موانع عضویت دائم ایران در سازمان تجارت‌ جهانی

الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

ایمان پاک سیما ¹ , سید باقر میرعباسی ² , محمد صادقی ³ , سید طه موسوی میرکلائی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق بین‌الملل عمومی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.
2 - دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه حقوق، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.
4 - استادیار، موسسه آموزش عالی ارشاد، دماوند، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 الخميس , رجب, 1444 تاريخ التأكيد : 25 الأحد , رمضان, 1444 تاريخ الإصدار : 19 الأربعاء , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: سازمان تجارت ‌جهانی, قوانین تجارت بین‌المللی, ایران, اقتصاد بین‌الملل, سرمایه‌گذاری خارجی.,

ملخص المقالة :

هدف پژوهش حاضر بررسی موانع موجود در قوانین ایران برای پذیرش تعهدات سازمان تجارت‌ جهانی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان‌ می‌دهد که مشکلات ایران جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. به غیر از مشکلات، معضلات و نابسامانی‌های فعلی حاکم بر اقتصاد ایران، برخی از قوانین داخلی نیز با مقررات WTO همخوانی ندارند. ازجمله اصل ۴۴ قانون اساسی، مالکیت و انحصار دولت بر صنایع و معادن بزرگ، بانکداری، رادیو و تلویزیون، کشتیرانی، هواپیمایی و... (یعنی حضور بیش از حد دولت و شبه دولتی‌ها در عرصه اقتصاد و نقش کمرنگ بخش خصوصی در فعالیت‌های اقتصادی)؛ همچنین تک‌نرخی نبودن نرخ ارز و قوانین مربوط به بیمه‌های خارجی، عدم حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، تعرفه‌های بالای واردات و برخی دیگر از قوانین داخلی، به هیچ وجه با مقرراتWTO همخوانی ندارد؛ بلکه به‌شدت مغایرت هم دارند. در ایران به دلیل دسترسی به منابع ارزی حاصل از صدور نفت، بخش تجارت ‌خارجی به‌درستی و متناسب با نیازها توسعه‌نیافته و در نتیجه مشکلات گوناگونی پدید آمده است. بروز این مشکلات و کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت در آینده اهمیت بخش بازرگانی ‌خارجی و حضور در بازارهای‌ جهانی را گوشزد می‌نماید، بنابراین، افزایش تولید، بالا ‌بردن توان صادراتی و رقابتی در سطح ‌جهان و بهره‌مندی از تسهیلات سازمان تجارت‌ جهانی به عنوان یک ضرورت مطرح است.

المصادر:

آذری، مصطفی (1391). ایران و سازمان تجارت‌ جهانی: فرصت‌ها و چالش‌ها. تهران: موسسه انتشاراتی تدبیر.
آیین‌نامه اجرایی قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 1381.
احمدی کاشانی، پیام (1391). ایران و سازمان تجارت ‌جهانی. تهران: انتشارات ماهتاب.
ادیب محمدحسین (1386). ایران و سازمان تجارت ‌جهانی، بحران اقتصاد بازار و دموکراسی در ایران. اصفهان: انتشارات آموزه، چاپ سوم.
بشارتی، جلیل (1389). عضویت ایران در سازمان تجارت‌ جهانی. تهران: نشر کتیبه، چاپ دوم.
بوستانی، حسین (1395). تجارت‌ جهانی: فرصت‌ها و تهدیدها، روزنامه دنیای اقتصاد، سال یازدهم، شماره 3731.
بیدآباد، بیژن (1391). کنترل بازار آزاد ارز با هدف‌گذاری پولی و سیاست‌های تحدیدی تورم. تهران: انتشارات پژوهشکده پولی و بانکی.
جنیدی، لعیا (1392). اصل ۱۳۹ قانون اساسی و سیستم حل‌وفصل اختلاف سازمان جهانی تجارت. در: مجموعه مقالات همایش بررسی جنبه‌های حقوقی سازمان تجارت ‌جهانی.
دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران (1393). دسترسی به بازار در سازمان تجارت‌ جهانی وظیفه‌ای ناتمام. ترجمه محمدحسن زارع، میرهادی سیدی، مسعود کمالی اردکانی، فرزاد مرادپور، و میترا نصیری. تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ دوم.
راستی، محمد (1392). آثار الحاق ایران به سازمان تجارت‌ جهانی بر صنایع کوچک و متوسط. تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ دوم.
راهنمای تجاری در اروگوئه، 1375.
زارع احمدآبادی، محمدحسین (1391). قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و الزامات WTO. در: مجموعه مقالات همایش راهبرد توسعه اقتصادی.
سوری، حسین (1397). تأثیر پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت با تأکید بر امنیت اقتصادی و درآمدهای مالیاتی. تهران: موسسه انتشاراتی دیبادخت.
صنایعی، علی؛ آذربایجانی، کریم (1388). پذیرش ایران در سازمان تجارت‌ جهانی WTO و پیش‌بینی تأثیرات آن بر صنایع. تهران: انتشارات آتروپات، چاپ دوم.
عزیزی، آریا؛ اکبری دوبرجی، الهه (1397). حل‌وفصل منازعات در سازمان تجارت‌ جهانی. تهران: انتشارات قانون یار.
علیاری، بابک؛ سوری، مجید (1395). سازمان تجارت‌ جهانی: ایران، تهدیدها و فرصت‌ها. تهران: موسسه انتشاراتی طحان، چاپ سوم.
قادری، لیلا (1388). سازمان تجارت‌ جهانی. تهران: موسسه انتشاراتی خانه تاریخ و تصویر ابریشمی.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358.
قانون امور گمرکی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1390.
قانون جلب و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی، مصوب 1380.
قانون جلب و حمایت از سرمایه‌گذاری، مصوب 1335.
قانون مالیات‌های مستقیم جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1394.
کمیجانی، اکبر (1376). بررسی برخی جنبه‌های اقتصادی و حقوقی الحاق ایران به سازمان تجارت ‌جهانی (WTO). دیدگاه‌های حقوقی، 2(7).
کمیجانی، اکبر (1390). تحلیلی پیرامون تجربه عملی پیوستن برخی از کشورها به سازمان تجارت ‌جهانی و آثار اقتصادی آن. تهران: انتشارات سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ایران، چاپ دوم.
لایحه قانونی ملی شدن مؤسسات بیمه و مؤسسات اعتباری، مصوب 1358.
محمدی، سمیه؛ محمدی، سمیرا؛ براتی، نسرین (1394). آثار حقوقی و تجاری عضویت ایران در سازمان تجارت ‌جهانی. تهران: انتشارات پارسینه.
وکیل، امیرساعد (1393). حمایت از مالکیت فکری در سازمان تجارت ‌جهانی و حقوق ایران. تهران: انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ دوم.
هاشم‌پور وزوانی، شیما؛ داداش‌نژاد، داوود (1396). اسرار تجاری در تجارت بین‌الملل در چارچوب سازمان تجارت ‌جهانی. تهران: انتشارات کتاب آوا.
هراتیان‌نژاد، مجید؛ زارعی، مژگان (1397). الحاق ایران به سازمان تجارت ‌جهانی و تأثیر آن بر بورس اوراق بهادار با تأکید بر اصل رفتار ملی. تهران: نشر شالان.
Economist world report 2021.
General Agreement on Tariffs and Trade 1994.