بررسی مبانی عدالت در جرایم موجب حد از منظر آیات و روایات
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنیفاطمه شوری 1 , فیصل شریفی پور 2
1 - مربی، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - مربی، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
این مقاله سعی می‌کند با تحقیق در آیات، روایات، دلیل عقلی و بناء عقلا راهکار مناسب جهت حل شبهات مطرح شده ارائه نماید. با توجه به اینکه احکام دائر مدار مصلحت و مفسده می‌باشند، پیش بینی جرایم موجب حد الزامی می‌باشد، زیرا نقش مجازات‌ها، حفظ اعتدال فرد و جامعه از طریق حفظ ارزش‌ها می‌باشد. ترجیح داشتن مصلحت نوعیه بر مصلحت شخصی، اهداف مجازات و عدالت کیفری اقتضا دارد که در حدود مانند تعزیرات، اوضاع و احوال، شرایط، زمان و مکان و ویژگی‌های هر یک از مجرمین در تعیین مجازات حدی به آن معنای گسترده تأثیرگذار نباشد و این موضوع با عدالت کیفری ناسازگار نیست بلکه عین عدالت است زیرا عدالت به معنای قرار دادن هر چیزی در محل خودش است. لذا ضرورت ندارد که رعایت عدالت در انواع جرایم با هم متشابه باشد؛ چراکه منظور از عدالتی که شارع مقدس به آن دستور داده است، مراعات حقوقی است که اسلام آن را به رسمیت می‌شناسد و منظور از پیراستگی از ظلم، دوری از پایمال نمودن حقوقی است که خداوند متعال آن‌ها را معتبر می خواند.
قرآن کریم. ترجمهمهدی فولادوند.
اسدی حلی، حسن بن یوسف. 1414ق، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ اول، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسن. 1409ق، کفایة الأصول، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
حر عاملی، محمّد بن حسن. 1409ق، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ج24، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
حلی، حسن بن یوسف بن علی بن مطهر. بی تا، شرح تجرید، چاپ اول، مشهد: کتابفروشی جعفری.
خلیل جر. 1372ش، فرهنگ لاروس، چاپ اول، ج2، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
سیاح، احمد. 1372ش، فرهنگ دانشگاهی، تهران: انتشارات اسلامی.
شاطبی، ابو اسحاق. بی تا، الموفقات، چاپ دوم، ج2، بیروت: دار الترجمه.
شیخ صدوق. 1403ق، علل الشرایع، چاپ دوم، ج2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
صدر، محمّدباقر. 1423ق، دروس فی علم الأصول، الحلقة الثانیة، چاپ اول، ج1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
صدوق. ابو جعفر محمّد بن یعقوب کلینی. 1407ق، الکافی، چاپ چهارم، ج1و 7، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
طباطبایی، محمد حسین. 1973م، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، ج13، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
عاملی، محمّد بن مکی. 1410ق، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چاپ اول، بیروت- لبنان: دار التراث- دار الاسلامیه.
غزالی، ابو حامد محمد. 1324ش، المستصفی من علم الأصول، چاپ سوم، مصر: المطبعة الأمیریة.
مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار، چاپ اول، ج6، بیروت: مؤسسه الوفا.
مظفر، محمّدرضا. 1387ش، اصول الفقه، چاپ پنجم، ج2، قم: بوستان کتاب.
موسوی بغدادی، علی بن حسین. 1415ق، رساله شریف المرتضی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
موسوی خمینی، سیّد روح الله. بی تا، تحریر الوسیلة، چاپ اول، ج2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
نائینی، محمّد حسین. 1376ش، فوائد الأصول، چاپ اول، ج1 و 2، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مقالات
آقابابائی بنی، اسماعیل. 1397ش، «اجرای علنی حدود از نظر فقه و قانون»، فقه، دوره 25، شماره 96، صص 11-129.
احمدزاده، مصطفی. 1395ش، «شاخصهای کیفی عدالت از دیدگاه قرآن»، پژوهشهای قرآنی، دوره 21، شماره 81، صص 30-55.
زندی، محمد رضا و عدنان عمرانیفر. 1396ش، «ممنوعیت یا مقبولیت تخفیف مجازات در جرایم مستوجب حد»، قضاوت، شماره 90، صص 33-50.
