نقد و بررسی کارکرد دین در حوزه سیاست از دیدگاه پراگماتیسم
الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
رشید رکابیان
1
(استادیار،گروه علوم سیاسی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.)
حسن علی یاری
2
(استادیار،گروه معارف، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: پراگماتیسم, اندیشه سیاسی, دین, مکتب عمل‌گرایی, پراگماتیست سیاسی, سیاست,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و مناسبات دین و سیاست در مکتب عمل‌گرایی بود. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا با نگاهی ریشه‌ای، مبانی، ویژگی‌ها و زمینه‌های پیدایش و شکل‌گیری مکتب عمل‌گرایی بررسی شد، سپس تلقی عمل‌گراها از سیاست و دین تبیین گردید و استلزامات و چگونگی تعامل بین دین و سیاست در مکتب عمل‌گرایی بررسی شد. نتایج نشان داد، تلقی‌ای که مکتب عمل‌گرایی از دین دارد، منبعث از نگاه اومانیستی و عمل‌گرایانه اندیشمندان آن می‌باشد که عملاً با انکار مبدأ غیبی، دین را به کارکردهای عملی آن تقلیل داده و آن را تا حد امری ابزاری، شخصی و تجربی تنزل می‌دهد و آن را با توجه به کاربردش که ممکن است فوایدی فردی، اخلاقی و اجتماعی برای انسان داشته باشد، تفسیر می‌نماید و اجازه دخالت به دین در امور سیاسی داده نمی شود. علاوه‌بر این، سیاست در این مکتب، رسالتی آرمانی ندارد، بلکه تنها به عنوان فلسفه ای عمل‌گرایانه موردنظر است.
1. اسکفلر، اسرائیل (1366). چهار پراگماتیسم. ترجمه محسن حکیمی. تهران: مرکز.
2. اصغری، محمد (1389). نگاهی به فلسفه ریچارد رورتی. تهران: نشر علم.
3. بشیریه، حسین (1382). آموزش دانش سیاسی. تهران: موسسه پژوهشی نگاه معاصر.
4. جهانگیری، محسن (1376). شرح احوال، آثار و آراء فرانسیس بیکن. تهران: علمی و فرهنگی.
5. جیمز، ویلیام (1370). پراگماتیسم. ترجمه عبدالکریم رشیدیان. تهران: علمی و فرهنگی.
6. جیمز، ویلیام (1372). دین و روان. ترجمه مهدی قائنی. تهران: سهامی انتشار.
7. جیمز، ویلیام (1391). تنوع تجربه دینی. ترجمه حسین کیانی. تهران: حکمت.
8. خاتمی، محمود (1387). ملاحظاتی در باب مدرنیته و پست‌‌مدرنیسم: رهیافت‌‌های فکری- فلسفی معاصر در غرب. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج4.
9. راسل، برتراند (1373). تاریخ فلسفه غرب. ترجمه نجف دریابندری. تهران: پرواز.
10. رهبری، مهدی (1390).پراگماتیسم و سیاست. سیاست،۴۱(2):130-144.
11. رهنمایی، احمد (1385). سیری در تحولات فرهنگی-سیاسی غرب از یونان باستان تا پایان هزاره دوم. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ نهم.
12. رورتی، ریچارد (1384). فلسفه امید اجتماعی. ترجمه عبدالحسین آذرنگ و نگار نادری. تهران: نی.
13. رورتی، ریچارد (1385). اولویت دموکراسی بر فلسفه. خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو
14. رورتی، ریچارد (1386). پراگماتیسم، نسبی‌گرایی و ضدیت با عقل‌گرایی. ترجمه سعیده کوکب. کتاب ماه فلسفه، 6 :69-74
15. سبزیان موسی آبادی، علی‌رضا؛ بهمن، شعیب (1389). پراگماتیسم و سیاست: بررسی و نقد پراگماتیسم در قلمرو سیاست و حکومت. تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 5 :103-121.
16. شجاعی زند، علی‌رضا (1381). عرفی شدن در تجربه مسیحی و اسلامی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
17. شریعتمداری، علی (۱371). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: امیرکبیر.
18. شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1370). فلسفه آموزش و پرورش. تهران: امیرکبیر.
19. صالح، عبدالله (بی‌‌تا). پراگماتیسم در اسلام. تهران: علمی، چاپ سوم.
20. صنمی، علی اصغر (1381). پراگماتیسم. حوزه،109-110 :292-308.
21. قنبری، آیت (1383). نقدی بر اومانیسم و لیبرالیسم. قم: فراز اندیشه.
22. لنکستر، لین (1376). خداوندان اندیشۀ سیاسی. ترجمۀ علی رامین. تهران: علمی و فرهنگی.
23. لیپست، سیمور مارتین (1385). دایره‌المعارف دموکراسی. ترجمه کامران فانی و نورالله مرادی. تهران: وزارت خارجه.
