مروری بر ادبیات نظری و شناسایی عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری با رویکرد فراتحلیل
الموضوعات :
غلامرضا مرادی
1
,
مهسا دهقانیان
2
,
الهام کاظمی نژاد
3
1 - استادیار گروه مهندسی شهرسازی، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران
2 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
3 - کارشناسی ارشد، گروه برنامهریزی شهری، دانشگاه هنر، تهران، ايران
الکلمات المفتاحية: رقابتپذیری, رویکرد فراتحلیل, الگوی هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروس,
ملخص المقالة :
امروزه با گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها مفهوم جدید تولید ناخالص منطقهای رایج شده است. هدف این پژوهش، پس از آشکارسازی مفهوم رقابتپذیری شهری به شناسایی رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری در ایران با استفاده از روش فراتحلیل پرداخته است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی، به لحاظ هدف؛ کاربردی و در ارتباط با روش گردآوری اطلاعات، روش‌های آن کتابخانه‌ای است. فرآیند ارزیابی و انتخاب در این پژوهش شامل 4 مرحله بررسی عنوان، بررسی محتوای مقالات، بررسی روش و بررسی نتایج پژوهش است که در این پژوهش از الگوی 7 مرحله‌ای فراتحلیل سندلوسکی و باروس استفاده شده است. این مقاله از نوع مقاله مروری نظام‌مند است .(Systemaric Review) رویکرد پژوهش حاضر تحلیل محتوا بوده و با جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز و بررسی عناوین، محتوا، روش و نتایج، تعداد 18 مقاله انتخاب و معیارهای اساسی این مقالات استخراج شده است. نتایج نشان می‌دهد که در رقابتپذیری شهری، بیشترین تأثیرگذاری را عامل اقتصادی دارد و شهرها باید این عامل را در راستای افزایش رقابتپذیری تقویت کنند که در این راستا می‌توان به تقویت پیوندهای اقتصادی درون و برون شهرها، ارتقا و استفاده از مزیت‌های بین شهرها، ارتقا کیفیت بازار کار و ... اشاره کرد یا در راستای عوامل اجتماعی در سطح منطقه می‌توان به ارتقا تبادل فضایی، ارتقا سطح سرمایه انسانی اشاره کرد.
Abbasi, M & Mahmoudi Meymand, M & Amini, M & Rahimi Klor, H. (2012). Analysis of Relationships between Factors Affecting Competitiveness Components Using Focal Correlation Technique (Case Study: Headquarters Units of Tehran Insurance Companies), Journal of Transformation Management Research, No. 7, pp:1-20. (In persian)
Abbasi, M.R. & RahimiKoloor, H (2010). The requirements of competitiveness in the sectors of industry and commerce‚ Journal of Political Economic Information, III (IV), Pp 248-255. (In persian)
Afsah Hoseini, F & Zabihi, H & Jahanshahlo,L. (2017). Position, dimensions and realization of urban competitiveness in urban management, Journal of Urban Management Studies, No. 34, pp: 77-91. (In persian)
Afsah Hoseini, F & Zabihi, H & Jahanshahlo,L. (2018). Analysis of urban spatial competitiveness rank of provincial centers of Iran based on principal component analysis (PCA), Journal of Urban Management, Volume 16, Number 49, pp: 387-407. (In persian)
Aghazadeh, H & Stiri, M. & Osanloo, B (2007). Investigating the components affecting the competitiveness of firms in Iran, Journal of Economic Research, pp: 37-58. (In persian)
Aghazadeh, H & Tabibi, M. (2007). The Nature of Competitiveness: A Multidimensional Look, Journal of Spring Management Knowledge, No. 76, pp:139-159. (In persian)
Ali Akbari, I & Akbari, M & Ansari, M & Bustan Ahmadi, V. (2019). Measuring and Analyzing Competitiveness Indicators in West Asian Countries with Emphasis on Iran, Journal of Regional Planning, No. 33, pp:1-14. (In persian)
Ali Akbari, I & Khodadadkashi, F & Comasy, H. (2018). Evaluation of Economic Competitiveness of Iranian Metropolises, Journal of Regional Planning, Volume 8, Number 29, pp:13-26. (In persian)
Ambashta, A.‚ & Momaya, K (2004), Competitiveness of Firms: Review of theory, frameworks and models, Singapore Management Review, Vol 26, No 1‚ First half 2004, Pp 45-61.
Anholt, S (2007). Competitive Identity the New Brand Management for Nations, Cities and Regions. Palgrave Macmillan, Hampshire, Palgrave Macmilan Houndmills, Basingstoke, Hampshire RG21 6XS and 175 Fifth Avenue, New York, N.Y. 10010.
Bahmanpour Khalesi, H & Nourian, F. (2017). Identifying regionally competitive sectors in Fars province, Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Volume 22, Number 3, pp:33-44. (In persian)
Begg, I (1999). Cities and competitiveness, Urban Studies. 36(5/6), 795-809.
Begg, I. (Ed.) (2002). Urban Competitiveness: Policies for Dynamic Cities, Bristol: Policy Press.
Bench, Suzanne; & Day, Tina (2010). The user experience of critical care discharge: a metasynthesis of qualitative research. International journal of nursing studies, 47(4), 467-411.
Bristow, G (2005). Everyone’s a ‘winner’: problematising the discourse of regional competitiveness, Journal of Economic Geography, 285-304.
Cagacan Deger, Nese Kumral and Burcu Turka (2000). Competitiveness, Productivity and Growth in European Union and Turkey.
Camagni,R (2002). On the concept of Territorial competitveness: sound of Misleading? Journal of urban studies, vol.39,2395-2411.
Chang, Y. C. Chen, M. H. Lin, Y. P. & GAO, Y. S (2012). Measuring Regional Innovation and Entrepreneurship Capabilities, Journal of the Knowledge Economy, 3(2), 90-108.
Dadashpour, H & Ahmadi, F. (2009). Articles: Regional Competitiveness as a New Approach in Regional Development, Journal of Development Strategy, No. 22, pp. 49-80. (In persian)
Dadashpour, H & Ahmadi, F. (2010). Regional Competitiveness as a New Approach in Regional Development, Yas Strategy Quarterly, No. 22, pp:81-51. (In persian)
Dadashpour, H & Ahmadipour, Z & Moarefi, A. (2014). The Role of Industrial Clusters on Regional Competitiveness (Case Study: Khuzestan Oil, Gas and Petrochemical Equipment Cluster), Journal of Industrial Management (Sanandaj Azad), Volume 10, Number 31, pp:63-72. (In persian)
Dadashpour, H & Dedehjani, M. (2014). Identifying and prioritizing the effective root factors in promoting regional competitiveness (Case study: Kurdistan Province), Regional Planning Quarterly, Fifth Year, No. 19, pp:42-27. (In persian)
Dc (2001). Destination competitiveness: development of a model with application to Australia and the republic of korea. An Australian Govt report, October.
Dick, M. (2013). Urban Management from Theory to Practice, Administration of Cities in Developing Countries, Translated by Gholamreza Kazemian and Hamed Rastegar, Tehran, Tisa (Original Language Publishing Date, 2006).
Dijkstra, L. Annoni, P. & Kozovska, K (2011). A new regional competitiveness index: Theory, methods and findings. European Commission.
Divandari A. Aghazadeh, H. & Nikoukar, G. H (2009). Market orientation and business Competitiveness Identity-Based Case Study: Urmia City, Scientific Quarterly of Strategic Studies of Public Policy, Volume 9, Number 32, pp:128-155. (In persian)
Doloreux,D.Shearmur,R.Figueiredo,D.(2016).Québec’CoastalMaritimeCluster: Its Impact on.
Eskandari, M & Pile var, A & Rezaei nasab, A. (2017). Assessment of Affective Factors on The Regional Competitiveness Towards Sustainable Development (Case study: North Khorasan Province), Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Vol 7, No 24, PP: 57-70. (In persian)
Esko Lange, F (2009). Urban governance, an essential determinant of city development. World vision institute for research and development, Bonn: University of Bonn.
Gorbani, R & Kazemi Zad, Sh. (2019). An Analysis of the Factors Affecting Urban Competitiveness Based on Scenario Writing Method (Case Study: Tabriz), Quarterly Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Volume 9, Number 30, pp:19-38. (In persian)
Hall GM. (2003). How to write a paper. 3th ed. London: BMJ publishing group. p.92-98.
Hong, Jacky F.L (2015). knowledge development through co-opetition. Journal of world Business, 50(2015) 769-780.in the field of Islamic management with a meta-integrated approach, Public Management Perspective, pp:9-24.
Jahnny, Siavash (2011). Explaining and analyzing competitiveness in the countries under the document of Iran's vision and priorities in promoting competitiveness, Journal of Planning and Budget, No. 113, pp: 147-176. (In persian)
Jamali, F & Rostaie, Sh & Y, M. (2018). Evaluation of the causal model of criteria affecting urban competitiveness with fuzzy Dimtel approach, Journal of Urban Economics and Management, Year 6, No. 23, pp:33-35. (In persian)
Johnny, S. (2011). Factors Affecting Competitiveness in Iran and Southwest Asian Countries, Journal of Economic Research and Policy, No. 58, pp. 159-188.
Kargari Samani, A & Kurdish, A & Khodadad Hosseini, S.H & Mousavi Shafaei, S M. (2013). The Impact of Urban Competitiveness on National Competitiveness, Business Management Perspectives, No. 53, pp:123-139. (In persian)
Khazraei Sholayifar, M & Karkabadi, Z & Kamyabi, S. (2019). Evaluation of strategies to increase the competitiveness of Iranian metropolises based on Coopetition strategy Case study: Tehran, Mashhad, Tabriz, Ahvaz and Zahedan, Journal of Geographical Sciences, No. 30, pp:102-119. (In persian)
Khazraei Sholayifar, M & Karkabadi, Z. (2018). Investigating the Factors Affecting Urban Competitiveness Based on Saez. (In persian)
Kostianinen, J (2002). learning and the ba in development network of an urban region, European planning studies 10. (In persian)
Kresl, P.K (2007). planning cities for the future: the successes and failures of urban economic strategies in Europe, Edward elgar publishing,171.
Krugman, P (2005). Second winds for industrial regions? In D. Coyle, W. Alexander, & B. Ashcroft, New Wealth for Old Nations.
Laszlo S. & Ulbert, J (2009). The examination of the competitiveness in the hungarian sme sector: a firm level analysis. Faculty of business and economics, university of pecs.
Lengyel, I (2007). Economic growth and competitiveness of Hungarian regions, 2nd Central European Conference in Regional Science, 587-608.
Lengyel, I (2009). Bottom-up Regional Economic Development: Competition, Competitiveness and Clusters, In Z. Bajmócy, I. Lengyel, & (eds), Regional Competitiveness, Innovation and Environment (pp. 13-38, JATEPress), Szeged.
