تحلیل و بررسی ادبی ساختار «لا اُقْسِمُ» در قرآن کریم
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیسیدمحمد نقیب 1 , مرتضی سازجینی 2 , سید محمد موسوی 3
1 - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
2 - دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
در پژوهش حاضر به بررسی آراء مفسران و نحویان درباره سوگند لا اقسم در قرآن کریم پرداخته شد. در بین مفسران در مورد نقش حرف لا در این ساختار نظرات متفاوتی وجود دارد. بدین جهت، ابتدا تمامی آراء مهم در این زمینه احصا و بر اساس آیات قرآن و همچنین قواعد علم نحو، مورد بررسی قرار گرفت. در بین مفسران سه دیدگاه عمده در مورد نقش حرف نفی وجود دارد: 1. زائده بودن حرف لا؛ 2. نافیه بودن حرف لا؛ 3. دیدگاه سوم به این شکل است که اصل کلمه لا اقسم بوده و حرف الف اشباع شده است. این دیدگاه نیز علاوه بر اینکه مشکل نحوی دارد، با قرائت عامه نیز سازگار نیست. با بررسی های صورت گرفته این نتیجه حاصل شد که هیچ کدام از آراء فوق اقناع کننده و کامل نیستند و قول مختار بدین صورت است که ساختار لا اقسم در قرآن کریم، روی هم فعل سوگند و به معنای قسم یاد می‌کنم است و این نوع استعمال بین عرب شایع بوده است.
قرآن کریم. ترجمه حسین انصاریان.
ابن عباس، عبدالله. بیتا، غریب القرآن فی شعر العرب، بیروت: مؤسسة دار الکتب الثقافیه.
ابن هشام، عبدالله بن یوسف. 1379ش، مغنی الأدیب عن کتب الأعاریب، ترجمه و شرح غلامعلی صفایی بوشهری، قم: قدس.
ابنعاشور، محمدطاهر. 1420ق، تفسیر التحریر والتنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابو حیان اندلسی، محمد بن یوسف. 1420ق، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
بغوی، حسین بن مسعود. 1420ق، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بلاغی نجفی، محمّد جواد. 1420ق، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت.
بنت الشاطئ، عایشه عبدالرحمن. 1376ش، اعجاز بیانی قرآن، ترجمه حسین صابری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. 1418ق. أنوار التنزیل وأسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی شیرازی، سید محمد. 1424ق، تقریب القرآن إلی الأذهان، بیروت: دار العلوم.
حقی بروسوی، اسماعیل. بیتا، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
حمدی زقزوق، محمود. 1423ق، الموسوعة القرآنیة المتخصصة، قاهره: وزراة الاوقاف مصر.
زمخشری، محمود بن عمر. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سیوطی، جلال الدین. 1421ق، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی.
شرتونی، رشید. 1392ش، مبادئ العربیة، ج4، ترجمه محمود خرسندی و حمید مسجد سرایی، قم: انتشارات پیام نوآور.
شریعتی، محمد تقی. 1346ش، تفسیر نوین، تهران: شرکت سهامی انتشار.
طالقانی، محمود. 1362ش، پرتوى از قرآن، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
طاهرخانی، جواد. 1383ش، بلاغت و فواصل قرآن، تهران: جهاد دانشگاهی.
طباطبایی، محمدحسین. 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طوسی، محمد بن حسن. بیتا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طیب، سید عبدالحسین. 1378ش. أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
فاکر میبدی، محمد. 1381ش، تحلیلی بر سوگندهای قرآن، تهران: پیام آزادی.
قرطبی، محمد بن احمد. 1364ش، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
مدرسی، محمد تقی. 1419ق، من هدی القرآن، تهران: دار محبی الحسین.
معرفت، محمد هادی. 1391ش، آموزش علوم قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.
مغنیه، محمدجواد. 1424ق، التفسیر الکاشف، قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
نجفی خمینی، محمد جواد. 1398ق، تفسیر آسان(منتخب از تفاسیر معتبر)، تهران: انتشارات اسلامیه.
_||_
Holy Quran. Translated by Hossein Ansariyan.
