry", Book of the Month for Children and Adolescents, 171.
Jamali, Shahrooz 2004, "Repetition, the basis of music in poetry", Kayhan Varzeshi, No. 216. Hesampour, Saeed and Mahsa Mo'men Nasab. 2013, "Poetic Elements in the Works of Rahmandoust (Case Study of Cheshmeh Noor and Saddaneh Yaghoot Collections)", Literary Criticism and Stylistics (Scientific-Research).
Hagh Shenas Lari, Ali Mohammad and others. 2009, "Children's Poetry and the Origin of Verbal Aesthetics in Children", Quarterly Journal of Literary Research, Volume 6.
Rajabzadeh, Shahram. 1995, "An Introduction to the Recognition of Child Spaces in Persian Poetry", Journal of Children and Adolescent Literature, No. 2, pp. 6-21.
Al-Isa, Soleiman. 2005, "Children's Court", book magazine in the newspaper, number 84.
Garjami, Javad and Adel Azaddel and Ali Alizadeh. 2015, "Comparative study of children's poetry in Persian and Arabic".