Lengyel, I (2016). Competitiveness of Metropolitan Regions in Visegrad Counties. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 223, 357–362.
Man, T. W. Y. Lau, T. & Chan, K. F (2002). The competitiveness of small and medium enterprises: a conceptualization with focus on entrepreneurial competencies. Journal of Business Venturing, 17, 123-142.
Martin, R. L (2004). A study on the factors of regional competitiveness. Cambridge: University of Cambridge.
Mirzaei, H. (2014). Planning based on regional planning (for the realization of resistance economy), Guilan Management and Planning Organization, Training and Research Center for Development and Futurism. (In persian)
Molaei, A. (2019). Analysis of Urban and Regional Competitiveness Capabilities (Case Study of Tabriz), Journal of Spatial Planning (Geography), No. 35, pp:137-109. (In persian)
Molaei, A. (2019). Recognizing the Capacities of Urban and Regional pattern of regional development through activity clusters in Tehran province with emphasis on competitiveness, Land Management Journal, No. 21, pp:235-262. (In persian)
Morphet, Janice (2008). Modern local government, London, Sage. performance in iran. Journal of Management, I, 39-54 (In persian).
Mushfeghi, V & Mohammadi, H. (2020). Adaptability Analysis of Creative and Competitive Areas of Iran, Journal of Land Management, No. 23, pp:595-620. (In persian)
Nazmfar, H & Eshghi Chaharborj, A & Alawi, S. (2014). Spatial Analysis of Competitiveness of Urban Settlements in Iranian Provinces, Journal of Spatial Planning, Volume 7, Number 24, pp:153-167. (In persian)
Nazmfar, Hussein; Eshghi Chaharborj, Ali; Alawi, S. (2016). Investigating the Economic Competitiveness of Iranian Cities, Quarterly Journal of Urban Economics and Management, pp:23-38. (In persian)
Porter, M. E (1990). The competitive advantage of nations. The free press: New York.
Poursafavi, S.M & Jafari, Sh. (2017). Evaluation of regional competitiveness in functional urban areas of Mazandaran province using cluster analysis, Journal of Human Geography Research, Volume 49, Number 4, pp:807-820. (In persian)
Rabieh, M & Khajoui, M. (2012). Explaining Competitiveness Strategies in Tehran, Journal of Strategic Management Studies, Volume 4, Number 15, pp:37-56. (In persian)
Richard, H. (2015). Sustainability and competitiveness in Australian cities. University of Canberra.
Ron Martin, James,S (2008) The theoretical bases of urban competitiveness: does proximity matter? Department of Geography. Cambridge university. Pp 333-351.
Sabuni, S & Behzadfar, M & Saremi, H. (2019). Prioritization of factors affecting the competitiveness of Parand city, Journal of Urban and Rural Management, No. 56, pp:161-143. (In persian)
Sabuni, S & Behzadfar, M & Saremi, H. (2020). Competitiveness of New Cities (Study Sample: Parand New City), Scientific Modeling Economic Quarterly, Volume 14, Number 52, pp:114-121. (In persian)
Saleh Nejad, S.A & Darwish, H & Ahmadi, A.A & Forouzandeh, L. (2018). Transformation of Staff Dignity Studies in Iran, Journal of Human Resource Management Research, Volume 10, Number 2 (32), pp:75-96. (In persian)
Sandelowski, Margarete; & Barroso, Julie (2007) Handbook for synthesizing qualitative research. New York and London: Springer.
Sasanpour, F & Hatami, A & Babaei, Sh. (2017). Competitiveness analysis of the quality of life in Tehran metropolis at the global level, Journal of Geography, No. 55, pp:398-377. (In persian)
Serrano, F.A (2003) City Competitiveness and Attractiveness: A New Approach to Evaluate Economic Development in Mexican Cities. (Doctoral dissertation). University of Glasgow, United Kingdom. Retrieved from http://theses.gla.ac.uk/982/1/2003 serranophd.pdf.
Sharifi, Sh & Norouzi, H & Mania, E. (2014). Evaluation of urban tourism with emphasis on Tourism infrastructure development and urban competitiveness; Case study: Tehran metropolis, Journal of Urban Management, No. 39, pp:369-392. (In persian)
Sharifzadegan, M & Nedayi Tusi, S. (2014). Spatial Development Framework of Regional Competitiveness in Iran, Case Study: 30 Provinces, Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Volume 20, Number 3, pp:5-20. (In persian)
Sharifzadegan, M & Nedayi Tusi, S. (2015). Assessing the appropriateness of using the components of regional development competitiveness success in Iran, Journal of Human Geography Research, Volume 48, Number 1, pp:124-105. (In persian)
Shirmohammadi, Sh & Matlabi, Q & Haydari, Sh. (2014). A Reading of the Status and Role of Architectural Branding on Urban Competitiveness in Global Cities, Urban Management, No. 40, pp:206-177. (In persian)
Shorts, J & Hyun Kim, J. (2004). Globalization and the City, translated by Ahmad Poor Ahmad, and Shayan (official) Rastami, Academic Jihad, Date of Publication of the Original Language 1999.
Sinkiene, J (2009) Copmpetitivenessrji n lithuania,vifa olitica i esoctors of city i administravima 29:47-53.
Sohrabi, B & Azami, Amirvizdani, H. (2011). Pathology of researches conducted Proposed Model Based on the Concept of Coopetition (Case Study: Tehran), Journal of New Attitudes in Human Geography, No. 41, pp:111-130. (In persian)
Storper, M (1997) the regional world:territorial development in a global economy,guilford press new York.
Tabatabai, S & Saeedeh Zarabadi, Z & Ziari, Y & Majidi, H. (2018). Explaining the pattern of regional development through activity clusters in Tehran province with emphasis on competitiveness, Land Management Journal, Volume 11, Number 2 (21 consecutive), pp. 235 – 262. (In persian)
Taylor, P (2004). Regional competitiveness: An Elusive yet key concept. Regional studies, VOL. 38.9, pp. 991 – 999.
Thornley, A (1999). urban planning and competitive advantage.
Turk, I (2004). Cities, Regions and Competitiveness. Regional Studies, Vol 38, pp1069-1083.
Wang, Y. Niue, W (2008). Study on the City-scale Network Competitiveness. Urban Development Studies,2008,15(2):99-103.
Webster, D. and Muller, L (2000) Urban competitiveness assessment in developing country urban regions the road forward, paper prepared for urban group. INFUD, Washington D.C.
Yaghfori, H & Eskandari Thani, M & Akbari, F. (2014). The role of historical context in promoting the components of urban competitiveness studied: Birjand, Journal of Spatial Planning (Geography), No. 26, pp:84-63. (In persian)
مروری بر ادبیات نظری و شناسایی عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری با رویکرد فراتحلیل
غلامرضا مرادی
استادیار، گروه مهندسی شهرسازی، دانشگاه سلمان فارسی، کازرون، ایران
مهسا دهقانیان
دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، دانشگاه یزد، یزد، ايران.
الهام کاظمی نژاد*
کارشناسی ارشد، گروه برنامهریزی شهری، دانشگاه هنر، تهران، ايران
تاریخ دریافت: 23/02/1401 تاریخ پذیرش:03/08/1402
چکیده
امروزه با گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها مفهوم جدید تولید ناخالص منطقهای رایج شده است. هدف اين پژوهش، پس از آشکارسازی مفهوم رقابتپذیری شهری به شناسايي رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری در ايران با استفاده از روش فراتحلیل پرداخته است. این پژوهش از نوع توصيفی-تحليلی، به لحاظ هدف؛ کاربردی و در ارتباط با روش گردآوری اطلاعات، روش‌های آن کتابخانه‌ای است. فرآيند ارزيابي و انتخاب در اين پژوهش شامل 4 مرحله بررسي عنوان، بررسي محتواي مقالات، بررسي روش و بررسي نتايج پژوهش است كه در اين پژوهش از الگوي 7 مرحله‌ای فراتحلیل سندلوسكي و باروس استفاده شده است. این مقاله از نوع مقاله مروری نظام‌مند است .(Systemaric Review) رويكرد پژوهش حاضر تحليل محتوا بوده و با جمع‌آوري اطلاعات موردنیاز و بررسي عناوين، محتوا، روش و نتايج، تعداد 18 مقاله انتخاب و معيارهاي اساسي اين مقالات استخراج شده است. نتایج نشان می‌دهد که در رقابتپذیری شهری، بیشترین تأثیرگذاری را عامل اقتصادی دارد و شهرها باید این عامل را در راستای افزایش رقابتپذیری تقویت کنند که در این راستا می‌توان به تقويت پيوندهاي اقتصادي درون و برون شهرها، ارتقا و استفاده از مزیت‌های بين شهرها، ارتقا كيفيت بازار کار و ... اشاره کرد یا در راستای عوامل اجتماعی در سطح منطقه می‌توان به ارتقا تبادل فضايي، ارتقا سطح سرمايه انساني اشاره کرد.
واژگان کلیدی: رقابتپذیری، رويكرد فراتحلیل، الگوي هفت مرحله‌ای سندلوسكي و باروس.
*نويسنده مسئول: kzelhaam@gmail.com
مقدمه
در سال‌های اخیر، مفهوم رقابتپذیری به اصطلاحی رایج در تحلیل‌ها و سیاستهای اقتصاد شهری، منطقهای و ملی تبدیل‌شده است. جهانی‌شدن و اقتصاد مبتنی بر دانش اطلاعات با از میان برداشتن مرز میان کشورها، موجب کاهش تدریجی جایگاه جغرافیایی رقابت‌های قلمروئی از مقياس ملی به منطقهای شده است. در راستای عینیت بخشیدن به این مفهوم، مدل‌های متفاوتی برای توضيح ابعاد مختلف مناطق تدوین‌شده که از آن جمله مدل الماس مزیت رقابتی پورتر است که بر اساس رقابت میان شرکت‌های فعال ایجادشده و منجر به آغاز فرایند خوشه‌ای می‌گردد. از زمانی که پورتر این ایده را مطرح کرد، گروه‌های دولتی و دانشگاهی به این مفهوم به‌عنوان ابزاری برای تحریک رشد اقتصاد شهری نگریستند (Tabatabai and others, 2019:236).
آگاهی از اهمیت مکان در دستیابی به رقابتپذیری سبب شد تا در سال‌های اخیر، در عرصه‌های علمی و سیاست‌گذاری توسعه فضایی، به رقابتپذیری قلمروئی مانند جهانی‌سازی توجه شود. جهت‌گیری سیاست‌گذاری‌های اخیر توسعه فضایی ایران نیز در سطوح ملی، مانند سند چشم‌انداز و منطقهای و برنامه‌های مجموعه شهری، گواهی بر تأثیرپذیری از این جریان است (Ziari and others,2020:824; Sharifzadegan and Nedayi Tusi 2016:109).