A) Arabic books
Abu Hayyan Andalusian, Mohammed bin Youssef. 1420 AH, Behrouz Almhifat, Beirut, Al-Fattah.
Baghavi, Hussein ibn Massoud. 1420 AH, Mu'alim al-Tanzil al-Tafsir al-Quran, Beirut: Dar al-'Arth al-Arabi.
Bolaghi Najafi, Mohammad Javad. 1420 AH, Ala al-Rahman, in the commentary of Quran, Qom: Foundation of Be'sat.
Hamdi Zaghzouk, Mahmoud. 1423 AH, Cairo: Egypt Ministry of Foreign Affairs.
Haqi Brusawi, Ismail. So far, the interpretation of the soul of al-Bayan, Beirut: Dar al-Fakr.
Hosseini Shirazi, Seyed Mohammad. 1424 AH, Approximation of the Al-Qur'an to the Allah, Beirut: Dar al-ulum.
Ibn Abbas, Abdullah. Altogether, al-Quran al-Quran al-Arab, Beirut: The Al-Dhaktiq Al-Qa'fiyah Institute.
Ibn Ashour, Mohammad Taher 1420 AH, Takfir al-Tahrir and Al-Tinwir, Beirut: The Al-Qa'idah Muslim Organization.
Ibn Hisham, Abdullah ibn Yusuf. 1379 AH, Mugghani, Aladib Language Dictionary, Translation, and Explanation Gholamali Safaei Bushehri, Qom: Quds.
Modarresi, Mohammad Taghi. 1419 AH, I am Hedi al-Quran, Tehran: Dar Mohabi al-Hussein.
Mughniyeh, Mohammad Javad. 1424 AH, Explanatory note, Qom: Dar al-Qat al-Issamy.
Qartabi, Mohammed bin Ahmad. 1364 Sh. Al-Jumah Al-Qamar, Tehran: Naser Khosrow Publication.
Siouti, Jalal al-Din. 1421 AH, Al-Taqan Fayyas al-Quran, c 1, Beirut: Arabic Arabic.
Tabatabaei, Mohammad Hussein. 1390 AH, Al-Meizan in the commentary of Al-Quran; Second edition, Beirut: The Institute of Literary Studies.
Tabriz, Fazl ibn Hasan. 1372 Sh.majmaolbayan, Tehran: Naser Khosrow Publication.
Tusi, Mohammed ibn Hasan. So far, Al-Tabayan Fay Tafsir Al-Quran, Beirut: Dar Al'yat al-Arab al-Arabi.
Zamakhshari, Mahmud bin Omar. 1407 AH, the Islamic Revolutionary Guards Association and the Islamic Republic of Afghanistan, 4th, Beirut: Dar al-Qa'ut al-Arab.
B) Persian books
Bennet al-Shati, Ayesha Abdul Rahman. The Holy Qur'an, Translated by Hossein Saberi, Tehran: Publication of Science and Culture.
Faker Meybodi, Mohammad. 2002, Analysis of the Oath of the Quran, Tehran: Message of Freedom.
Makarem Shirazi, Nasser 1374, Sample Commentary, Tehran: Dar al-Kabul Islamiyah.
Murafat, Mohammad Hadi. 1391, Teaching Quranic Sciences, Qom: Cultural Institute of Tamhid.
Najafi Khomeini, Mohammad Javad. 1398 AH, Easy Interpretation (Selected from Valid Interpretations), Tehran, Islamiyah Publications.
Shariati, Mohammad Taghi. 1346, New Commentary, Tehran: Publishing Company.
Shrine, Rashid. 1392 Sh. Al-Arabiya, pp. 4, translation of Mahmoud Khorsandi and Hamid Masjed Sarai, Qom: Payam Noavar Publishing House, 1392 Sh.
Taherkhani, Javad 2004 Rulings and Interviews of the Quran, Tehran: Academic Jihad.
Taleghani, Mahmoud. Radiation from the Quran, Fourth Edition, Tehran: Publication Co.
Tayyeb, Seyed Abdolhossein. 1378 Ateb al-Bayan al-Fatir al-Quran, Tehran, Islamic publication.