صالحی، مهدی و محمد جعفری هرندی. 1398ش، «مجازات بدنی در اسلام با نگاهی به آموزههای قرآنی و چالشهای حقوق بشری»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال دهم، شماره 40، صص 59-92.
_||_
The Holy Quran. Translated by Mehdi Fooladvand.
Asadi Helli, Hassan bin Yusef 1414 AH, Mokhtalef Al-Shiya Fi Ahkam Al-Sharya, first edition, vol. 2, Qom: Islamic Publications Office.
Akhund Khorasani, Mohammad Kazem bin Hassan. 1409 AH, Kefayat Al-Osul, first edition, Qom: Al-Bayt Foundation, peace be upon them.
Horr Amoli, Muhammad bin Hassan. 1409 AH, elaboration of Vasael Al-Shiite to study Sharia issues, vol. 24, Qom: Al-Bayt Foundation, peace be upon them.
Helli, Hassan bin Yusef bin Ali bin Motahar. No date, Sharh Tajrid, First Edition, Mashhad: Jafari Bookstore.
Khalil Jar. 1993, Larous Dictionary, first edition, vol. 2, Tehran: Amirkabir Publishing Institute.
Sayyah, Ahmad 1993, University Dictionary, Tehran: Islamic Publications.
Shatebi, Abu Ishaq. No date, Al-Mufaqat, Second Edition, Vol. 2, Beirut: Dar Al-Tarjemeh.
Sheikh Saduq. 1403 AH, Causes of Sharia, Second Edition, Volume 2, Beirut: Scientific Institute for Publications.
Sadr, Mohammad Baqir 1423 AH, Dorus Fi Elm Al-Osul, Al-Halghat Al-Saniyat, Second Reality, first edition, vol. 1, Qom: Islamic Thought Association.
Sadugh. Abu Ja'far Muhammad ibn Ya'qub Kalini. 1407 AH, Al-Kafi, fourth edition, vols. 1 and 7, Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiyya.
Tabatabai, Mohammad Hussain 1973, Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, first edition, vol. 13, Beirut: Scientific Institute for Publications.
Ameli, Muhammad ibn Maki. 1410 AH, Al-Lama'at al-Damasqiyya fi Fiqh al-Imamiyya, first edition, Beirut, Lebanon: Dar al-Taras, Dar al-Islamiya.
Ghazali, Abu Hamed Muhammad. 1945, Al-Mustasfi Men Elm Al-Osul, third edition, Egypt: Al-Amiriya Press.
Majlesi, Mohammad Baqir 1403 AH, Bahar Al-Anvar, first edition, vol. 6, Beirut: Al-Wafa Institute.
Muzaffar, Mohammad Reza 2008, Principles of Jurisprudence, Fifth Edition, Volume 2, Qom: Bustan Al-Ketab
Mousavi Baghdadi, Ali bin Hussein. 1415 AH, Sharif Al-Murteza treatise, first edition, Qom: Islamic Publications Office.
Mousavi Khomeini, Sayed Ruhollah. No date, Tahrir al-Wasila, first edition, vol. 2, Qom: Dar Al-Alam Press Institute.
Naini, Mohammad Hussein 1997, Benefits of Principles, first edition, vols. 1 and 2, Qom: Qom Seminary Teachers Association.
Articles
Aghababaei Bani, Ismail. 2018, "Public implementation of limits in terms of jurisprudence and law", Jurisprudence, Volume 25, Number 96, pp. 11-129.
Ahmadzadeh, Mustafa. 2016, "Qualitative indicators of justice from the perspective of the Qur'an", Qur'anic Research, Volume 21, Number 81, pp. 30-55.
Zandi, Mohammad Reza and Adnan Omrani Far. 2017, "Prohibition or acceptance of mitigation of punishment in crimes causing hadd", Ghazavat, No. 90, pp. 33-50.
Salehi, Mehdi and Mohammad Jafari Harandi. 2019, "Body Punishment in Islam with a Look at Quranic Teachings and Human Rights Challenges", Quarterly Journal of Quranic Studies, Year 10, No. 40, pp. 59-92.