رقابتپذیری معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت مناطق در میدان رقابت‌های سیاسی، اقتصادی و تجاری به‌حساب می‌آید. بدین معنی که هر کشور، منطقه یا بنگاهی که از توان رقابتی بالایی در بازارهای رقابتی برخوردار باشد، می‌توان گفت که از رقابتپذیری بالاتری برخوردار است (Ziari and others,2020:824; Mirzaei 2017: 25-26).
طی چند دهه گذشته، این ایده که شهرها در عرصه‌های مختلف و ازجمله در عرصه اقتصادی به رقابت می‌پردازند، از موضوعات مهم مدیریت شهری بوده است و در تبیین توسعه اجتماعی و اقتصادی شهری نیز به‌طور فزاینده تمرکز بر حکمرانی محلی است Sabuni and others,2020:122)؛.(Esko Lange,2009:31 براین اساس، رقابت فضایی مداومی که بین شهرها برای سرمایه‌گذاری و جلب نخبگان و... وجود دارد، موجب باز شکل‌دهی توزیع فضایی از منابع، نه‌فقط درون یک کشور، بلکه در سطح بین‌المللی شده است و سیاستهای شهری، ابزارهایی برای افزایش رقابتپذیری از طریق سرمایه‌گذاری و تولید شغل هستند (؛Sabuni and others,2020:122 (Begg,1999:798.
شهرها با رقابت می‌توانند به اقتصاد خود در میان شهرهای دیگر رونق بخشند. یکی از مهم‌ترین بسترهای ایجاد شهری رقابت‌پذیر که قابلیت رقابت با شهرهای دیگر را در سطوح بین‌المللی داشته باشد، شناخت و توجه به شاخص‌های متداول و روز دنیا در عرصه رقابت است (Ghorabni and others,2014:167). در این راستا بررسی رقابتپذیری شهری و جایگاه شهرها در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی و زیست‌محیطی از مؤلفههای مهم برای برنامهریزی شهری است. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش قصد دارد ضمن بیان مفاهیم رقابتپذیری شهری و ارائه مدل رقابتپذیری شهری که نشان‌دهنده روند شکل‌گیری رقابت در فعالیت‌های شهری است؛ به محصولات و ارائه خدمات فرا منطقهای و فراملی در کنار نیروی انسانی کارآمد و محیط طبیعی با توان اکولوژیک بالا برخوردار است (Ghorabni and Kazemizadeh,2019:20).
امروزه، رقابتپذیری شهری، به یکی از موضوعات اصلی در سیاست‌گذاری عمومی تبدیل‌شده است. در طول سه دهه گذشته، شهرهای کشورهای صنعتی، با مسئله رقابتپذیری مواجه بوده‌اند. اهمیت فزاینده آن، حاصل تغییرات اساسی در اقتصاد جهانی، توانایی سطوح اداره و کنترل شهرها، ساختار جمعیتی بیشتر ملت‌ها، ساختارهای اجتماعی و عملکردی و پویایی رهبری در سطح محلی در شهرهای بسیار بزرگ است (Sabuni and others,1399:122).
رقابتپذیری شهری، بیش‌ازپیش مراکز شهری را به‌عنوان کانون‌های تولید ثروت ملی و جهانی برای کسب درآمد بیشتر و جذب سهم بیشتری از بازارهای جهانی و ارتقای رفاه شهروندان در رقابت با یکدیگر قرار داده و ازاین‌رو، آن‌ها را ملزم به بازتعریف مزیت‌های رقابتی خود با تأکید بر مؤلفههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کرده است. با توجه به اهمیت راهبردی موضوع، بسیاری از مقامات شهری و منطقهای به‌طور فزاینده‌ای خواستار تنظیم و طراحی شاخص‌های رقابتپذیری محلی برای مقایسه جایگاه نسبی شهرهای خود نسبت به سایر شهرها شده‌اند تا بتوانند متناسب با آن راهبردهای سیاستی برای ارتقای جایگاه خود تدوین کنند (Sabuni and others, 2020:122).
در ايران، پژوهشهای محدودی در رابطه با رقابتپذیری شهری در نقاط مختلف كشور به انجام رسيده كه در هركدام، ابعادی ازجمله اقتصادی، اجتماعی، سازمانی و ... در نظر گرفته شده است؛ اما تاكنون تحليلي بر روي پژوهشها صورت نگرفته است تا مشخص شود كه چه رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری از ديد پژوهشگران ايراني بااهمیت‌تر است. ازاین‌رو، اين پژوهش، رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری را شناسايي و طبقه‌بندی كرده است. ازآنجاکه تقريباً هيچ پروژه در رابطه با رقابتپذیری شهری در ايران به‌طور عملی اجرانشده است، امكان بررسي پیامدها و نتايج اجراشدن اين پروژه‌ها در حال حاضر وجود ندارد. این مقاله از نوع مروری نظام‌مند (Systemaric Review) است و در بخش مواد و روش تحقیق بررسی‌شده است.
پيش از اجراي پروژه‌های رقابتپذیری شهری در ايران، ضروري است كه سایت‌های مختلف از حيث ميزان تطابق معیارها و ابعاد و شاخص‌ها با رقابتپذیری شهری مورد ارزيابي قرار گيرند. در اين پژوهش، پس از تبيين مفاهيم و رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری در ايران، با استفاده از روش فرا تحلیل، پژوهشهای (مقالات) مرتبط با موضوع رقابتپذیری شهری در ايران شناسايي و مفاهيم و رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری در ايران اين پروژه‌ها از درون آن استخراج‌شده است. ازآنجاکه هدف اصلي در اين پژوهش، شناسايي رویکردها و عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری در ايران است؛ لذا بر اين اساس سؤال اصلي اين پژوهش نيز عبارت است از: اينكه چه رویکردها و معيارهاي مؤثري بر رقابتپذیری شهری در پژوهشها و مقالات ايران يافت می‌شود و گروه‌بندی آن‌ها چگونه است؟ و کدام‌یک از معيارها و رویکردها و عوامل رقابتپذیری شهری در ايران بيشتر مورد تأكيد پژوهشگران ايراني قرارگرفته است؟
مبانی نظری
چارچوب نظری (تعاریف و مفاهیم و رویکردها، نظریه‌ها و پارادیمهای جغرافیایی مرتبط با موضوع) و پیشینه تحقیق
درگذشته، رقابت، به شرکت‌ها و نهادهای تولیدی مربوط می‌شد ولی با جهانی‌شدن و شبکه‌ای شدن اقتصاد جهانی، شهرها همواره به‌عنوان گره‌های اقتصاد شبکه‌ای، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شدند. درواقع شهرها در متن اقتصاد جهانی قرار گرفتند و در تقسیم بین‌المللی کار و تولید در مقیاس جهانی به ایفای نقش پرداختند. رقابتپذیری، معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت کشورها در میدان رقابت‌های سیاسی، اقتصادی و تجاری به‌حساب می‌آید؛ بدین معنی که هر کشور، منطقه، شهر یا بنگاهی که از توان رقابتی بالایی در بازارهای رقابتی برخوردار باشد، رقابتپذیری بالاتری دارد. همچنین رقابتپذیری، مجموعه‌ای از دارایی‌ها و فرایندهایی است که دارایی‌ها، قابل‌دستیابی یا قابل ایجاد شدن بوده و فرایندها، این دارای ها را به نتایج اقتصادی تبدیل کنند به رقابتپذیری. فرایند پویای کسب دارایی‌ها و منابع، تبدیل آن‌ها به مزیت‌های رقابتی و مدیریت آن‌ها به‌وسیله یک استراتژی برای دستیابی به موقعیت رقابتی برتر دارد. به اعتقاد انجمن ملی رقابتپذیری ایرلند، رقابتپذیری عبارت است از: توانایی به دست آوردن و حفظ بازارهای داخلی و خارجی (Jamali and others,2018).
تعریف رقابتپذیری
رقابتپذیری مفهومي چندبعدی است كه در تعيين آن عوامل مختلفي سهيم بوده و در سطوح سه‌گانه بین‌المللی، ملي و بنگاهها امكان بررسي و مطالعه را دارد؛ به اين مفهوم كه هر شركتي بتواند به بهترين شكل ممكن، منابع در دسترس اعم از سرمايه، نيروي كار و فن‌آوری را تلفيق نموده و محصولاتي مشتری‌پسند و يا خدماتي مناسب را به بازار عرضه نمايد، از موفقيت بيشتري در فضاي رقابتي برخوردار خواهد بود ((Abbasi and others,2012.
رقابتپذیری دارای مفاهیم متفاوتی است که در ذیل به‌صورت خلاصه به اولین مفهوم رقابتپذیری تا جدیدترین مفهوم آن پرداخته‌شده است:
جدول 1. تعاریف رقابتپذیری
Table1. Definitions of competitiveness
ردیف | نام نویسنده | رقابتپذیری، رقابتپذیری شهری | منبع |
1 | عباسی و همکاران، 1391
| رقابتپذیری يك كشور را بر اساس درجه‌ای تعريف می‌کنند كه بتواند تحت شرايط بازار آزاد، كالاها و خدماتي را ارائه دهد كه به استانداردهاي بازارهاي بین‌المللی دست يابد و درعین‌حال هم‌زمان درآمد واقعي و كيفيت زندگي مردم آن كشور را براي يك دوره بلندمدت بهبود بخشد. | Porter, 1990 |
2 | صابونی و دیگران، 1398 | کروگمن و سامز معتقدند که تغییر در الگوهاي تولید باید بر پایه همکاري منظم و دقیق پیشرفت‌های فنی در فعالیت‌های تولیدي و سرمایه‌گذاری فزاینده در منابع انسانی صورت پذیرد با این هدف که افزایش مداوم بهره‌وری حاصل شود. | Lengyel, 2007 |
3 | اصغر مولایی، 1398 | رقابتپذیری مفهومی چندبعدی است که در تعیین آن عوامل مختلفی سهیم هستند و در سطوح سه‌گانه بین‌المللی، ملی و بنگاهها امکان بررسی و مطالعه دارد. | Abbasi & Rahmimi Koloor, 2010 |
4 | نظم فر و همکاران، 1394
| رقابتپذیری شهری منعکس‌کننده توانایی شهر در جذب و حفظ شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، به همراه افزایش استانداردهای زندگی برای شهروندان، خدمه، افراد شرکت‌ها و بنگاه‌های شهری است. | Kostianinen, 2002 |
(Source: Authors,2022)
عوامل مؤثر بر رقابتپذیری
در زیر به بررسی عوامل مؤثر بر رقابتپذیری پرداخته‌شده است:
- عامل محيطي به‌عنوان پارامتر تأثیرگذار بر رقابتپذیری، در ابعاد مختلف اقتصادي، سياسي حضوري مؤثر و ظهوري پررنگ دارد. معمولاً عوامل محيطي را در ابعاد سه گانة كلان بین‌المللی، خرد و ملي در نظر می‌گیرند كه عوامل محيطي خرد به محيط نزديك به سازمان و درواقع بازار می‌پردازد به‌طوری که عوامل تشکیل‌دهنده آن از ارتباط تنگاتنگ با بنگاه و فعالیت‌هایش برخوردار است؛ نظير پویایی‌های مربوط به بازار، فناوري، مشتري، رقابت و نهايتاً پویایی‌های مربوط به خود بنگاه.
