رابطه کاربرد شناختی فواصل آیات با محتوای آن(مطالعه موردی فلاح)

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

رضوان زمانی فروشانی ¹ , مهدی مطیع ² , مهدی حبیب الهی ³

1 - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 - دانشیار- مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث
3 - استادیار- مدیر گروه آموزشی زبان‌ دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 21 الأحد , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 06 الإثنين , جمادى الأولى, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

یکی از شاخه‌های مهم در دانش زبان‌شناسی، کاربردشناسی است؛ که برشناسایی منظورگوینده یا نویسنده متمرکز شده و ابزار مهم آن عناصر بافت درون زبانی و برون زبانی است. از طرفی یکی از موضوعات چالشی در دانش علوم قرآن و تفسیر، موضوع اختتام آیات و ارتباط معنایی آن‌ها با محتوای آیه یا سوره است، به گونه‌ای که گاهی جملات واحد در پایانه آیات با یک صورت در کاربردهای مختلف دارای نقش‌های گوناگون می‌گردد و هر یک مقصود متفاوتی را منتقل می‌کند. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از برخی اصول و مؤلفه‌های دانش کاربردشناسی، به تحلیل آیات قرآن با اختتام اوصاف انسان‌های رستگار پرداخته و ابعاد موضوعی این آیات و تفاوت‌های مفهومی آن‌ها در سطح مراد جدی و مقصود نهایی را بر اساس نظریات آستین و سرل در خصوص نظریه کارگفت آشکار سازد. روش پژوهش بکار گرفته شده تحلیلی- توصیفی با استفاده از برخی مؤلفه‌های بافت درون زبان و برون زبان، یعنی روابط هم‌نشین و جانشین، فضای نزول، لحن‌کلام و مقام سخن است؛ هر کجا از این پایانه استفاده می‌شود موضوع تقوا، دعوت به سوی خیرات، تبعیت از حکم پیامبر و... مد نظر است.

المصادر:

قرآن کریم.

ابن عاشور، محمد الطاهر بن محمد. 1984م، التحریر والتنویر، تونس: الدار التونسیة للنشر.

ابن عطیه، عبدالحق بن غالب. 1413ق، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا. 1399ش، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار الفکر.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

ابوحسان، جمال محمود. 1431ق، الدلالات المعنویة لفواصل الآیات القرآنیة، عمان: دار الفتح.

ابوحیان، محمد بن یوسف. 1422ق، البحر المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة.

بابایی، علی اکبر. 1385ش، روش شناسی تفسیر قرآن، قم-تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

باقلانی، محمد بن طیب. 1997م، اعجاز القرآن، قاهره. دار المعارف.

بقاعی، ابراهیم بن عمر. 1415ق، نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، بیروت: دار الکتب العلمیة.

بیضاوی، عبدالله بن عمر. 1418ق، انوار التنزیل واسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی

جعفری، یعقوب. 1375ش/ 1417ق، تفسیر کوثر، بی جا: بی نا.

جوادی آملی، عبدالله. 1391ش، تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم، قم: نشر اسراء.

حسناوی، محمد. 1406ق، الفاصلة فی القرآن، بیروت: المکتب الاسلامی/ عمّان: دار عمّار.

حسینی همدانی، محمدحسین. 1404ق، انوار درخشان، تهران: کتابفروشی لطفی.

حقی بروسوی، اسماعیل. بی‌تا، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت- دمشق: دار القلم- دار الشامیة.

زبیدی، محمد بن محمد بن عبدالرزاق الحسینی. بی‌تا، تاج العروس من جواهر القاموس، بی جا: دار الهدایة.

سید قطب، ابراهیم حسین. 1412ق، فی ظلال القرآن، چ هفدهم، بیروت/قاهره: دار الشروق.

سید قطب، ابراهیم حسین. 1423ق، التصویر الفنی فی القرآن، چ شانزدهم، قاهره: دار الشروق.

سّید، محمد یوسف هاشم. 2009م، المناسبة بین الفاصلة القرآنیة وآیاتها، دراسة تطبیقیة لسورتی الاحزاب و سبأ، غزه: الجامعة الاسلامیة.

صانعی پور، محمد حسن.1390ش، مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

صفوی، کوروش. 1382، معنی شناسی کاربردی، تهران: انتشارات همشهری.

