تحلیل دیدگاه سیوطی درباره آیات مبیّن با تأکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی(ره)

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

فتحیه فتاحی‌زاده ¹ (دانشیار دانشگاه الزهرا(س).)
عباس مصلایی‌پور ² (دانشیار دانشگاه امام صادق(ع).)
فاطمه حبیبی ³ (کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س).)

تاريخ الإرسال : 28 الأربعاء , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 28 الأربعاء , جمادى الثانية, 1437 تاريخ الإصدار : 19 الثلاثاء , صفر, 1437

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع مجمل و مبیّن در قرآن‌کریم است. جلال‌‌ الدین سیوطی درکتاب الإتقان فی علوم القرآن فصلی با عنوان فی مجمله ومبیّنه دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مختلف آن‌ها را بیان‌کرده‌است. اسباب و عوامل اجمال که توسط سیوطی بیان شده، در تمامی نمونه‌هایی که وی در کتاب الإتقان به آن‌ها پرداخته است، قابل جست‌وجو و پی‌گیری نیست. این پژوهش کوشیده است به اقسام مبیّن(مبیّن متّصل و منفصل)، تفاوت دیدگاه جلال الدین سیوطی و علامه طباطبایی در مبیّن بودن آیات و نیز چگونگی برطرف کردن اجمال آن‌ها بپردازد.

المصادر:

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

آلوسی، سیدمحمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عبد الباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.

ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد. 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، عربستان سعودی: مکتبة نزار مصطفی الباز.

ابن بابویه، محمد بن علی(شیخ صدوق). 1375ش، التوحید، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

ابن بابویه، محمدبن علی(شیخ صدوق). 1361ش، معانی الأخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

إبن درید، محمد بن حسن. بی­تا، جمهرة اللغة، بیروت: دار العلم للملایین.

ابن فارس، احمد. بی­تا، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. بی­تا، تأویل مشکل القرآن، بی‌جا: بی نا.

ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1275ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

ابن هشام انصاری، ابی محمد عبدالله جمال الدین. 1414 ق، مغنیاللبیب،قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.

ازهریّ، محمد بن احمد. بی­تا، تهذیب اللغة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

بلاغی نجفی، محمدجواد. 1420ق، آلاء الرّحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت.

بنت الشاطئ، عایشۀ عبدالرحمن. 1404ق، مسائل نافع بن الأزرق، قاهره: دار المعارف.

حریری، محمدیوسف. 1384ش، فرهنگ اصطلاحات قرآنی، قم: هجرت.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1374ش، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.

زمخشری، محمود بن عمر. بی­تا،اساس البلاغة، بیروت: دار صادر.

زمخشری، محمود بن عمر. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتب العربی.

سبحانی، جعفر. 1419ق، الحدیث النبوی بین الروایة والدرایة، قم: مؤسسه امام صادق(ع).

سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. بی­تا، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.

سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. 1404ق، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1348ش، شیعه در اسلام، تهران: چاپخانه زیبا.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1353ش، قرآن در اسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی علوم القرآن، تهران: ناصرخسرو.

طبری، محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفۀ.

علم الهدی، علی بن حسین. 1376ش، الذریعة إلی أصول الشریعة، تهران: دانشگاه تهران.

علوی­مهر، حسین. 1384ش، آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.

فراهیدی، خلیل بن احمد.1410ق، العین، قم: انتشارات هجرت.

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

قمی، علی بن ابراهیم. 1404ق، تفسیر قمی، قم: دار الکتاب.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1365ش، کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مجلسی، محمد باقر. 1404ق، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.

محقق حلّی، جعفر بن حسن. 1403ق، معارج الأصول، قم: مؤسسه آل البیت(ع).

محلی، جلال الدین محمد و سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن. 1416ق، تفسیر الجلالین، بی‌جا: مؤسسة النور للمطبوعات.

مصطفوی، حسن. بی­تا، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بی­جا: دار الکتب العلمیه.

مظفر، محمدرضا. 1430ق، اصول الفقه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.

معرفت، محمدهادی. 1418ق، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: الجامعۀ الرضویّه للعلوم الإسلامیّه.

معرفت، محمدهادی. 1415ق، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

معرفت، محمدهادی. 1387ش، علوم قرآنی، تهران: سمت.

نجارزادگان، فتح­الله. 1383ش، تفسیر تطبیقی، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.