- عوامل درون‌سازمانی به عوامل قابل‌کنترل داخل يك سازمان يا بنگاه اقتصادي اطلاق می‌شود كه خود مشتمل بر سه عامل اساسي نگرش مبتني بر منابع، نگرش مبتني بر بازار و نگرش مبتني بر دانش است.
- رويكرد مبتني بر منابع یكي از رويكردهاي مـــرتبط با رقابتپذیری، رويـــكرد مبتني بر قابليت يا منـــابع است كه اساساً بر نقش عوامل داخلي سازمان‌ها و صنايع بر توان رقابتي آن‌ها تأكيد دارد. بر پايه ديدگاه مبتني بر منابع، سازمان‌ها متشكل از مجموعه منابعي هستند كه از اهميت بالايي در كسب مزيت رقابتي برخوردار بوده و ویژگی‌ها و خصوصيات منابع، چگونگي مزيت و حد پايداري آن را تعيين می‌کنند.
- در ديدگاه مبتني بر بازار، بنگاهها به‌منظور كسب مزيت رقابتي پايدار، بايد مشتری‌گرا، بازار گرا، نوآور و درعین‌حال كارآفرين بوده و نيز گرايش بالايي به يادگيري داشته باشند. بر اساس اين ديدگاه، گرايش به بازار، منبعي مهم براي نيل به مزيت رقابتي آن‌هم از نوع پايدار محسوب می‌شود.
- نگرش مبتني بر دانش در مقايسه با رويكردهاي پيشين مزيت رقابتي تلاش دارد عوامل مؤثر بر ارتقاي عملكرد رقابتي شركت را از منظر دانش تفسیر و تحليل نمايد.
- بر اساس ديدگاه بازاريابي ارزش محور، ارزش مشتري به تفاوت بين ادراكات مشتري از منافع حاصل از خريد و استفاده از كالا و خدمات و ادراكات مشتري از هزينه ناشي از اين مبادله اطلاق می‌شود. جوانب مورد تأکید در اين رويكرد، شامل ارزش ادراكي بازار، ارزش ادراكي مشتري، ارزش ادراكي رقبا و ارزش درون بنگاهی است.
رویکردهای رقابتپذیری
رویکردهای رقابتپذیری به دو مکتب محتوایی و فرآیندی خلاصه می‌شود که در زیر بیان‌شده است:
مکتب محتوایی: در این رویکرد شرکت‌ها وجودشان را وابسته به محیط و بازار می‌دانند و در سایه فرصت‌یابی، استفاده از فرصت‌ها، تأمین رضایت مشتریان و پیشی گرفتن از رقبا هستند تا سودآور بوده، درک بهتری از مشتریان، رقبا، محیط و بنابراین سطح رضایت مشتری به سازمان می‌دهد، این گرایش می‌تواند باعث بهبود عملکرد سازمان نیز بشود (Aghazadeh and Tabibi,2017).
مکتب فرایندی: رقابتپذیری از دید این مکتب به‌منزله همان فرایندی است که افراد، منابع، تصمیمات و اقبال خوش را شامل می‌شود و هدف اصلی این رویکرد تأکید بر مزیت‌های رقابتی ناشی از قابلیت‌های منابع شرکت است (Aghazadeh and Tabibi,2017).
مفهوم رقابتپذیری شهری و مؤلفههای آن
شهر یکی از چند مقیاس فضایی است که تولید فضا و مناسبات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را می‌توان در آن مشاهده کرد و موردبررسی قرارداد و به دلایلی تجمع و تراکم بالای انسانی، نهادها و سازمان‌ها و ...، جریان‌های اجتماعی، فرهنگی، مالی و سرمایه‌ای در آن به‌شدت وجود دارد .(Kargar Samani, 2014) مؤلفههای مؤثر بر رقابتپذیری شهری در زیر بررسی‌شده است که در زیر موردبررسی قرارگرفته است و می‌توان بیان کرد که به‌طور طبیعی، وجود و شکل‌گیری عوامل ذکرشده در مناطق به تحریک و توسعه آن‌ها کمک می‌کند و مسیر آن‌ها را برای آینده‌ای روشن هموار می‌سازد Yaghfori and others,2017)).
مؤلفههای مؤثر بر رقابتپذیری شهری در دودسته عوامل نرم و سخت دسته‌بندی می‌شود که تعریف هر یک عبارت‌اند از:
عوامل نرم: عوامل نرم رقابتپذیری شامل منابع انسانی و محیط تولید، کیفیت زندگی، سرمایه مولد، سرمایه اجتماعی - نهادی، سرمایه فرهنگی، سرمایه زیرساختی، سرمایه خلاق و دانشی، روحیه کارآفرینی و ... است.
عوامل سخت: سایر شاخص‌ها و عوامل ازجمله: بهره‌وری، اشتغال، درآمد، زیرساخت و دسترسی، سرمایه‌گذاری در دارایی‌های اقتصادی دانشی، سطح ماهیت و آموزش، نوآوری، روحیه کارآفرینی، دسترسی‌های بین‌المللی، صادرات و ... از عوامل سخت به شمار می‌آیند.
شکل 1. مدل رقابتپذیری شهری
Figure 1: Urban competitiveness model
مواد و روش‌ها
روش تحقیق
روش این تحقیق، کیفی است که با استفاده از فراتحلیل انجام‌شده است. فراتحلیل یکی از 9 اقسام روش‌های فرا مطالعه است. بنچ و دی در ارتـباط بـا روش فرا مطالعه چـنین نتیجهگیری می‌کنند کـه فرامطالعه شامل چهار قسمت اصلی است که به شرح زیر است:
فرانظریه: تحلیل نظریه‌های پژوهشهای گذشته؛
فراروش: تحلیل روش‌شناسی پژوهشهای گذشته
فراترکیب: تحلیل کیفی یافته‌های پژوهشهای گـذشته
فراتحلیل: تحلیل کمی یافته‌های پژوهشهای گذشته (Bench and Day,2010).
در مرور سيستماتيك، با شناسايي دقيق، مـنظم و برنامه‌ریزی‌شده تمام مطالعات مرتبط، می‌توان نقد عینی‌تری انجـام داد و در مواردي كه مطالعات اصلي (Original)، مرورهـاي كلاسـيك سـنتي (Narrative) و نظرات مؤلفین با هم اخـتلاف دارنـد، می‌تواند به حل مـسئله كمـك نمايـد، عـلاوه بـر آن مـرور سيــستماتيك نــاهمخواني بــين شــواهد تحقيقــاتي موجــود را مشخص می‌نماید. مزيت اصلي مرور سيستماتيك آن اسـت كه وزن داده‌ها مانع اعمال‌نظر شخصي و پیش‌داوری مؤلف می‌گردد و درواقع به كمك استراتژی‌هایی با حداقل تـورش و خطا، به جمع‌بندی نتايج چندين مطالعـه اصـلي می‌پردازد. درهرحال انجـام مـرور سيـستماتيك كـاري سـخت و دقيق است كه براي انجام بهينه آن بهتر است توسـط تيمـي متشكل از يك نفر صاحب‌نظر (Expert) و همكـاران جوان‌تر ایشان انجام گیرد (Hall, 2003). مرور سیستماتیک درواقع يــك مطالعــه مشاهده‌ای (Observational) بر روي مطالعات انجام‌شده موجـود است. پس همانند ساير تحقيقات شامل چند بخش می‌شود: تعيين دقيق مشكل موردتحقیق، جمع‌آوری و آناليز داده‌ها، تفسير نتايج.
در این مقاله، فراتحلیل به‌صورت کیفی و توصیفی تحلیلی به ارائه یافته‌ها خواهد پرداخت. فرا تحلیل با مقایسه و مقابله مباني بينشي و روشي و یافته‌ها و نتايج توصيفي و تبييني به‌دست‌آمده درباره هر موضوع، به‌نوعی بينش و روش تلفيقي منجر می‌شود و مبنايي محكم مبتني بر انباشت یافته‌ها براي جلب‌توجه بيشتر به بینش‌ها و روش‌های چندگانه در ارتباط با تحليل هريك از پدیده‌های اجتماعي فراهم می‌سازد (Akbari and others,2012).
فرا تحلیل، دربرگیرنده ترکیب کمی یا کیفی گزارش‌ها و نتایج پژوهشهای مشابه است ((Volf, 1986:123. بر این اساس، این مقاله به دنبال تبدیل یافته‌های مطالعات مختلف به یک مقیاس مشترک است. ازاین‌رو می‌توان خلأهای نظری و پژوهشی را مشخص کرد تا به جهت دادن پژوهشهای بعدی و جدید کمک کند.
فراتحلیل نوعی مطالعه کیفی است که اطلاعات و یافته‌های استخراج‌شده از مطالعات کیفی دیگر با موضوع مرتبط و مشابه را بررسی می‌کند. درنتیجه، نمونه موردنظر برای فراتحلیل، از مطالعات کیفی منتخب و بر اساس ارتباط آن‌ها با سؤال پژوهش تشکیل می‌شود. فراتحلیل، مرور یکپارچه ادبیات کیفی موضوع موردنظر نیست. همچنین، تجزیه‌وتحلیل داده ثانویه و داده اصلی از مطالعات منتخب نیز نیست، بلکه، تحلیل یافته‌های این مطالعه‌هاست. به عبارتی، فراتحلیل، ترکیب تفسیر تفسیرهای داده‌های اصلی مطالعه‌های منتخب است. فراتحلیل، بر مطالعه‌های کیفی که لزوماً مبانی نظری وسیعی را شامل نمی‌شود، تمرکز دارد و به‌جای ارائه خلاصه جامعی از یافته‌ها، یک ترکیب تفسیری از یافته‌ها را ایجاد می‌کند. فراتحلیل با فراهم کردن یک نگرش نظام‌مند برای پژوهشگران از طریق ترکیب پژوهشهای کیفی مختلف به کشف موضوع‌ها و استعاره‌های جدید و اساسی می‌پردازد و با این روش، دانش جاری را ارتقا داده و یک دید جامع و گسترده‌ای را نسبت به مسائل به وجود می‌آورد. فراتحلیل مستلزم این است که پژوهشگر بازنگری دقیق و عمیقی انجام داده و یافته‌های پژوهشهای کیفی مرتبط را ترکیب کند. از طریق بررسی یافته‌های مقاله‌های اصلی پژوهش، پژوهشگران واژه‌هایی را آشکار و ایجاد می‌کنند که نمایش جامع‌تری از پدیده تحت بررسی را نشان می‌دهد. مشابه نگرش نظام‌مند، استفاده از فراتحلیل نتیجه‌ای را حاصل می‌کند که بزرگ‌تر از مجموع بخش‌هایش است (Sohrabi and others, 2011).
