تحلیل زیست‌پذیری محله‌های منطقه 22 شهرداری تهران با تأکید بر دوگانگی فضایی
الموضوعات :مجید کریم پور ریحان 1 , شهرزاد شریف جاهد 2 , جمال اسمعیل زاده وفایی 3 , کسری خادمی 4
1 - دانشیار جغرافیا و آمایش سرزمین، واحد تهران، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران، دانشگاه خوارزمی، تهران، ايران
3 - کارشناس ارشد معماری، واحد تهران، دانشگاه هنر و معماری پارس، تهران، ایران
4 - کارشناس ارشد معماری، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
الکلمات المفتاحية: دوگانگی فضایی, زیست پذیری, عوامل اقتصادی و اجتماعی, منطقه 22 تهران,
ملخص المقالة :
تفاوت‌های اجتماعی، اقتصادی و به‌تبع آن دوگانگی فضایی حاصل تأثیرات عوامل مختلفی است که در پی مدل اقتصادی، اجتماعی یعنی قرار گرفتن در مدار سیستم گردش سرمایه در تهران نمود پیداکرده است. وجود نابرابری‌های فضایی در شهرها و نقشی که در زیست پذیری آن‌ها دارد، سبب شده که رویکرد پایداری در این فضاها بر مبنای تباین‌های فضایی زیست پذیری مورد توجه قرار بگیرد. هدف پژوهش تحلیل زیست‌پذیری محله‌های منطقه 22 تهران با تأکید بر دوگانگی فضایی است. پژوهش از نظر روش توصیفی- تحلیلی بوده و در دسته تحقیقات کاربردی قرار دارد. روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. جامعه آماری کارشناسان شهرداری منطقه 22 تهران است . روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه است. اطلاعات به‌دست‌آمده با استفاده از تکنیک تاپسیس و مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که محله هوانیروز، کوهک و چیتگر با 0.967 امتیاز رتبه یک را به خود اختصاص دادند. محله شهرک شریف، آتی، پیکان شهر و آزادشهر با 0.417 کمترین امتیاز را دارند. محلات پهنه شرقی منطقه در وضعیت مطلوب زیست پذیری قرارگرفته‌اند. همچنین عوامل کالبدی- محیطی با ضریب بتای 24/34 بیشترین تأثیرگذاری را بر دوگانگی فضایی زیست پذیری منطقه 22 دارد. نوآوری پژوهش نشان می‌دهد در سایر پژوهش‌ها رویکرد زیست پذیری به صورت یک متغیر جداگانه از متغیر دوگانگی فضایی در شهرها تحلیل شده است. در پژوهش حاضر به تحلیل دوگانگی فضایی با تأکید بر رویکرد زیست پذیری به‌صورت توأمان پرداخته شده و برای اولین بار است که این موضوع در منطقه 22 تهران تحلیل شده است.
اشنویی نوش‌آبادی، امیر و محمدابراهیمی، مهشید. (1399). تعیین پیشران‌های کلیدی مؤثر بر زیست پذیری شهری با رویکرد آینده‌پژوهی. نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 25، شماره 76، ص 28.
ایمانی، بهرام، ضارب نیا و کانونی، رضا. (1397). ارزیابی و تحلیل میزان زیست پذیری در بخش مرکزی مناطق کلان‌شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 7، 26، ص 70-57.
باقری، بهنام؛ معصومی، محمدتقی؛ نظام فر، حسین و صمد زاده، رسول. (1400). تحلیل ناهمگونی فضایی شاخص‌های توسعه و رتبه‌بندی استان‌های کشور با تکنیک‌های آماره فضایی و تصمیم‌گیری‌های چندمنظوره، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیا، دوره 14، شماره 1، ص 22-1.
جعفری اسدآبادی، حمزه. (1392). بررسی زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (موردمطالعه کلان‌شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر فرزانه ساسان پور، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران.
حسینی، سید علی عارف؛ پناهی، علی؛ آذر؛ علی و ولی زاده، رضا. (1399). سنجش و ارزیابی بعد ذهنی زیست پذیری در بافت‌های شهری کلان‌شهر تبریز. نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 23، شماره 74، ص 136.
خراسانی، محمدامین. (1395). تأملی در مفهوم زیست پذیری؛ شناخت، سنجش و رویکردها. دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال اول، شماره 2، ص 15-9.
خلیلی، احمد. (1390). درس‌نامه روش¬های کمی برنامه¬ریزی شهری و منطقه¬ای. دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، ایران.
ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ و جعفری اسدآبادی، حمزه .(1394). سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق بیست‌ودو گانه کلان‌شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 18، ص 42-27.
سلیمانی، مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه ، احمد؛ خزایی نژاد، فروغ. (1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی دوره 4، شماره 1، ص27-50.
