نقش پرستش و بندگی خدا در فرهنگ زندگی و کمال انسانی از دیدگاه آیات قرآن و روایات
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
1 - کارشناس ارشد دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
پرستش و بندگی از محوری‌ترین آموزه‌های قرآنی و اسلامی است. پرستش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، زیرا ناظر به هدف آفرینش انسان است. زندگی بشر بر مدار این حقیقت می‌گردد با توجه به فرمایش خدا در قرآن: ﴿ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ﴾(ذاریات/56). به نظر می رسد واژه عبودیت- به دلیل کاربردهای آن- به مفهوم بندگی، بردگی، مملوکیت و مانند آن است. پرستش روحی است که به اعمال حیات می‌بخشد، و معبر اصلی هدایت فرهنگی است بدین صورت که هر فرد ناخودآگاه بر جامعه‌اش تأثیرگذار است رفتار هر فرد جامعه را نیز به جامعه آرمانی می‌رساند. در این نوشتار سعی شده تا ابتدا معنای عبودیت و فرهنگ و سپس تأثیر آن بر کمال مورد بررسی قرار گیرد. در برخی موارد برای کامل‌تر شدن بحث، روایاتی آورده شده است. از جمله نقش‌هایی که بر فرد و اجتماع دارد عبارت‌اند از تسلط معنوی- کمال فردی و اجتماعی- عاقبت به خیری و شهادت و... است. یکی از مواردی که عبودیت در آن نقش دارد، از خودگذشتگی است که در ارتباط با دیگران مفهوم پیدا می‌کند، بنابراین عبودیت در بخش اجتماعی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
قرآن کریم.
نهج البلاغه. ترجمه مرحوم دشتی.
ابن بابویه، محمد بن علی. 1385ش/ 1966م، علل الشرائع، چاپ اول، قم: بی نا.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. 1384ش، الاشارات، شارح: قطب الدین رازی و نصیرالدین طوسی، چاپ اول، تهران: بی نا.
ابن عجیبه، محمد. 1419ق، البحر المدید، تحقیق: عبدالله قرشی، دکتر حسن عباس زکی، قاهره: بی نا. بغوی، حسین بن مسعود. 1420ق، معالم التنزیل، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن عربی، محمد بن علی. 422ق، تفسیر ابن عربی، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
آلوسی، سید محمود. 1415ق، روح المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. 1410ق، غرر الحکم ودرر الکلم، قم: دار الکتاب الاسلامی.
ثقفی تهرانی، محمد. 1398ق، تفسیر روان جاوید، چاپ سوم، تهران: انتشارات برهان.
جعفری، یعقوب. بی تا، تفسیر کوثر، چاپ اول، قم: هجرت.
جمعی از نویسندگان. 1383ش، تعالیم قرآن، چاپ اول، تهران: نمایندگی ولی فقیه در سپاه، تهران.
حسن بن علی(ع)، التفسیر إلی الإمام الحسن العسکری، 1409 ق260ق، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام المهدی.،
حسینی زبیدی، محمد مرتضی. 1414ق، تاج العروس، محقق: علی هلالی و علی سیری، بیروت: دار الفکر.
حسینی استرآبادی، سید شرف الدین علی. 1409ق، تأویل الآیات، تحقیق: حسین استاد ولی، قم: حوزه علمیه قم.
حسینی همدانی، سید محمد. 1404ق، انوار درخشان، تحقیق: محمد باقر بهبودی، تهران: کتابفروشی لطفی.
حیدری، احمد. 1382ش، عوام و خواص از دیدگاه قرآن، چاپ اول، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه.
خمینی(ره)، سید روح الله. 1405ق، تهذیب الأصول، تحقیق: جعفر سبحانی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
خمینی، سید روح الله. 1375ش، تفسیر سوره حمد، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
دهخدا، علی اکبر. 1373ش، لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات، محقق: صفوان عدنان، بیروت- دمشق: دار القلم- الدار الشامیه.
سبحانی، جعفر. 1308ش، منشور جاوید، تهران: مؤسسه امام صادق(ع)- مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع).
سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله. 1406ق، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
شرتونی، سعید. 1371ش، اقرب الموارد فی فصح العربیة والشوارد، بیروت: بی نا.
طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: انتشارات حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن. 1360ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات فراهانی.
طوسی، محمد بن حسن. التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: احمد قصیر عاملی، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طیب، سید عبد الحسین. 1378ش، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام.
عروسی الحویزی، علی بن جمعة. 1112ق، نور الثقلین، محقق: سید هاشم محلاتی، قم: اسماعیلیان.
عمید، حسن. بی تا، فرهنگ لغت عمید، تهران: امیرکبیر.