رويكرد پژوهش حاضر تحليل محتوا بوده و به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز با مراجعه به اسناد و مدارك موجود (مقالات علمي- پژوهشي 1400-1386) و بررسي عناوين، محتوا، روش و نتايج، تعداد 18 مقاله انتخاب‌شده و معيارهاي اساسي اين مقالات استخراج‌شده است. با تحليل و بررسی‌های صورت گرفته، نتيجه كار در جدول آخر با دسته‌بندی معيارها (مفاهيم) است.
تحلیل ویژگی‌های شكلي مقالات موردبررسی
پيش از بررسي ویژگی‌های شكلي مقالات موردبررسی در اين پژوهش، در جدول زیر كليت مقالات، معرفی‌شده است؛ به‌طورکلی 18 مقاله علمی پژوهشی از ميان مقالات چاپ شده در مجلات داخلي و خارجي با نمونه موردي داخلي مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است.
جدول 2. اطلاعات اولیه مقالات موردبررسی
Table 2. Basic information of the reviewed articles
کد مقاله | عنوان پژوهش | محققان | سال انتشار | مجله یا کنفرانس |
1 | ارزیابی الگوی علّی معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری با رویکرد دیمتل فازی | جمالی و همکاران | 1397 | نشریه اقتصاد و مدیریت شهری |
2 | واکاوی قابلیت‌های رقابتپذیری شهری و منطقهای زمینه گرا (نمونه موردی شهر تبریز) | مولایی | 1398 | نشریه برنامهریزی فضایی (جغرافیا) |
3 | نقش بافت تاریخی در ارتقاء مؤلفههای رقابتپذیری شهری موردمطالعه: شهر بیرجند | یغفوری و همکاران | 1396 | نشریه برنامهریزی فضایی (جغرافیا) |
4 | تأثیر رقابتپذیری شهری بر رقابتپذیری ملی | سامانی و همکاران | 1393 | نشریه چشم‌انداز مدیریت بازرگانی |
5 | بررسی عوامل مؤثر بر رقابتپذیری شهری بر اساس مدل پیشنهادی Saez با تکیه‌بر مفهوم (Coopetition) مطالعه موردی: شهر تهران | خضرایی شولای فر و کرکه آبادی | 1397 | نشریه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی |
6 | اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر رقابتپذیری شهر پرند | صابونی و همکاران | 1398 | نشریه مدیریت شهری و روستایی |
7 | جایگاه، ابعاد و تحقق رقابتپذیری شهری در مدیریت شهری | افصح حسینی و همکاران | 1397 | نشریه مطالعات مدیریت شهری |
8 | ارزیابی راهبردهای افزایش توان رقابتپذیری کلان‌شهرهای ایران با تکیه‌بر استراتژی Coopetition مطالعه موردی: کلان‌شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان | خضرایی شولای فر و همکاران | 1398 | نشریه علوم جغرافیایی |
9 | تحليل روابط بين عوامل مؤثر بر مؤلفههای رقابتپذیری با استفاده از تكنيك همبستگي كانوني (موردمطالعه: واحدهاي ستادي شرکت‌های بيمه شهر تهران) | عباسی و همکاران | 1391 | نشریه پژوهش‌نامه مدیریت تحول |
10 | ماهیت رقابتپذیری: نگاهی چندبعدی | آقازاده و طبیبی | 1386 | نشریه دانش مدیریت |
11 | تحلیل فضایی رقابتپذیری سکونتگاه‌های شهري استان‌های ایران | نظم فر و همکاران | 1396 | نشریه آمایش جغرافیایی فضا |
12 | تبيين راهبردهاي رقابتپذیری شهر تهران | ربیعه و خواجویی | 1392 | نشریه مطالعات مدیریت راهبردی |
13 | ارزیابی رقابتپذیری اقتصادی کلان‌شهرهای ایران | علی‌اکبری و همکاران | 1397 | نشریه برنامهریزی منطقهای |
14 | تحلیل رتبه رقابتپذیری مکانی شهری مراکز استان‌های ایران بر پایه تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) | افصح حسینی و همکاران | 1396 | نشریه مدیریت شهری |
15 | بازشناسی ظرفیتهای رقابتپذیری شهری و منطقهای هویت محور مطالعه موردی: شهر ارومیه | مولائی | 1398 | نشریه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی |
16 | بررسی وضعیت رقابتپذیری اقتصادی شهرهای ایران | نظم فر و همکاران | 1396 | نشریه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری |
17 | رقابتپذیری شهرهای جدید (نمونه مطالعاتی: شهر جدید پرند) | صابونی و همکاران | 1399 | نشریه مدلسازی اقتصادی |
18 | تحليلي بر عوامل مؤثر در رقابتپذیری شهري بر پایه روش سناريونويسي (مورد شناسي: شهر تبريز) | قربانی و کاظمی زاد | 1398 | نشریه جغرافیا و آمایش شهری |
(Source: Authors,2022).
جدول 3. تحلیل ویژگی‌های شکلی مقالات
Table3. Analysis of formal features of articles
کد مقاله | تعداد صفحه | مقیاس نمونه موردی | سال انتشار | روش تحقیق | روش گرداوری | روش تحقیق | ابزار گردآوری | تعداد منابع | |
فارسی | لاتین | ||||||||
1 | 18 | - | 1397 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-علی | 30 پرسشنامه از کارشناسان و متخصصین | 10 | 34 |
2 | 28 | یک شهر | 1398 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه دلفی بین 30 نفر | 34 | 17 |
3 | 21 | یک شهر | 1396 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه بین 51 نفر | 14 | 18 |
4 | 16 | - | 1393 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | بررسی 148 کشور | 7 | 32 |
5 | 19 | یک شهر | 1397 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 19 | 18 |
6 | 18 | یک شهر | 1398 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه بین 150 تن متخصص | 12 | 11 |
7 | 14 | - | 1397 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه بین 110 نفر | 7 | 55 |
10 | 17 | چندین کلان‌شهر | 1398 | کاربردی | اسنادی و میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه دلفی | 10 | 18 |
15 | 19 | یک شهر | 1391 | کاربردی | پیمایشی میدانی | توصیفی-تحلیلی | پرسشنامه با 138 خبره | 15 | 22 |
17 | 20 | - | 1386 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 2 | 32 |
24 | 15 | یک کشور | 1396 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 20 | 23 |
25 | 19 | یک شهر | 1392 | کاربردی | اسنادی | مروری-تحلیلی | یک نمونه 70 تایی از شهرهای درحال‌توسعه | 8 | 31 |
26 | 13 | کلان‌شهرهای ایران | 1397 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 6 | 14 |
27 | 20 | چندین شهر | 1397 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 23 | 23 |
29 | 26 | یک شهر | 1398 | کاربردی | اسنادی و پیمایشی | توصیفی-تحلیلی | - | 27 | 10 |
30 | 23 | یک شهر | 1399 | کاربردی | اسنادی و پیمایشی | توصیفی-تحلیلی | مصاحبه نیمه ساختاریافته با 31 خبره | 20 | 16 |
31 | 15 | یک کشور | 1396 | کاربردی | اسنادی | توصیفی-تحلیلی | - | 20 | 12 |
32 | 19 | یک شهر | 1398 | کاربردی | اسنادی و پیمایشی | توصیفی-تحلیلی | به‌کارگیری تکنیک دلفی و اخذ رأی 15 نفر خبره | 15 | 15 |
(Source: Authors,2022).
یافته‌ها (تجزیه‌وتحلیل)
همان‌گونه كه قبلاً اشاره شد در اين پژوهش از الگوي 7 مرحله‌ای فراتحلیل سندلوسكي و باروس استفاده‌شده است كه نتايج هريك مراحل اين تحليل به‌صورت جداگانه آورده شده است.
مرحله 1، بررسي مسئله و مشكل (سؤال پژوهش): در اين پژوهش با توجه به مقالات مورد ارزيابي، سؤال زير مطرح‌شده است.
سؤال پژوهش: رویکردها و معیارهای مؤثر بر رقابتپذیری شهری در پژوهشهای (مقالات) ايراني كدام است و چگونه گروه‌بندی می‌شوند؟
مرحله 2، بررسي ادبيات نظري: به‌منظور گردآوري داده‌های پژوهش، از اسناد و مدارك زيادي استفاده‌شده است. اين اسناد و مدارك شامل كليه مقالات علمي پژوهشي فارسي و انگلیسی‌زبان چاپ‌شده در مجلات معتبر كه نمونه مطالعاتي آن‌ها شهرهاي داخلي ايران بوده، كه با جست‌وجوی كليدواژه رقابتپذیری شهری در ايران در پايگاه اطلاعاتي داخلي نظير Noormags, Magiran, ISC,SID و پرتال جامع علوم انساني و وب‌سایت مرجع دانش (سيويليكا) به‌دست‌آمده است. به‌منظور بالابردن كيفيت پژوهش، با استفاده از منابع داخلي، تنها مقالات منتشرشده در مجلات معتبر مورداستفاده قرارگرفته‌اند؛ چراکه اين پژوهشها به‌وسیله داوران و افراد متخصص مورد ارزيابي قرارگرفته و نسبت به ساير مقالات از اعتبار بالاتري برخوردار هستند.
مرحله 3، جستجو و انتخاب متون مناسب از مطالعات: فرآيند ارزيابي و انتخاب در اين پژوهش شامل 4 مرحله بررسي عنوان، بررسي محتواي كلي مقالات، بررسي روش انجام كار و بررسي نتايج پژوهش است كه در اين فرآيند 52 مقاله حذف‌شده و 18 مورد باقی‌مانده است. در این مرحله، مقالات استفاده‌شده، انتخاب‌شده است و معيارهايي چون اهداف تحقيق، منطق روش، طرح تحقيق، روش نمونه‌گیری جمع‌آوری داده‌ها، دقت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و بيان واضح و روشن یافته‌ها و ارزش پژوهش در ارزيابي مقالات و انتخاب آن‌ها در نظر گرفته‌شده است.
شكل 2. فرايند بازبيني براي انتخاب مقالات موردنظر (Source: Authors,2022).