گودرزی، هومان؛ یوسفی بابادی، سعید؛ و لطیفی، امید. (1398). تحلیل زیست پذیری محلات شهری در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: منطقه 22). فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، دوره 2، شماره ، ص 24.
References
Landry, C., (2000). Urban Vitality: A New source of Urban Competitiveness. Prince Claus fund journal, ARCHIS issue Urban Vitality / Urban Heroes.
Farzaneh. Sasanpour. (2017). Livable City One Step Towards Sustainable Development. Journal of Contemporary Urban Affairs, number3, pages 13-17.
Oon Khar Ee, Christina and Khoo, Suet Leng. (2014). Issues and challenges of a liveable and creative city: the case of Penang, Malaysia. Geografia: Malaysian Journal of Society and Space, 10 (3). pp. 33-43. ISSN 2180-2491.
Southworth, Michael. (2022). Learning to make liveable cities, Journal of Urban Design, ISSN: 1357-4809 (Print) 1469-9664 (Online) Journal homepage: https://doi.org/10.1080/13574809.2022.1220152.
Urooj Saeed ,ORCID,Sajid Rashid Ahmad,Ghulam Mohey-ud-din ,Hira Jannat Butt andUzma Ashraf .(2022). An Integrated Approach for Developing an Urban Livability Composite Index—A Cities’ Ranking Road Map to Achieve Urban Sustainability, Sustainability, 14(14), 8755.
Wong, Alan T L. (2018). Sustainable development (urban transport and mobility) - “sharpening the saw’’ in shaping liveable cities towards quality of life experiences, 10th Malaysian Road Conference & Exhibition 2018, IOP Publishing.
Zanella, A.; Camanho, A.S.; Dias, T.G. (2015). The assessment of cities’ livability integrating human wellbeing and environmental impact. Ann. Oper. Res, 226, 695–726.
References (In persian)
Ashnoi Noushabadi, Amir and Mohammad Ebrahimi, Mahshid. (2019). Determining the key drivers effective on urban livability with a future research approach. Scientific journal of geography and planning, year 25, number 76, page 28.
Bagheri, Behnam; Masoumi, Mohammad Taghi; Nezamfar, Hossein and Samadzadeh, Rasool .(1400). Spatial heterogeneity analysis of development indicators and ranking of the country's provinces with spatial statistical techniques and multipurpose decision-making. New Perspectives in Geography Quarterly, Volume 14, Number 1, pp. 1-22. (In persian)
Gooderzi, Homan; Yousefi Babadi, Saeed; And Latifi, Omid. (2018). analysis of the livability of urban areas in the direction of sustainable development (case study: Region 22). Quarterly Journal of Geography and Human Relations, Volume 2, Number, Page 24.
Hosseini, Seyyed Ali Aref; Panahi, Ali; Fire; Ali and Walizadeh, Reza. (2019). Measurement and subjective assessment of livability in the urban contexts of Tabriz metropolis. Scientific journal of geography and planning, year 23, number 74, page 136.
Imani, Bahram; Darbaniya, Maisam; Kannouni, Reza .(2017). assessment and analysis of livability in the central part of metropolitan areas (case study: District 12 of Tehran). Journal of Geography and Environmental Studies, Volume 7, 26, pp. 57-70. (In persian)
Jafari Asadabadi, Hamzeh .(2012.) Studying the livability of cities in the direction of sustainable urban development (the case study of Tehran metropolis). Master's thesis under the guidance of Dr. Farzaneh Sasanpour, Faculty of Geography, Kharazmi University, Tehran. (In persian)
Khorasani, Mohammad Amin. (2015). A reflection on the concept of livability; Recognition, assessment and approaches. bimonthly research in art and human sciences, first year, number 2, pp. 9-15. (In persian)
Khalili, Ahmed .(1390). Textbook of quantitative urban and regional planning methods. Faculty of Architecture and Urban Planning, Tehran University of Arts, Iran. (In persian)
Kokbi, Afshin; Pourjafar, Mohammadreza; and Taqvai, Ali Akbar. (2004). Planning the quality of life in urban centers, definition and indicators. Urbanization Research, No. 12, pp. 6-13. (In persian)
Sasanpour, Farzaneh; Tolai, Simin; and Jafari Asadabadi, Hamzeh. (2014). Measuring and evaluating urban livability in twenty-two districts of Tehran metropolis. Regional Planning Quarterly, fifth year, number 18, pp. 27-42. (In persian)
Soleimani, Mehranjani, Mohammad; Tolai, Simin; Rafiyan, Mojtaba; Zanganeh, Ahmed; Khazai Nejad, Forough. (2016). Urban livability: concept, principles, dimensions and indicators. Geographical Sciences Applied Research Journal, Volume 4, Number 1, pp. 27-50. (In persian)