غزالی، محمد. 1375ش، المقصد الأسنی، مترجم: احمد حواری نسب، تهران: احسان.
فیض کاشانی، ملا محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات الصدر.
قرائتی، محسن. 1383ش، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، سید علی اکبر. 1377ش، تفسیر احسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت.
قمی، علی بن ابراهیم. 1404ق، تفسیر القمی، محقق: طیب موسوی جزائری، چاپ سوم، قم: دار الکتاب.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، محققان: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
متقی هندی، علاءالدین. 1409ق، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، بیروت: مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. 1403ق، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محلی و سیوطی، جلال الدین. 1416ق، تفسیر الجلالین، چاپ اول، بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
محمدی، محمد. 1388ش، میزان الحکمة، مترجم: حمیدرضا شیخی، تلخیص: حمید حسنی، قم: دار الحدیث.
مطهری، مرتضی. 1377ش، مجموعه آثار، قم: صدرا.
مظهری، محمد ثناء الله. 1412ق، تفسیر المظهری، پاکستان: مکتبة رشدیة.
معلوف، لویس. 1383ش، المنجد فی اللغة والاعلام، تهران: سلام.
معین، محمد. بی تا، محقق: عزیزالله علیزاده، فرهنگ فارسی معین، تهران: بی نا.
مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر. 1377ش، اخلاق در قرآن، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر. 1382ش، مثال‌های زیبای قرآن، قم: نسل جوان.
ندوشن، محمد علی اسلامی. 1371ش، فرهنگ و شبه فرهنگ، تهران: یزدان.
_||_
The Holy Quran
Translation: Late Dashti
Hassan ibn Ali, Interpretation of Imam Hasan Askari (AS) (260 AH), Researcher and Publishing House: Imam Mahdi School of Ayatollah Al-Taqali, Printing: First, Qom, 1409 AH
Alousi, Seyyed Mahmoud, Roohollah Al-Me'ani Phi Tafsir al-Quran al-Azim, Dar al-Kabul Al-Ma'miah, Beirut, 1415 AH
Ibn Babouyeh, Mohammad bin Ali, Allah-e-Shira'ah (381 AH), Qom, Printing
Ibn Sina, Hussein ibn Abdullah, Al-Shar'ath and al-Tunbhāt phi al-ma'tabi, Sharah: Mohammad bin Mohammad Qutb al-Din Razi and Mohammad bin Mohammad Nassir al-Din al-Tusi, publication: al-Balagheh, first edition, 2005, Tehran
Ibn Arabi, Muhammad ibn Ali, Interpretation of Ibn Arabi, Dar Ahiya al-Atr al-Arabi, Beirut, Printed: First, 422 AH
Ibn Ajiba, Ahmad ibn Muhammad, Al-Baher al-Mada'id al-Tafsir al-Quran, Research: Ahmad Abdullah Gharishi Roslan, Publishing: Dr. Hassan Abbas Zaki, Cairo, Printing
Baghavi, Hussein ibn Massoud, Research: Abdul Razaq al-Mahdi, Mu'alim al-Tanzil al-Taqsir al-Quran, Dar Alhra'at Al-Arabi, Beirut, First Printing, 1420 AD
Tamimi Amadi, Abdul Wahed Bin Muhammad, Gharar al-Jokm and Dar al-Kalam, Dar al-Kitab al-Islami, Qom, 1410 AD
Saqafi Tehrani, Mohammad, Ravan Javid Interpretation, Barahan Publications, Tehran, Third, 1398 AH
Khomeini (peace be upon him), Sayyid Ruhollah, Prophecy, Research: Jafar Sobhani, Islamic Publishing Institute, Qom, 1405 AH (1963)
Khomeini, Seyyed Ruhollah, Interpretation of Surah Hamd, Institute for the Setting up and Publishing of Imam Khomeini's Works (Tehran), First Printing, 1375
Ja'fari, Ya'qub, Commentary of Kowsar, Hijra, Qom, First edition
A group of writers, the teachings of the Qur'an, the representation of the supreme leader in the IRGC, Tehran, first edition, 2004
Hosseini, Sharaf al-Din Ali, Interpretation of Al-Ayat al-Dharaha, Research: Hossein Ostad Wali, Islamic Publishing House of the Qom Seminary Teachers' Community, Qom, 1409 AH
Hosseini Zabidi, Mohammad Morteza, Researcher: Ali Hilali and Ali Siri, Taj al-Orous Jahar Al-Qamus, Daral-Fakr, Beirut, 1414 AH