24. محمدرضایی، محمد؛ عابدینی، عظیم (1392). نقد نگرش پراگماتیسم در تبیین ضرورت دین. قبسات، 18(1):5-32.
25. مکفرسون، سی. بی. (1369). جهان واقعی دموکراسی. ترجمه مجید مددی. تهران: البرز.
26. مکلین، الستر (1382). درآمدی به دین. ترجمه سعید مهام. قم: بیدار.
27. همیلتون، ملکم (1377). جامعه‌شناسی دین. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: تبیان.
28. ویلسون، رابرت (1376). دین و جامعه امروزی. ترجمه محمد اخوانی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
29. ویلیامز، ژان پل (1377). جامعه‌شناسی ادیان. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: تبیان.
_||_1. Asghari, M. (2010). A Look at Richard Rorty's Philosophy.Tehran: Elm Publication. [In Persian]
2. Bashirieh, H. (2003). Political Science Education. Tehran: Research Institute of Nega Moaser. [In Persian]
3. Ghanbari, A. (2004). A Critique of Humanism and Liberalism. Qom: Faraze Andisheh Publications. [In Persian]
4. Hamilton, M. (1998). Sociology of Religion. Translated by Mohsen Solasi. Tehran: Tebian. [In Persian]
5. jahangiri, M. (1993). Religion and Spirituality. Translation Qa'ani Mehdi. Tehran: Sahami enteshar. [In Persian]
6. Jahangiri, M. (2012). Diversity of Religious Experience. Translated by Hossein Kiani. Tehran: Hekmat publication. [In Persian]
7. James, W. (1991). Pragmatism. Translated by Abdolkarim Rashidian. Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
8. Khatami, M. (2008). Notes on Modernity and Postmodernism: Contemporary Intellectual-Philosophical Approaches to the West. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies, Vol. 4. [In Persian]
9. Lancaster, L. (1997). Gods of Political Thought. Translated by Ali Ramin. Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
10. Lipste, S.M. (2006). Encyclopedia of Democracy. Translated by Kamran Fani & Noorullah Moradi. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]
11. McDermott. J. (Ed) (1973). The Philosophy of John Dewey. Chicago: The University of Chicago.
12. McLean, E (2003). An Introduction to Religion. Translated by Saeed Maham. Qom: Bidar. [In Persian]
13. McPherson, C.B. (1989). The Real World of Democracy. Translated by Majid Madadi. Tehran: Alborz. [In Persian]
14. Mohammad Rezaie, M. & Abedini, A. (2013). Critique of Pragmatist Attitude in Explaining the Necessity of Religion. QABASAT,18(1): 5-32. [In Persian]
15. Mohsen, j. (1997). Descriptions of Frances Bacon. Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
16. Rahbari, M. (2011). Pragmatism and Politics. Journal of Politics, 41(2): 130-144. [In Persian]
17. Rahnamaee, A. (2006). A Survey on the Cultural and Political Developments of the West from Ancient Greece to the End of the Second Millennium. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute, Ninth Edition. [In Persian]
18. Rorty, R. (2005). Philosophy of Social Hope. Translated by Abdolhossein Azarang & Negar Naderi. Tehran: Ney publication. [In Persian]
19. Rorty, R. (2007). Pragmatism, Relativism of the State of Rationalism. Translated by Saeede Kokab's. Philosophy Month Book, 6: 69-74. [In Persian]
20. Rorty, R. (2007). The Priority of Democracy philosophy. khshayar dyham.Tehran: Tarhenow. [In Persian]
21. Russell, B. (1994). History of Western Philosophy. Translated by Najaf Daryabandari. Tehran: Parvaz. [In Persian]
22. Sabzian Mossabadi, A.R. & Bahman, S. (2010). Pragmatism and Politics: A Review and Critique of Pragmatism in the Territory of Politics and Government. Journal of Political and International Research,5:103-121.[In Persian]
23. Saleh, A. (Bita). Pragmatism in Islam. Tehran: Elmi, Third Edition. [In Persian]
24. Sanami, A.A. (2002). Pragmatism. Hozeh Journal,109 – 110: 292-308.[In Persian]
25. Schofler, I. (1987). The Four Pragmatists. Translated by Mohsen Hakimi. Tehran: markaz. [In Persian]
26. Shariatmadari, A. (1992). Principles and Philosophy of Education. Tehran: AmirKabir Publications. [In Persian]
27. Shoari nezhad, A.A. (1991). Philosophy of Education. Tehran: Amir Kabi. [In Persian]
28. Shojaee Zand, A.R. (2002). Secularization in Christian and Islamic Experience. Tehran: Center for the Recognition of Islam and Iran. [In Persian]
29. Williams, J.P. (1998). Sociology of Religions. Translated by Abdul Rahim Govahi. Tehran: Tebian. [In Persian]
30. Wilson, R. (1997). Religion and Modern Society. Translated by Mohammad Akhavani. Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. [In Persian]