صفوی، کوروش. 1391ش، آشنایی با زبان شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران: نشر علمی

طباطبایی، سید محمد حسین. 1370ش، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چ چهارم، تهران: بنیاد علامه طباطبایی.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1387ش، ترجمه تفسیر المیزان، سید محمدباقر موسوی همدانی، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت: دار المعرفة.

طبرسی، فضل بن حسن. بی تا، تفسیر جوامع الجامع، قم: مؤسسه انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین قم.

طبری، محمد بن جریر.1420ق، جامع البیان فی تأویل القرآن، بیروت: مؤسسة الرسالة.

طوسی، محمد بن حسن. 1409ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی.

طیب، عبدالحسین. 1378ش، اطیب البیان، ج2، تهران: اسلام.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. 1426ق، القاموس المحیط، چ هشتم، بیروت: مؤسسة الرسالة.

مدرسی، سید محمدتقی. 1377ش، تفسیر هدایت، چ1، مشهد: آستان قدس رضوی.

مصطفوی، حسن. 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

معرفت، محمدهادی. 1386ش، تناسب آیات، ترجمه عزت الله مولائی نیا همدانی، قم: بنیاد معارف اسلامی.

مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. 1374ش، تفسیر نمونه، ج1، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

یول، جورج. 1391ش، کاربردشناسی زبان، ترجمه محمد عموزاده، تهران: انتشارات سمت.

 

مقالات

احمدنژاد، امیر و علی سعیدی. 1398ش، «حوزه معنایی جهاد و واژه‌های همنشین آن با تکیه بر سیر نزول»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، شماره37، صص 106-81.

سعیدی، غلامعباس. 1391ش، «بررسی زبان شناختی تناسب آیات، بر پایه اصل همکاری گرایس»، آموزه­های قرآنی، صص 191- 173.

صانعی‌پور، محمدحسن. 1393ش، «تحلیل ساختار کارگفت انذار در قرآن کریم»، پژوهش‌های زبان شناختی قرآن، شماره اول، صص 39-60.

کربلایی پازوکی، علی. «ستایش و نکوهش انسان در قرآن کریم»، سراج منیر، سال6، شماره20، صص 29-56.

Ibn Ashur, Muhammad al-Tahir ibn Muhammad. 1984. Al-Tahrir and Al-Tanwir. Tunisia: Al-Dar Al-Tunisia Publishing House

Ibn Atiyah, Abdul Haq Ibn Ghalib. 1413 (/ 1993). Al-Muharram Al-Wajiz Fi Tafsir Al-Kitab Al-Aziz. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya.

Ibn Fars, Ahmad Ibn Fars Ibn Zakaria. 1399 (/ 1979). The dictionary compares the word. [Beirut?]: Dar al-Fikr

Ibn Manzur, Muhammad ibn Makram. 1414. Language of the Arabs. Beirut: Dar Sader.

Abu Hassan, Jamal Mahmoud. 1431 (/ 2010). Spiritual issues between the verses of the Qur'an. First. Oman: Dar Al-Fatah.

Ahmad, Assam Asad. 1433 (/ 2012). The appropriateness between the Qur'anic distances and the verses, the comparative lesson in Surah Jumu'ah. Gaza: Islamic Jama'at.

Babaei, Ali Akbar. 2006. Methodology of Quran Interpretation. Qom / Tehran: Hozeh Research Institute and University.

Baqalani, Muhammad ibn Tayyib. 1997. The Miracle of the Qur'an. Cairo. Encyclopedia.

Baqa'i, Ibrahim ibn Umar. 1415 (/ 1995). Arrangement in the proportion of verses and verses. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Alamiya.

Beizawi, Abdullah Ibn Umar, 1418, Anwar Al-Tanzil Wasrar Al-Tawil, Beirut: Revival of Arab Heritage

Jafari, Yaqub. 1375 (/ 1417). Kowsar Interpretation. Out of place.

Javadi Amoli, Abdullah 1391-. Tasnim; Interpretation of the Holy Quran. Qom: Esra Publishing.

Hasnawi, Mohammad. 1406 (/ 1986). The difference in the Qur'an. Second. Beirut: Islamic Library; Amman: Dar Ammar.

