کاربست قرآن و عقل در باب هدف نهایی زندگی از دیدگاه حکمت متعالیه

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

ایوب مباشری ¹ , محمد رضا ضمیری ² , محمدصادق جمشیدی راد ³ , حسن مهدی فر ⁴

1 - عضو هیأت علمی(مربی)، واحد سروستان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور واحد قم، دانشیار دانشگاه پیام نور
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب
4 - عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور واحد نقده

تاريخ الإرسال : 22 الأحد , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1441

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

شناخت هدف و خواسته نهایی در زندگی، اهمیت فراوانی در معنا و سبک زندگی دارد. برای شناخت بهترین هدف نهایی برای زندگی می‌توان از استدلال‌های عقلی، قرآن و شهود استفاده نمود. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی در منابع کتابخانه‌ای بود که یکی از برهان‌های عقلی را بررسی نمودیم که صبغه روان‌شناختی داشت و از گزاره‌های قرآنی به عنوان تکمیل و تایید بهره‌مند شدیم؛ بدین صورت که با توجه به مبانی فلسفی صدرا بدین نتیجه رسیدیم که جهان غایتمند بوده و خدای تعالی هم مبدأ المبادی است و هم غایت الغایات؛ اگر هدف(هدف‌های) نهایی ما در(از) زندگی، قرب الهی و معرفت عمیق خدا نباشد و تنها خواسته‌های مادی باشد، خواه ناخواه در زندگی دنیوی حداقل با سه مشکل اساسی احساس ناکامی و محرومیت، احساس عدم امنیت و احساس دلزدگی روبه‌رو خواهیم شد؛ پس باید خواسته‌ای داشته باشیم که در دسترس، پایدار و فناناپذیر و نامحدود باشد.

المصادر:

قرآن کریم.

ابن طاووس، علی بن موسی. 1411ق، منهج الدعوات، قم: انتشارات دار الذخائر.

بحرانی، حسن بن شعبه. 1404ق، تحف العقول، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

جوادی آملی، عبدالله. 1375ش، رحیق مختوم(شرح حکمت متعالیه)، قم: نشر اسراء.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل بیت.

دهخدا، علی اکبر. 1373ش، لغتنامه دهخدا، زیر نظر دکتر محمد معین و دکتر سید جعفر شهیدی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

سید رضی، محمد بن حسین. بی تا، نهج البلاغه(خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امیرالمؤمنین)، قم: انتشارات دار الهجره.

شیخ طوسی، محمد بن حسن. 1411ق، مصباح المتهجد، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. 1313ش، شرح الهدایة الأثیریة، چاپ سنگی، بی جا: بی نا.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. 1366ش(الف)، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. 1366ش(ب)، شرح اصول کافی، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. 1382ش، تعلیقه و شرح بر الهیات شفا، تصحیح دکتر نجفعلی حبیبی به اشراف استاد سید محمد خامنه‌ای، چاپ اول، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. 1419ق،الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة(مشهور به اسفار)، چاپ پنجم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

صدر المتألّهین، محمّد بن ابراهیم. بی تا، المبدأ والمعاد، قم: دار الکتب اسلامیه.

صدوق، محمد بن علی. 1413ق، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

طباطبایی، محمدحسین. 1363ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی قم: دفتر انتشارات اسلامی.

فرامرز قراملکی، احد. 1380ش، روش شناسی مطالعات دینی، چاپ اول، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

فعالی، محمدتقی. 1379ش، درآمدی بر معرفت‏شناسی معاصر و دینی، چاپ دوم، قم: انتشارات معارف.

کراجگی، ابوالفتح. 1410ق، کنز الفوائد، قم: انتشارات دار الذخائر.

کلینی، محمّد بن یعقوب. 1365ش، الکافى، هشت جلد، تهران: دار الکتب اسلامیه.

مجلسی، محمد باقر. 1404ق، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسه الوفا.

مصباح یزدی، محمد تقی. 1372ش، آموزش فلسفه، جلد دو، چاپ پنجم، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تیلیغات اسلامی.

نوری، حسین بن محمد تقی. 1408ق، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل بیت.

