تاثیرپذیری شمس مغربی از قرآن مجید
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
اسماعیل آذر
1
(دانشیار دانشگاه علوم و تحقیقات واحد تهران، دانشگاه آزاد اسلامی)
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشارات قرآنی و روایات و احادیث نبوی است؛ اعتقاد متصوفه به تأویل آیات قرآن سبب شکل گیری سبکی در شعر و ادب فارسی شد که راه را برای ورود آیات قرآنی در شعر دیگر شاعران فارسی زبان گشود. در این میان شعر شمس مغربی به عنوان شاعر صوفی و عارف قرن نهم، نمونه خوبی برای بازنمایی این تأثیر و شیوه‌های گوناگون اثرپذیری مضمونی و واژگانی با خاستگاه قرآنی در شعر فارسی است.
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
نهج الفصاحه.
ابو الفتوح رازی، حسین بن علی. 1322ش، تفسیر ابو الفتوح، به تصحیح مهدی الهی قمشه‌ای، تهران: علمی.
ابن عربی، محی الدین. 1392ش، الفتوحات المکیه، تحقیق عثمان یحیی، بیروت: دار ضار.
انصاری قمی، محمد علی. 1390ش، غرر الحکم، تهران: امام عصر.
بادنج، حسن. تجلی قرآن در شعر فارسی. فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره 15.
حر عاملی، محمد بن حسن. 1380ش، وسائل الشیعه، ترجمه علی افراسیابی نهاوندی، قم: نهاوندی.
خاقانی شروانی، فضل‌الدّین بدیل بن علی. 1390ش، دیوان خاقانی، تصحیح دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
خراسانی، ملامحمد کاظم. 1352ش، کفایة الاصول، قم: اسلامی.
خلیل بن احمد. 1383ش، العین، 9جلد، قم: هجرت.
راستگو، سید محمد. 1387ش، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: انتشارات سمت.
راشد، محمد رضا محصل. 1380َش، پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1381ش، مفردات راغب. ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.
شمس مغربی، محمد شیرین بن عزالدین.1381ش، دیوان شمس مغربی، تحقیق و بررسی ابوطالب میر عابدینی، تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس. 1381ش، نگاهی تازه به بدیع، چاپ چهاردهم، تهران: فردوس.
علامه حلی، حسن بن یوسف. 1388ش، مبادی الوصول الی علم الاصول، قم: اسلامی.
فروزانفر، بدیع الزمان. 1390ش، احادیث و قصص مثنوی، چاپ ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فیض کاشانی، محسن. 1372ش، محجة البیضاء، چاپ اول، مشهد: آستان قدس.
کاظمی، محسن. 1387ش، تأثیر قرآن و حدیث در شعر فارسی، قم: مرکز تخصصی علوم حدیث.
کلینی، الکافی. 1364ش، اصول کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر. 1378ش، بحار الأنوار، تهران: عطارد.
نجم رازی، عبدالله بن محمد. 1373ش، مرصاد العباد، به کوشش محمد امین ریاحی، تهران: علمی.
نوری، حسین بن محمد تقی. 1408ق، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت.
نوری کوتنائی، نظام الدین. 1384ش، احادیث معنوی، ساری: زهره.
همایی، جلال الدین.1386ش، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و هفتم، تهران: مؤسسه نشر هما.
_||_
Bibliography
Quran-e karim
Abulfotouh-e Razi, Hossein-ebne Ali. (1322). Tafsir-e Abolfotouh. Be tashihe Mehdi Elahi Qumsheie. Tehran: Elmi
Ibn-e Arabi, Mohiodin.(1392). Alfotouhat-ol Makeayeh. Tahghigh Osman Yahya. Beirout: Dar Reza
Ansari Qumi, Mohammad Ali.(1390). Qurar-ol Hekam. Tehran: Emam-e Asr.
Badanj, Hassan. Tajali Quran dar sher farsi. Farhangestan-e aban va adab-e Farsi. Shomare-ye:15.
Hor Ameli, Mohammad-ebn Hassan. (1380), Vasael-o-Shi’eh. Tarjome-ye Ali Afrasyabi Nahavandi. Qum: Nahavandi.
Khaghani Shervani, Fazl-o-din Badil-ebn Ali. (1390). Divan-e Khaghani. Tashih-e Doctor Zia-o-Din Sajadi. Tehran:Zav’var.
Khorasani, Molla Mohammad Kazim. (1352). Kefayat-ol-Osoul. Qum: Eslami.
Khalil-ebn Ahmad. (1387). Tajjali-eh Quran va hadis dar adab-e farsi. Tehran: Entesharat-e Samt.
Raashed, Mohammad Reza Mihassel. (1380). Partohaiee az Quran va hadis dar adab-e farsi. Mashad: Aastaan-e Quds-e Razavi.
Ragheb-e Esfahani, Hossein-ebn Mohammad. (1381). Mofradaat-e Ragheb. Tarjome-ye Gholaam Reza Khosravi Hosseini. Tehran: Mortazavi.
Shams-e Maghrebi, Mohammad Shirin-ebn Ez-o-din. (1381). Divan-e Shams-e Maghrebi. Tahghigh va barresiAboutaleb Mir Abedini. Tehran: Amir Kabir.
Shamisa, Sirous. (1381). Negaahi tazeh be badee. Tehran: Ferdos. Chap-e 14.
Allameh Helli, Hassan-ebn Youssef. (1388). Mabaadee-ol-vosoul ela elm-el osoul. Qum: Eslami.
Forouzanfar, Badi-o-Zamaan. (1390). Ahaadis va ghesas masnavi. Tehran: Entesharat-e Amir Kabir. Chaap-e sheshom.
Feiz-e Kashani, Mohsen. (1372). Mohajjat-ol Bayzaa. Mashad: Astaane Quds.
Kazemi, Mohsen. (1387). Tasire Quran va hadis dar sher-e farsi. Qum: Markaz-e Oloum va Hadis.
Koleini, Alkafi. (1364). Osoul-e Kafi. Tashihe Ali Akbar Ghaffari. Tehran: Daar-ol-Ketaab al-eslaamieh.
Majlessi, Mohammad Bagher. (1378). Behar-ol Anvar. Tehran: Ataarod.
Najmeh Razi, Abdollah-ebn Mohammad. (1373). Mersad-ol Ebad. Be kooshesh-e Mohammad Amin Riahi. Tehran: Elmi.
Noori, Hossein-ebn Mohammad Taghi. (1408). Mostadrak-ol Vasael. Qum: Aal-ol beit.
Noori Kootnaie, Nezam-o-din. (1384). Ahadis-e Ma’navi. Sari: Zohreh.
Nahj-ol Balaghe. (1386). Tarjome-ye Sobhi Saleh. Tehran: Kaashef.
Nahj-ol Fesaahe. (bi taa). Tarjome-ye Abolghaasem Paayandeh. Tehran: Jaavid.
Homaie, Jalal-o-din. (1386). Fonoun-e Belaaghat va sena’at-e adabi. Tehran: Homa.
