نقد و بررسی دیدگاه اندیشمندان مغرب‌زمین دربارۀ رابطۀ علم و دین
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیالکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
جدایی علم و دین در قرون وسطا و ابتدای رنسانس مطرح نبود، چرا که در آن اعصار بسیاری از دانشمندان علوم طبیعی، همزمان متکلمان و عالمان دینی جوامع خود نیز بودند. با ظهور علوم تجربی در قرن هفدهم، کم‌کم احساس استغنای از دین در دانشمندان علوم به وجود آمد و منجر به پیدایش خداباوری فارغ از وحی و سپس جریان روشنگری فرانسوی و در نهایت ماتریالیسم علمی شد. در قرن‌های هجدهم و نوزدهم به نظر رسید که علوم به پایان راه خود رسیده‌اند و به زودی جای دین را خواهند گرفت. چنین برداشتی تا نیمۀ اول قرن بیستم نیز ادامه داشت. در این بین فیلسوفان، متکلمان و حتی دانشمندان بر آن شدند تا با ارائۀ راه‌حل‌هایی، مشکل تعارض علم و دین را حل کنند. این نوشتار پس از مرور جریان‌های عمدۀ فکری مرتبط با موضوع، راه‌حل‌های ارائه‌شده برای رفع تعارض علم و دین را نقد و بررسی می‌کند.
آیر، ای.جی. 1356. حقیقت، زبان و منطق، ترجمۀ منوچهر بزرگمهر. تهران: دانشگاه صنعتی شریف
استینزبی، درک. 1386. علم، عقل و دین، ترجمۀ علی حقی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
باربور، ایان. 1379. علم و دین، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
جمالپور، بهرام.1370. انسان و هستی. تهران: خوارزمی
حقیری، ابوالفضل. 1385. مجموعة مقالات علم و الهیات. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر
خسروپناه، عبدالحسین. 1382. انتظارات بشر از دین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی
سبحانی، جعفر. 1386. داروینیسم یا تکامل انواع (نقد و تحلیل). قم: مؤسسۀ امام صادق(ع)
سروش، عبدالکریم. 1372. علم‌شناسی فلسفی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
سعیدی روشن، محمدباقر. 1375. تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت. تهران: مؤسسۀ فرهنگی اندیشه
طاهری، حبیب‌الله. 1384. درسهایی از کلام جدید. قم: اسلامی
علی‌زمانی، امیرعباس. 1377. «تأملاتی در باب رابطۀ علم و دین». کیهان اندیشه، ش 82، صص 185-161
کورنر، استفان. 1367. فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی
کوستلر، آرتور. 1351. خوابگردها، ترجمۀ منوچهر روحانی. تهران: جیبی
گلشنی، مهدی. 1385. علم و دین و معنویت در آستانۀ قرن 21. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ـــــــــــــ . 1380. از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
وال، ژان. 1372. پدیدار‌شناسی فلسفه‌های هست بودن، ترجمۀ یحیی مهدوی. تهران: خوارزمی
هوردان، ویلیام. 1368. الهیات پروتستان، ترجمۀ طاطاوس میکائیلیان. تهران: علمی و فرهنگی
هیک، جان. 1381. فلسفۀ دین، ترجمۀ بهزاد سالکی. تهران: الهدی