Figure 2. Review process to select the desired articles
مرحله 4، استخراج اطلاعات پژوهش: در اين مرحله، اطلاعات پژوهشها در جدولي طبقه‌بندی‌شده است. اطلاعات و معرفي اوليه پژوهشها پیش‌تر در جدول شماره 1 بيان شد. پس از ارائه اطلاعات كلي پژوهشها جدولي تهیه‌شده كه در آن عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری آورده شده و سپس فراواني هركدام از معيارها (تعداد دفعات تكرار آن‌ها در هر مقالات) نيز ذکرشده است:
جدول 4. عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری
Table 4. Effective factors and criteria of urban competitiveness
عامل و معیار مؤثر بر رقابتپذیری شهری | فراوانی |
اقتصادی | 14 |
اجتماعی | 8 |
محیطی | 6 |
گردشگری | 3 |
زیرساختی | 4 |
نهادی سیاسی | 5 |
کیفیت زندگی | 2 |
(Source: Authors,2022).
مرحله 5، تجزیه‌وتحلیل و تركيب یافته‌های كيفي: آن‌طور كه از جدول‌های فوق برمی‌آید، عامل اقتصادی در رقابتپذیری شهری بیشترین تأثیر را دارد و دارای بیشترین فراوانی است به اين معنا كه تعداد بيشتري از پژوهشها به اين عامل اشاره‌کرده‌اند و بعدازآن عامل اجتماعی بیشترین فراوانی را دارد و این بدين معني است كه تعداد پژوهش‌هایی كه به اين موارد اشاره‌کرده‌اند بيشتر از سايرين است. نمودارهای زیر فراوانی هر عامل و معیار مؤثر بر رقابتپذیری شهری در 18 پژوهش موردبررسی را نمایش می‌دهد.
شكل 3. عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری (Source: Authors,2022).
Figure 3: Effective factors and criteria of urban competitiveness
مرحله 6، كنترل كيفيت مطالعات: به‌طورکلی به‌منظور كنترل و حفظ كيفيت در پژوهشهای فراتحلیل، پژوهشگران مقاله، موارد زير را مدنظر داشته‌اند:
-رعايت و حفظ شفافيت در كليه مراحل پژوهش از انتخاب مقالات تا تحليل یافته‌ها؛
- بررسی گسترده منابع فارسي مرتبط با تاب‌آوری شهری در برابر زلزله و نيز منابع انگلیسی‌زبان كه نمونه مطالعاتي آن‌ها شهرهاي داخلي ايران بوده است و همچنين جستجو در زمان‌های مختلف توسط پژوهشگران مقاله و مقايسه بين آن‌ها؛
-تلاش در جهت شناسايي دقيق عوامل و معیارهای تأثيرگذار در رقابتپذیری شهری در ايران.
مرحله 7، ارائه یافته‌ها: با توجه به مراحل تحقيق، ابتدا عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری استخراج‌شده است که در بالا آورده شده است.
بعد از بررسی مراحل در نرم‌افزار اکسل با استفاده از نرم‌افزار spss به آنالیز داده‌ها پرداخته‌شده است. در این قسمت با ورود داده‌ها و فراوانی هرکدام در spss 28 خروجی‌ها و تحلیل‌هایی ارائه می‌شود. در روشهاي آماري فراتحلیل نيز مانند بسياري از روش‌های آماري ديگر، قبل از تحليل داده‌ها لازم است به بررسي پیش‌فرض‌های موردنیاز پرداخته شود. ازجمله مهم‌ترین اين پیش‌فرض‌ها نبود داده‌های پرت و نرمال بودن داده‌ها است. ازآنجاکه در اندازه اثرهاي اين فرا تحلیل چند اندازه اثر خيلي بزرگ وجود داشت و توزيع اندازه اثرها را نامتقارن ساخته بود حذف اين اندازه اثرهاي پرت به‌منظور نرمال شدن توزيع ضروري به نظر می‌رسید. در فراتحلیل براي حذف اندازه اثرهاي پرت از تحليل حساسيت استفاده می‌شود. در اين روش اندازه‌های اثر پرت و افراطي شناسايي و حذف شده و تجزیه‌وتحلیل تكرار می‌گردد. ازاین‌رو در اين تحقيق براي تشخيص مطالعاتي كه داراي تورش انتشار هستند از نمودار قيفي استفاده گرديد.
شکل 4. نمودار قيفي تورش انتشار قبل از تحليل حساسيت (سمت راست) و بعد از تحليل حساسيت (سمت چپ) (Source: Authors,2022).
Figure 4: The funnel plot of diffusion before sensitivity analysis (right side) and after sensitivity analysis (left side)
در نمودارهاي قيفي، محور افقي نشانگر مقادير اندازه‌های اثر پژوهشهای اوليه و محور عمودي خطاي معيار آن‌ها است. تورش انتشار بر اساس نمودار قيفي زماني قابل‌تشخیص است كه نقاط، در اطراف نمودار به شكل متقارن پراكنده نشده باشند كه اين ناشي از مقادير بسيار بزرگ اندازه اثر و نيز خطاي معيار بزرگ آن‌ها است.
در زیر به بررسی اندازه اثر هر یک از عوامل و معیارهای مؤثر رقابت‌پذیری‌های شهری پرداخته شده است.
جدول 5. اندازه اثر عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری
Table 5. Effect size of factors and effective measures of urban competitiveness
عامل و معیار مؤثر بر رقابتپذیری شهری | اندازه اثر |
اقتصادی | 0.44 |
اجتماعی | 0.39 |
محیطی | 0.36 |
گردشگری | 0.15 |
زیرساختی | 0.26 |
نهادی سیاسی | 0.30 |
کیفیت زندگی | 0.14 |
(Source: Authors,2022).
دستاورد پژوهشی و نتیجهگیری
رقابتپذیری درجه رقابت است که در حال حاضر بین شهرها در سطح داخلی و بین‌المللی وجود دارد و باعث می‌شود آن‌ها در جایگاه رقابتی قرار گیرند. مجمع جهانی اقتصاد از سال 1979 تاکنون گزارش اقتصاد کشورها را بر مبنای شاخص رقابتپذیری منتشر می‌کند؛ اما تنها از سال 2010 رتبه ایران در این شاخص موردسنجش قرارگرفته است. شاخص رقابتپذیری جهانی یک شاخص ترکیبی و یکپارچه است که به‌طور سالانه منتشر و ابزاری همه‌جانبه جهت سنجش ارکان رقابتپذیری ملی در اقتصاد خرد و کلان محسوب می‌شود. تحقیقات در مورد مفهوم رقابتپذیری با توجه به مقیاس‌های مختلف شهری در حال افزایش است.
در این مقاله به بررسی پیشینه علمی و فنی پیرامون رقابتپذیری شهری از منظر شهرسازي آن پرداخته‌شده است؛ بنابراین، این مقاله باهدف ارائه یک فرایند عملیاتی برای فهم مفهوم رقابتپذیری، به‌منظور کمک به پژوهشهای آتی در ارتباط با مباحث مربوط به رقابتپذیری در ابعاد مختلف شهری که می‌تواند بر عملکرد آن‌ها تأثیر بگذارد، ارائه می‌دهد.
در راستای هدف پژوهش به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز با مراجعه به اسناد و مدارك موجود (مقالات علمي- پژوهشي 1400 -1386) و بررسي عناوين، محتوا، روش و نتايج، تعداد 18 مقاله انتخاب‌شده و معيارهاي اساسي اين مقالات استخراج شده است.
بر اساس نتايج دسته‌بندی‌شده در بالا عامل اقتصادی به ترتیب در تمام رقابت‌پذیری‌های شهری بیشترین عامل موردبحث در پژوهشها بوده‌اند.
عوامل و معیارهای مؤثر رقابتپذیری شهری شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، محیطی، گردشگری، زیرساختی، نهادی سیاسی و کیفیت زندگی است که عامل اقتصادی بیشترین تأثیر را طبق مقالات موردبررسی بر رقابتپذیری شهری داشته است و بعد از عامل اقتصادی همان‌طور که پیش‌تر گفته شد عامل اجتماعی تأثیر بسزایی در رقابتپذیری شهری دارد و کیفیت زندگی کمترین عامل تأثیرگذار بر رقابتپذیری شهری است.
منابع
افصح حسيني، فاطمه السادات؛ ذبيحي، حسين؛ جهانشاهلو، لعلا.(1396). جایگاه، ابعاد و تحقق رقابت پذیری شهری در مدیریت شهری، نشریه مطالعات مدیریت شهری، شماره 34، ص 77-91.
افصح حسيني، فاطمه السادات؛ ذبيحي، حسين؛ جهانشاهلو، لعلا.(1397). تحليل رتبه رقابت پذيري مکاني شهري مراکز استانهاي ايران بر پايه تحليل مولفه اصلي (PCA)، نشریه مدیریت شهری، دوره 16، شماره 49، ص 387-407.
آقازاده، هاشم؛ استیری، مهرداد و اصانلو، بهاره.(1386). بررسی مؤلفههای مؤثر بر رقابت پذیری بنگاهها در ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، ص 37-58.
آقازاده، هاشم؛ طبیبی، محمدرضا.(1386). ماهیت رقابتپذیری: نگاهی چند بعدی، نشریه دانش مدیریت بهار، شماره 76، ص 139-159.
پورصفوی، سید مسعود؛ جعفری، شاهین.(1396). ارزیابی رقابتپذیری منطقهای در مناطق شهری عملکردی استان مازندران با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، نشریه پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 4، ص 807 -820.
جانی، سیاوش.(1390). تبیین و تحلیل رقابتپذیری در کشورهای حوزه مورد سند چشم انداز و اولویتهای ایران در ارتقای رقابتپذیری، نشریه برنامهریزی و بودجه، شماره 113، ص 147-176.
جانی، سیاوش.(1390). عوامل مؤثر بر رقابتپذیری در ایران و کشورهای جنوب غرب آسیا، نشریه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، شماره 58، ص 159-188.
جمالی، فیروز؛ روستایی، شهریور؛ یاپنگ غراوی، محمد.(1397). ارزیابی الگوی علّی معیارهای مؤثر بر رقابت پذیری شهری با رویکرد دیمتل فازی، نشریه اقتصاد و مدیریت شهری، سال ششم، شماره 23، ص 33-15.
خضرایی شولای فر، مریم؛ کرکه آبادی، زینب.(1397). بررسی عوامل مؤثر بر رقابتپذیری شهری براساس مدل پیشنهادی Saez با تکیه بر مفهوم Coopetition (مطالعه موردی: شهر تهران)، نشریه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، شماره 41، ص 111-130.
خضرایی شولای فر، مریم؛ کرکه آبادی، زینب؛ کامیابی، سعید.(1398). ارزیابی راهبرد های افزایش توان رقابت پذیری کلان شهرهای ایران با تکیه بر استراتژی Coopetition مطالعه موردی: کلان شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز و زاهدان، نشریه علوم جغرافیایی، شماره 30، ص 102-119.
داداشپور، هاشم، احمدی، فرانک، (1389)، رقابت پذیری منطقهای بمثابة رویکردی نوین در توسعة منطقهای، فصلنامه راهبرد یاس، شمارة 22، تهران، 81-51.