Hosseini Hamedani, Seyyed Mohammad, Anvar Derakhshan, Research: Mohammad Bagher Behboudi, Lotfi Bookstore, Tehran, 1404, Printing: First
Heydari, Ahmad, Awam and properties from the point of view of the Qur'an, Research Institute of Islamic Studies of Sepah, Qom, Printing: First, 1382
Dehkhoda, Ali Akbar, Dehkhoda Dictionary, Tehran University, Tehran, 1373
Ragheb Esfahani, Hussein ibn Muhammad, Mofradat Gharib al-Quran, Researcher: Safwan Adnan Davoodi, Dar al-Kalam, Dar al-Shamia, Beirut-Damascus, 1412 AH
Sabzevari Najafi, Mohammad ibn Habibollah, Al-Jadid Fatehsir al-Qur'an al-Majid, The Paper Statement of the Press, Beirut, 1406 AH
Sobhani, Jafar, Jamshid Javid, Tehran: Imam Sadiq Institute (AS) - Ahlul Bayt Research and Publishing Institute (AS), 1308
Shartooni, Sa'id, Aqrab al-Mward Phi Pash al-Arabiya and Althaward, Beirut, Lebanon Printing
Feyz Kashani, Mullah Mohsen, Tafsir Al-Safi, Research: Hossein Aalami, Al-Sadr Publications, Tehran, Second Printing, 1415 AH
Qareati, Mohsen, Commentary on Noor, Cultural Center Lessons from the Quran, Tehran, 2004, Printing: Eleventh
Gharashi, Seyed Ali Akbar, Tafsir Ahsan al-Hadith, Beastat Foundation, Tehran, 1998, Printing: Third
Qomi, Ali ibn Ebrahim (3rd Century AD), Tafsir Al-Qomi, Researcher: Tayeb Mousavi Isaeeeri, Publishing: Dar al-Qa'at, Third edition, Qom, 1404 AH
Amid, Hassan, Amid Dictionary, Amir Kabir, Tehran, Iran
The Wedding of Al-Hawizi, Abdul Ali Ben-Bend, The Interpretation of Noor Al-Taqalin, The Researcher: Mahallah's Rasool, Hashem, Publishing: Ismaili, Qom, Fourth Edition, 1415 AH
Ghazali, Mohammad, Translator: Ahmad Havari, Al-Muqaddas al-Asnī Fe Description of Asma al-Hasani, Ehsan, Tehran, 1375
Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hussein, Al-Mizan, Qom, Fifth Edition, 1417 AH
Tabarsi, Hassan, Al-Fayyān Fei Tafsir al-Quran, Farahani Publication, Tehran, Edition1, 1360
Tusi, Mohammad ibn Hassan, Al-Tobayan, Tafsir al-Quran, Research: Ahmad Qusir al-Amali, Dar Ahiya al-'Attis al-Arabi, Beirut, Printing: First
Tayyeb, Sayyid Abdul Hussein, Atab al-Bayan Fi Tafsir Al-Quran, Islam Publishing, Tehran, Second Edition, 1999
Clayni, Mohammed ibn Ya'qub, Researchers: Ali Akbar Ghaffari and Mohammad Akhundi, Allafi, Dar al-Kabul al-Eslamiyah, Tehran, 1407 AH
Mottaki Indi, Aladdin, Kenzalammal Phi Sanaan al-Aqul and al-Aqal, Beirut: Al-Rasullah Institute, 1409 AH
Local, Jalal al-Din and Jalal al-Din Siouti, commentary on al-Jalalin, research: Abdurrahman ibn Abu Bakr Siyoti, Al-Nour Institute of Literature, Beirut, Printing: first, 1416 AH
Makarem Shirazi, Nasser, Sample Commentary, Darolkb al-Eslamiyeh, Tehran, 1374
Makarem Shirazi, Nasser, ethics in the Qur'an, Imam Ali bin Abi Talib (AS) school, Qom, 1377
Makarem Shirazi, Nasser, Beautiful examples of Quran, young generation, Qom, 1382
Motahari, Morteza, Collection of works, Sadra, Qom, 1377
Ma'zari, Mohammad Sana'at Allah, Ta'sir al-Moushari, Maktobe Rushdieh, Pakistan, 1412 AH
Majlesi, Mohammad Baqer ibn Mohammad Taghi, Baharalanvar, Dar Alhayat al-Tarath Al-Arabi, Beirut
Maalouf, Lewis, upholstered Allghh and ALALAM Fi, Hi, Tehran, 1383 Š
Mo'in, Mohammad, Researcher: Azizullah Alizadeh, Persian Culture, Dean, Tehran
Mohammadi, Mohammad, Translator: Hamid Reza Sheikhi, Tablazeh: Hamid Hasani, Al-Hekmah, Daral-Hadith, Publishing Organization, Qom, 2009
Nodoshan, Mohammad Ali Islami, Culture and Pseudo-Culture, Yazdan, Tehran, 1371
SahebiM.R, Mohammad Javad book: Relations between religion and culture in Iran