 

مقالات

اشتیاقی راد، نسرین. 1398ش، «مفهوم حکیم و تأثیر آن در زندگی با بهره‌گیری از آیات و روایات»، فصلنامه مطالعات قرآنی، ش 37، صص 229-253.

فارسی نژاد، علیرضا. 1395ش، «هدف‌داری آفرینش از منظر قرآن کریم و حکمت متعالیه»، عقل و دین، ش 15، صص 91-120.

 

 

Ibn Tawus, Ali ibn Musa. 1411 AH, Monhaj Al-Davat, Qom: Dar Al-Zakhaer Publications.
Bahrani, Hassan bin Shoba. 1404 AH, Tahf al-Aqool, Qom: Teachers Association Publications.
Javadi Amoli, Abdullah 1996, Rahiq Makhtoum (Explanation of the Transcendent Wisdom), Qom: Asra Publishing.

Horr Amoli, Muhammad bin Hassan. 1409 AH, Vasael Al-Shiya, Qom: Al-Bayt Institute.
Dehkhoda, Ali Akbar. 1994, Dehkhoda Dictionary, under the supervision of Dr. Mohammad Moin and Dr. Seyed Jafar Shahidi, Tehran: Institute of Publishing and Printing, University of Tehran.
Seyed Razi, Mohammad ibn Husayn. Bi Ta, Nahj al-Balaghah (sermons, letters and wisdom of the Amir al-Mu'minin), Qom: Dar al-Hijra Publications.
Sheikh Tusi, Muhammad bin Hassan. 1411 AH, Mesbah Al-Mothajed, Beirut: Institute of Shiite Jurisprudence.

Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. 1334, Sharh Al-Hodaya Al-Asiriya, Lithography, Bija: Bina.
Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. 1987 (a), Tafsir al-Quran al-Karim, second edition, Qom: Bidar Publications.
Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. 1987, Description of Sufficient Principles, translated and suspended by Mohammad Khajavi, first edition, Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. 2003, Commentary and explanation on the theology of healing, edited by Dr. Najafali Habibi under the auspices of Professor Seyyed Mohammad Khamenei, first edition, Tehran: Sadra Islamic Wisdom Foundation Publications.
Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. 1419 AH, The Transcendent Wisdom in the Four Asfars (known as Asfar), Fifth Edition, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Taras Al-Arabi.
Sadr al-Muta'allahin, Muhammad ibn Ibrahim. No date, Al-Mabda Va Al-Ma'ad, Qom: Islamic Bookstore.
Saduq, Muhammad ibn Ali 1413 AH, Man La Yahzarah Al-Faghih, Qom: Publications of the Society of Teachers.

 

Tabatabai, Mohammad Hussein 1984, Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, translated by Seyyed Mohammad Baqir Mousavi Hamedani Qom: Islamic Publications Office.
Faramarz Gharamaleki, Ahad. 2001, Methodology of Religious Studies, First Edition, Mashhad: Razavi University of Islamic Sciences.
Faali, Mohammad Taqi 2000, An Introduction to Contemporary and Religious Epistemology, Second Edition, Qom: Maaref Publications.
Karajagi, Abolfath. 1410 AH, Kenz Al-Favaed, Qom: Dar Al-Zakhaer Publications.
Kelini, Muhammad ibn Ya`qub. 1986, Al-Kafi, eight volumes, Tehran: Islamic Bookstore.
Majlesi, Mohammad Baqir 1404 AH, Bahar Al-Anvar, Beirut: Al-Wafa Foundation.
Mesbah Yazdi, Mohammad Taqi 1993, Philosophy Education, Volume Two, Fifth Edition, Tehran: Islamic Propaganda Organization Publishing Center.
Nouri, Hussein bin Muhammad Taqi 1408 AH, Mustadrak al-Wasael, Qom: Al-Bayt Institute.

 

Articles
Eshtiaghi Rad, Nasrin. 2019, "The concept of the wise and its impact on life using verses and hadiths", Quarterly Journal of Quranic Studies, vol. 37, pp. 229-253.
Farsinejad, Alireza. 2016, "Purposefulness of Creation from the Perspective of the Holy Quran and Transcendent Wisdom", Reason and Religion, Vol. 15, pp. 91-120.