داداشپور، هاشم؛ ده ده جانی، مهدی.(1394). شناسایی و اولویت بندی عوامل ریشهای تاثیرگذار در ارتقای رقابتپذیری منطقهای (مورد مطالعه: استان کردستان)، فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال پنجم، شماره 19، صص. 42-27.
دیـک، مایـن پیتـر وان.(1393). مدیریـت شـهری از نظریـه تـا عمـل، اداره شـهرها در کشـورهای در حـال توسـعه، ترجمـه غلامرضـا کاظمیـان و حامـد رسـتگار، تهـران، تیسـا (تاریـخ انتشـار زبـان اصلـی،2006).
ربيعه، مسعود؛ خواجوئي، محسن.(1392). تبيين راهبردهاي رقابت پذيري شهر تهران، نشریه مطالعات مديريت راهبردي، دوره 4، شماره 15، ص 37-56.
سهرابی، بابک؛ اعظمی، امیرویزدانی، حمیدرضا.(1390). آسیب شناسی پژوهشهای انجام شده در زمینه مدیریت اسلامی با رویکرد فراترکیب، چشم انداز مدیریت دولتی، ص 9-24.
شریف زادگان، محمد حسین؛ ندایی طوسی، سحر.(1394). چارچوب توسعه‌ی فضایی رقابتپذیری منطقهای در ایران، موردپژوهی: استان‌های 30گانه، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 20، شماره 3، ص 5-20.
شریفزادگان، محمدحسین؛ نداییطوسی، سحر.(1395). سنجش مناسبت به کارگیری مولفههای موفقیت رقابتپذیری توسعه منطقهای در ایران، نشریه پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 48، شماره 1، ص 124-105.
شـریفی، شـهرام؛ فامیـل نـوروزی، حامـد؛ شـیدایی، آیلیـن.(1394). ارزیابی گردشـگری شـهری بـا تاکیـد بـر توسـعه زیرسـاخت های گردشـگری و رقابـت پذیری شـهری؛ مـورد پژوهـی: کلان شـهر تهـران، نشریه مدیریـت شـهری، شـماره 39، ص 369-392.
شیرمحمدی، شـهرام؛ مطلبـی، قاسـم؛ حیـدری، شـاهین.(1394). خوانشـي از جايـگاه و نقـش برندسـازي معمـاري بـر رقابـت پذيـري شـهري در شـهرهاي جهانـي، مدیریـت شـهری، شـماره 40، ص 206-177.
صابونی، سعید؛ بهزادفر، مصطفی؛ صارمی، حمیدرضا.(1398). اولویت بندی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری شهر پرند، نشریه مدیریت شهری و روستایی، شماره 56، ص 161-143.
صابونی، سعید؛ بهزادفر، مصطفی؛ صارمی، حمیدرضا.(1399). رقابت پذیری شهرهای جدید (نمونه مطالعاتی: شهر جدید پرند)، فصلنامه علمی مدلسازی اقتصادی، دوره 14، شماره 52، ص 121-14.
صالح نژاد، سيد عبداله؛ درويش، حسن؛ احمدي، علي اکبر؛ فروزنده، لطف اله.(1397). فراترکيب مطالعات منزلت کارکنان در ايران، نشریه پژوهش هاي مديريت منابع انساني، دوره 10، شماره 2 (پياپي 32)، ص 75-96.
عباسی، محمدرضا؛ محمودی میمند، محمد؛ امینی، محمد تقی؛ رحیمی کلور، حسین.(1391). تحلیل روابط بین عوامل مؤثر بر مؤلفه های رقابت پذیری با استفاده از تکنیک همبستگی کانونی (مورد مطالعه: واحدهای ستادی شرکت های بیمه شهر تهران)، نشریه پژوهش نامه مدیریت تحول، شماره 7، ص 1-20.
علي اكبری، اسماعيل؛ خدادادكاشي، فرهاد؛ كماسي، حسين.(1397). ارزيابي رقابت پذيري اقتصادي کلان شهرهاي ايران، نشریه برنامه ريزي منطقه اي، دوره 8، شماره 29، ص 13-26.
قربانی، رسول؛ کاظمی‌زاد، شمس‌ال... .(1398). تحلیلی بر عوامل مؤثر در رقابتپذیری شهری بر پایۀ روش سناریونویسی (مورد شناسی: شهر تبریز)، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، دوره 9، شماره 30، ص 38-19.
قرباني، رسول؛ کاظمي زاد، شمس اله.(1398). تحليلي بر عوامل مؤثر در رقابت پذيري شهري بر پايه ي روش سناريونويسي (مورد شناسي: شهر تبريز)، فصلنامه جغرافيا و آمايش شهري-منطقه اي، دوره 9، شماره 30، ص 19-38.
کارگر سامانی، امیر؛ کردنائیج، اسدالله؛ خداداد حسینی، سیدحمید؛ موسوی شفایی، سیدمسعود.(1393). تاثیر رقابتپذیری شهری بر رقابتپذیری ملی، نشریه چشم انداز مدیریت بازرگانی، شماره 53، ص 123-139.
مشفقی، وحید؛ محمدی، دکتر حمید.(1399). تحلیل انطباق‌پذیری مناطق خلّاق و رقابت‌پذیر ایران، نشریه آمایش سرزمین، شماره 23، ص 595-620.
مولائی، اصغر.(1398). بازشناسی ظرفیتهای رقابتپذیری شهری و منطقه ای هویت محور مطالعه موردی: شهر ارومیه، فصلنامه علمی مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 9، شماره 32، ص 128-155.
میرزائی، حجتا... .(1394). برنامهریزی بر محور برنامهریزی منطقهای (برای تحقق اقتصاد مقاومتی)، سازمان مدیریت و برنامهریزی استان گیلان، مرکز آموزش و پژوهشهای توسعه و آینده نگری.
نظم فر، حسين؛ عشقي چهاربرج، علی؛ علوي، سعيده.(1396). بررسی وضعیت رقابت پذيري اقتصادی شهرهاي ايران، فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ص 23-38.
نظم فر، حسين؛ عشقي چهاربرج، علی؛ علوي، سعيده.(1396). تحليل فضايي رقابت پذيري سکونتگاههاي شهري استانهاي ايران، نشریه آمايش جغرافيايي فضا، دوره 7، شماره 24، ص 153-167.
یغفوری، حسین؛ اسکندری ثانی، محمد؛ اکبری، فاطمه.(1396). نقش بافت تاریخی در ارتقاء مولفههای رقابت پذیری شهری مورد مطالعه: شهر بیرجند، نشریه برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره 26، ص 84-63.
References
Abbasi, M & Mahmoudi Meymand, M & Amini, M & Rahimi Klor, H. (2012). Analysis of Relationships between Factors Affecting Competitiveness Components Using Focal Correlation Technique (Case Study: Headquarters Units of Tehran Insurance Companies), Journal of Transformation Management Research, No. 7, pp:1-20. (In persian)
Abbasi, M.R. & RahimiKoloor, H (2010). The requirements of competitiveness in the sectors of industry and commerce‚ Journal of Political Economic Information, III (IV), Pp 248-255. (In persian)
Afsah Hoseini, F & Zabihi, H & Jahanshahlo,L. (2017). Position, dimensions and realization of urban competitiveness in urban management, Journal of Urban Management Studies, No. 34, pp: 77-91. (In persian)
Afsah Hoseini, F & Zabihi, H & Jahanshahlo,L. (2018). Analysis of urban spatial competitiveness rank of provincial centers of Iran based on principal component analysis (PCA), Journal of Urban Management, Volume 16, Number 49, pp: 387-407. (In persian)
Aghazadeh, H & Stiri, M. & Osanloo, B (2007). Investigating the components affecting the competitiveness of firms in Iran, Journal of Economic Research, pp: 37-58. (In persian)
Aghazadeh, H & Tabibi, M. (2007). The Nature of Competitiveness: A Multidimensional Look, Journal of Spring Management Knowledge, No. 76, pp:139-159. (In persian)
Ali Akbari, I & Akbari, M & Ansari, M & Bustan Ahmadi, V. (2019). Measuring and Analyzing Competitiveness Indicators in West Asian Countries with Emphasis on Iran, Journal of Regional Planning, No. 33, pp:1-14. (In persian)
Ali Akbari, I & Khodadadkashi, F & Comasy, H. (2018). Evaluation of Economic Competitiveness of Iranian Metropolises, Journal of Regional Planning, Volume 8, Number 29, pp:13-26. (In persian)
Ambashta, A.‚ & Momaya, K (2004), Competitiveness of Firms: Review of theory, frameworks and models, Singapore Management Review, Vol 26, No 1‚ First half 2004, Pp 45-61.
Anholt, S (2007). Competitive Identity the New Brand Management for Nations, Cities and Regions. Palgrave Macmillan, Hampshire, Palgrave Macmilan Houndmills, Basingstoke, Hampshire RG21 6XS and 175 Fifth Avenue, New York, N.Y. 10010.
Bahmanpour Khalesi, H & Nourian, F. (2017). Identifying regionally competitive sectors in Fars province, Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Volume 22, Number 3, pp:33-44. (In persian)
Begg, I (1999). Cities and competitiveness, Urban Studies. 36(5/6), 795-809.
Begg, I. (Ed.) (2002). Urban Competitiveness: Policies for Dynamic Cities, Bristol: Policy Press.
Bench, Suzanne; & Day, Tina (2010). The user experience of critical care discharge: a metasynthesis of qualitative research. International journal of nursing studies, 47(4), 467-411.
Bristow, G (2005). Everyone’s a ‘winner’: problematising the discourse of regional competitiveness, Journal of Economic Geography, 285-304.
Cagacan Deger, Nese Kumral and Burcu Turka (2000). Competitiveness, Productivity and Growth in European Union and Turkey.
Camagni,R (2002). On the concept of Territorial competitveness: sound of Misleading? Journal of urban studies, vol.39,2395-2411.
Chang, Y. C. Chen, M. H. Lin, Y. P. & GAO, Y. S (2012). Measuring Regional Innovation and Entrepreneurship Capabilities, Journal of the Knowledge Economy, 3(2), 90-108.
Dadashpour, H & Ahmadi, F. (2009). Articles: Regional Competitiveness as a New Approach in Regional Development, Journal of Development Strategy, No. 22, pp. 49-80. (In persian)
Dadashpour, H & Ahmadi, F. (2010). Regional Competitiveness as a New Approach in Regional Development, Yas Strategy Quarterly, No. 22, pp:81-51. (In persian)
Dadashpour, H & Ahmadipour, Z & Moarefi, A. (2014). The Role of Industrial Clusters on Regional Competitiveness (Case Study: Khuzestan Oil, Gas and Petrochemical Equipment Cluster), Journal of Industrial Management (Sanandaj Azad), Volume 10, Number 31, pp:63-72. (In persian)
Dadashpour, H & Dedehjani, M. (2014). Identifying and prioritizing the effective root factors in promoting regional competitiveness (Case study: Kurdistan Province), Regional Planning Quarterly, Fifth Year, No. 19, pp:42-27. (In persian)
Dc (2001). Destination competitiveness: development of a model with application to Australia and the republic of korea. An Australian Govt report, October.