Hosseini Hamedani, Mohammad Hossein (1404 AH), Anvardarkhshan. Tehran: Lotfi Bookstore.

Hashsh, Musa Muslim, hello. 1428 (/ 2007). Al-Ijaz al-Bayani fi al-Fasil al-Qur'aniya, a comparative lesson on Al-Nisa Surah . Gaza: Islamic Jama'at.

Haghi Brusovi, Ismail (Beita), Tafsir Ruh al-Bayan. Beirut: Dar al-Fikr.

Darwish, Mohi-ud-Din bin Ahmad Mustafa. 1415. The Arabs of Qur'an and the statement. Fourth. Damascus, Beirut: Dar al-Miamah, Dar Ibn Kathir.

Ragheb Isfahani, Hussein Ibn Muhammad (1412 AH) Dictionary of Quranic Words., Beirut Damascus: Dar al-Qalam - Dar al-Shamah

Zubaidi, Muhammad ibn Muhammad ibn Abdul Razzaq al-Husseini. Bita. The crown of the bride is the jewel of the bride. Bija: Dar Al-Hedayat.

Seyed Qutb, Ibrahim Hussein. 1412. In the clarity of the Qur'an. Seventeenth. Beirut / Cairo: Dar Al-Shorouq

Seyed Qutb, Ibrahim Hussein. 1423 (/ 2002). Photography in the Quran. Sixteenth. Cairo: Dar al-Shorouq.

Saneipour, Mohammad Hassan (2011) Fundamentals of Discourse Analysis in the Holy Quran. Tehran: Imam Sadegh University Press

Safavid, Cyrus (2003) Applied semantics. Tehran: Hamshahri Publications

2012) Introduction to Linguistics in Persian Literature Studies. Tehran: Scientific Publishing

Tabatabai, Seyed Mohammad Hossein. 1991. Tafsir al-Mizan. Translated by Seyed Mohammad Baqer Mousavi Hamedani. Fourth. Tehran: Allameh Tabatabai Foundation.

Seyed Mohammad Hossein (2008) Translation of Tafsir al-Mizan, Seyed Mohammad Baqer Mousavi Hamedani. Volume 5, Qom: Islamic Publications Office.

Tabarsi, Fadl Ibn Hassan. 1408 (/ 1988). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Quran. Second. Beirut: Dar al-Ma'rifah.

Bita, Interpretation of Al-Jame 'Communities. Qom: Islamic Publications Institute, Qom Teachers Association.

Tabari, Muhammad ibn Jarir.1420 (/ 2000). The comprehensive statement in the interpretation of the Qur'an. Bija: Al-Rasala Institute.

Tayeb, Abdul Hussein (1378), Atib al-Bayan. C2. Tehran: Islam.

Af, Mohammad Bakr. 1430 (/ 2009). Proportion between the distance between the Qur'an and the verses, the comparative lesson of Maryam and Taha. Gaza: Islamic Jama'at.

Farahidi, Khalil bin Ahmad. 1410. Kitab al-Ain. Qom: Hijrat Publications.

Lashin, Abdul Fattah. 1402 (/ 1982). From the secrets of the interpretation of the Qur'an, the original Qur'an. Riyadh: Dar Al-Marikh for publication.

Maaref, Mohammad Hadi. 2007 (1428/20 (Proportion of verses. Translated by Ezatullah Molaeinia Hamedani. Qom: Islamic Education Foundation.

Modarressi, Seyed Mohammad Taghi (1998), Tafsireh Dedayat.j1. Mashhad: Astan Quds Razavi.

Mustafa, Hassan (1368), research on the words of the Holy Quran. J. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.

Makarem Shirazi, Nasser Soodegaran (1374), Tafsir Namoneh. C1. Tehran: Islamic Library.

Yeol, George (2012), Applied Language Application, translated by Mohammad Amuzadeh. Tehran: Samat Publications

 

articles              

Karbalaei Pazouki, Ali, "Praise and Condemnation of Man in the Holy Quran" Siraj Munir, Vol. 6, No. 20: 29-56

Saeedi, Gholamabbas (2012) "Linguistic study of the appropriateness of verses, based on the principle of cooperation of Grace" Quranic teachings: 191-173

Saneipoor, Mohammad Hassan (2014) "Analysis of the structure of the work of warning in the Holy Quran" Linguistic research of the Quran, number one: 39-60