Dick, M. (2013). Urban Management from Theory to Practice, Administration of Cities in Developing Countries, Translated by Gholamreza Kazemian and Hamed Rastegar, Tehran, Tisa (Original Language Publishing Date, 2006).
Dijkstra, L. Annoni, P. & Kozovska, K (2011). A new regional competitiveness index: Theory, methods and findings. European Commission.
Divandari A. Aghazadeh, H. & Nikoukar, G. H (2009). Market orientation and business Competitiveness Identity-Based Case Study: Urmia City, Scientific Quarterly of Strategic Studies of Public Policy, Volume 9, Number 32, pp:128-155. (In persian)
Doloreux,D.Shearmur,R.Figueiredo,D.(2016).Québec’CoastalMaritimeCluster: Its Impact on.
Eskandari, M & Pile var, A & Rezaei nasab, A. (2017). Assessment of Affective Factors on The Regional Competitiveness Towards Sustainable Development (Case study: North Khorasan Province), Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Vol 7, No 24, PP: 57-70. (In persian)
Esko Lange, F (2009). Urban governance, an essential determinant of city development. World vision institute for research and development, Bonn: University of Bonn.
Gorbani, R & Kazemi Zad, Sh. (2019). An Analysis of the Factors Affecting Urban Competitiveness Based on Scenario Writing Method (Case Study: Tabriz), Quarterly Journal of Geography and Urban-Regional Planning, Volume 9, Number 30, pp:19-38. (In persian)
Hall GM. (2003). How to write a paper. 3th ed. London: BMJ publishing group. p.92-98.
Hong, Jacky F.L (2015). knowledge development through co-opetition. Journal of world Business, 50(2015) 769-780.in the field of Islamic management with a meta-integrated approach, Public Management Perspective, pp:9-24.
Jahnny, Siavash (2011). Explaining and analyzing competitiveness in the countries under the document of Iran's vision and priorities in promoting competitiveness, Journal of Planning and Budget, No. 113, pp: 147-176. (In persian)
Jamali, F & Rostaie, Sh & Y, M. (2018). Evaluation of the causal model of criteria affecting urban competitiveness with fuzzy Dimtel approach, Journal of Urban Economics and Management, Year 6, No. 23, pp:33-35. (In persian)
Johnny, S. (2011). Factors Affecting Competitiveness in Iran and Southwest Asian Countries, Journal of Economic Research and Policy, No. 58, pp. 159-188.
Kargari Samani, A & Kurdish, A & Khodadad Hosseini, S.H & Mousavi Shafaei, S M. (2013). The Impact of Urban Competitiveness on National Competitiveness, Business Management Perspectives, No. 53, pp:123-139. (In persian)
Khazraei Sholayifar, M & Karkabadi, Z & Kamyabi, S. (2019). Evaluation of strategies to increase the competitiveness of Iranian metropolises based on Coopetition strategy Case study: Tehran, Mashhad, Tabriz, Ahvaz and Zahedan, Journal of Geographical Sciences, No. 30, pp:102-119. (In persian)
Khazraei Sholayifar, M & Karkabadi, Z. (2018). Investigating the Factors Affecting Urban Competitiveness Based on Saez. (In persian)
Kostianinen, J (2002). learning and the ba in development network of an urban region, European planning studies 10. (In persian)
Kresl, P.K (2007). planning cities for the future: the successes and failures of urban economic strategies in Europe, Edward elgar publishing,171.
Krugman, P (2005). Second winds for industrial regions? In D. Coyle, W. Alexander, & B. Ashcroft, New Wealth for Old Nations.
Laszlo S. & Ulbert, J (2009). The examination of the competitiveness in the hungarian sme sector: a firm level analysis. Faculty of business and economics, university of pecs.
Lengyel, I (2007). Economic growth and competitiveness of Hungarian regions, 2nd Central European Conference in Regional Science, 587-608.
Lengyel, I (2009). Bottom-up Regional Economic Development: Competition, Competitiveness and Clusters, In Z. Bajmócy, I. Lengyel, & (eds), Regional Competitiveness, Innovation and Environment (pp. 13-38, JATEPress), Szeged.
Lengyel, I (2016). Competitiveness of Metropolitan Regions in Visegrad Counties. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 223, 357–362.
Man, T. W. Y. Lau, T. & Chan, K. F (2002). The competitiveness of small and medium enterprises: a conceptualization with focus on entrepreneurial competencies. Journal of Business Venturing, 17, 123-142.
Martin, R. L (2004). A study on the factors of regional competitiveness. Cambridge: University of Cambridge.
Mirzaei, H. (2014). Planning based on regional planning (for the realization of resistance economy), Guilan Management and Planning Organization, Training and Research Center for Development and Futurism. (In persian)
Molaei, A. (2019). Analysis of Urban and Regional Competitiveness Capabilities (Case Study of Tabriz), Journal of Spatial Planning (Geography), No. 35, pp:137-109. (In persian)
Molaei, A. (2019). Recognizing the Capacities of Urban and Regional pattern of regional development through activity clusters in Tehran province with emphasis on competitiveness, Land Management Journal, No. 21, pp:235-262. (In persian)
Morphet, Janice (2008). Modern local government, London, Sage. performance in iran. Journal of Management, I, 39-54 (In persian).
Mushfeghi, V & Mohammadi, H. (2020). Adaptability Analysis of Creative and Competitive Areas of Iran, Journal of Land Management, No. 23, pp:595-620. (In persian)
Nazmfar, H & Eshghi Chaharborj, A & Alawi, S. (2014). Spatial Analysis of Competitiveness of Urban Settlements in Iranian Provinces, Journal of Spatial Planning, Volume 7, Number 24, pp:153-167. (In persian)
Nazmfar, Hussein; Eshghi Chaharborj, Ali; Alawi, S. (2016). Investigating the Economic Competitiveness of Iranian Cities, Quarterly Journal of Urban Economics and Management, pp:23-38. (In persian)
Porter, M. E (1990). The competitive advantage of nations. The free press: New York.
Poursafavi, S.M & Jafari, Sh. (2017). Evaluation of regional competitiveness in functional urban areas of Mazandaran province using cluster analysis, Journal of Human Geography Research, Volume 49, Number 4, pp:807-820. (In persian)
Rabieh, M & Khajoui, M. (2012). Explaining Competitiveness Strategies in Tehran, Journal of Strategic Management Studies, Volume 4, Number 15, pp:37-56. (In persian)
Richard, H. (2015). Sustainability and competitiveness in Australian cities. University of Canberra.
Ron Martin, James,S (2008) The theoretical bases of urban competitiveness: does proximity matter? Department of Geography. Cambridge university. Pp 333-351.
Sabuni, S & Behzadfar, M & Saremi, H. (2019). Prioritization of factors affecting the competitiveness of Parand city, Journal of Urban and Rural Management, No. 56, pp:161-143. (In persian)
Sabuni, S & Behzadfar, M & Saremi, H. (2020). Competitiveness of New Cities (Study Sample: Parand New City), Scientific Modeling Economic Quarterly, Volume 14, Number 52, pp:114-121. (In persian)
Saleh Nejad, S.A & Darwish, H & Ahmadi, A.A & Forouzandeh, L. (2018). Transformation of Staff Dignity Studies in Iran, Journal of Human Resource Management Research, Volume 10, Number 2 (32), pp:75-96. (In persian)
Sandelowski, Margarete; & Barroso, Julie (2007) Handbook for synthesizing qualitative research. New York and London: Springer.
Sasanpour, F & Hatami, A & Babaei, Sh. (2017). Competitiveness analysis of the quality of life in Tehran metropolis at the global level, Journal of Geography, No. 55, pp:398-377. (In persian)
Serrano, F.A (2003) City Competitiveness and Attractiveness: A New Approach to Evaluate Economic Development in Mexican Cities. (Doctoral dissertation). University of Glasgow, United Kingdom. Retrieved from http://theses.gla.ac.uk/982/1/2003 serranophd.pdf.
Sharifi, Sh & Norouzi, H & Mania, E. (2014). Evaluation of urban tourism with emphasis on Tourism infrastructure development and urban competitiveness; Case study: Tehran metropolis, Journal of Urban Management, No. 39, pp:369-392. (In persian)
Sharifzadegan, M & Nedayi Tusi, S. (2014). Spatial Development Framework of Regional Competitiveness in Iran, Case Study: 30 Provinces, Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Volume 20, Number 3, pp:5-20. (In persian)
Sharifzadegan, M & Nedayi Tusi, S. (2015). Assessing the appropriateness of using the components of regional development competitiveness success in Iran, Journal of Human Geography Research, Volume 48, Number 1, pp:124-105. (In persian)
Shirmohammadi, Sh & Matlabi, Q & Haydari, Sh. (2014). A Reading of the Status and Role of Architectural Branding on Urban Competitiveness in Global Cities, Urban Management, No. 40, pp:206-177. (In persian)
Shorts, J & Hyun Kim, J. (2004). Globalization and the City, translated by Ahmad Poor Ahmad, and Shayan (official) Rastami, Academic Jihad, Date of Publication of the Original Language 1999.
Sinkiene, J (2009) Copmpetitivenessrji n lithuania,vifa olitica i esoctors of city i administravima 29:47-53.
Sohrabi, B & Azami, Amirvizdani, H. (2011). Pathology of researches conducted Proposed Model Based on the Concept of Coopetition (Case Study: Tehran), Journal of New Attitudes in Human Geography, No. 41, pp:111-130. (In persian)
Storper, M (1997) the regional world:territorial development in a global economy,guilford press new York.
Tabatabai, S & Saeedeh Zarabadi, Z & Ziari, Y & Majidi, H. (2018). Explaining the pattern of regional development through activity clusters in Tehran province with emphasis on competitiveness, Land Management Journal, Volume 11, Number 2 (21 consecutive), pp. 235 – 262. (In persian)
Taylor, P (2004). Regional competitiveness: An Elusive yet key concept. Regional studies, VOL. 38.9, pp. 991 – 999.
Thornley, A (1999). urban planning and competitive advantage.
Turk, I (2004). Cities, Regions and Competitiveness. Regional Studies, Vol 38, pp1069-1083.
Wang, Y. Niue, W (2008). Study on the City-scale Network Competitiveness. Urban Development Studies,2008,15(2):99-103.
Webster, D. and Muller, L (2000) Urban competitiveness assessment in developing country urban regions the road forward, paper prepared for urban group. INFUD, Washington D.C.
Yaghfori, H & Eskandari Thani, M & Akbari, F. (2014). The role of historical context in promoting the components of urban competitiveness studied: Birjand, Journal of Spatial Planning (Geography), No. 26, pp:84-63. (In persian)
