آموزه‌های دینی در رُمان «دخیل عشق»

الموضوعات :

احمد حیدری گوجانی ¹ , محسن ذوالفقاری ² , حسن حیدری ³ , حجت اله امیدعلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
4 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

تاريخ الإرسال : 22 السبت , رجب, 1442 تاريخ التأكيد : 12 الأربعاء , ربيع الثاني, 1443 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , رمضان, 1445

الکلمات المفتاحية: آموزه, دین, مریم بصیری, شخصیت, دخیل‌عشق,

ملخص المقالة :

رویداد انقلاب اسلامی در فضای فرهنگی و سیاسی ایران دگرگونی‌هایی ایجاد کرد و دستاوردهایی به ‌همراه داشت. از این رهگذر، جریانی دینی در ادبیات داستانی پدید آمد. تحلیل عناصر داستانی در ادبیّات انقلاب، هدف و چرایی این پدیده را بازمی‌تاباند. این پژوهش با هدف استمرار گسترۀ پژوهش‌های ادبیات انقلاب در پی واکاوی چگونگی رویکرد مریم بصیری در درون‌مایه و شخصیت‌های رمان دخیل عشق به آموزه‌های دینی است. روش پژوهش، تحلیلی-توصیفی، شیوۀ گِردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای است. مبنای تحلیل، طیف واژه‌ها، مفاهیم خاص و پُربسامد مرتبط با آموزه‌های دینی است. بصیری، با طرح و خلق موقعیت دینی، ادامه‌دهندۀ جریان ادبیات دینی بعد از انقلاب اسلامی و در پی تقویت دین‌باوری، گسترش و عمومی¬سازی مبانی اعتقادی است و از طریق شخصیت‌ها و درون‌مایۀ داستانی، رویکردی تعلیمی-ترویجی به اصول و مبانی دین اسلام و القای احساس دینی به مخاطب دارد و از مفاهیم اعتقادی، احکام و اخلاقیات دین اسلام بهره‌ای متغیّر می‌برد. مسئلۀ امامت بیشترین نمود را در این رویکرد دارد. بصیری، از زبان شخصیت‌های نوعی، نگاهی ارزش‌مدارانه به ‌مفاهیم دینی دارد و گزاره‌های تعلیمی دین را به بن‌مایه رمان می‌برد و دست‌یابی به‌ آموزه‌های دینی را با مطالعۀ اثر داستانی برای مخاطب تسهیل می‌کند.

المصادر:

کتاب¬ها
قرآن کریم.
نهج البلاغه. (1386). ترجمۀ محمد دشتی، جلد 1، تهران: اعجاز.
اخوّت، احمد. (1392). دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
انوری، حسن. (1388). فرهنگ فشردۀ سخن، جلد 1، تهران: سخن.
براهنی، رضا. (1368). قصّه نویسی، تهران: البرز.
بصیری، مریم. (1396 الف). دخیل عشق، قم: جمکران.
بصیری، مریم. (1396ب). فرایند شکل‌گیری داستان در ادبیات داستانی و دراماتیک، تهران: امیر کبیر.
جعفری، محمد تقی. (1378). فلسفۀ دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
حنیف، محمد. (1396). نوشتن در سایه جنگ، تهران: شهرستان ادب.
رستگار فسائی، منصور. (1372). انواع شعر فارسی، شیراز: نوید.
شاله، فلیسین. (1355). تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه منوچهر خدایار محبی، تهران: طهوری.
صفی‌پور، عبدالرحمن بن عبدالکریم. (1377 هـ..ق). منتهی‌الارب فی اللغة العرب، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
عنایت، حمید. (1372). اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
فیض، علیرضا. (1378). مبادی فقه و اصول، تهران:دانشگاه تهران.
قدر‌دان قر‌املکی، محمد حسن. (1383). کلام فلسفی، قم: وثوق.
کافی، غلامرضا. (1389). شناخت ادبیّات انقلاب اسلامی، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.
مکی، محمد. (1390). تحریرالروضه فی شرح¬اللمه، ترجمه سیدمحمدصدری، تهران: اندیشه‌های حقوقی.
میر‏صادقی، جمال. (1367). عناصر داستان، تهران: سخن.
میر‏صادقی، جمال. (1390). راهنمای رمان‌نویسی، تهران: سخن.
مقالات
فیضی نیکچه، شهرزاد، و بشیری، محمود. (1393). تحلیل جایگاه شخصیت زنان در ادبیات پایداری با تکیه بر رمان «دخیل عشق». مطالعات نقد ادبی، 9(36)، 33-66.
مستور، مصطفی. (1384). موقعیت دینی و گونه‌داستان‌ نویسی. ویژه‌نامه روزنامه شرق، 16 بهمن.
سلیمانی دلارستاقی، محمدرضا، و ماهیار، عباس. (1396). تحلیل مرگ و معاد در اسکندرنامه نظامی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 9(32)، 95-133.
References
Books
The Holy Quran. [In Persian]
Nahj al-Balaghah (2007) Trans. Mohammad Dashti. Miracle. [In Persian]
Anvari, H. (2009). Intensive Culture of Speech, Volume 1. Speech. [In Persian]
Barahani, R. (1989A). Story writing, Tehran: Alborz. [In Persian]
Basiri, M. (2017A). Involved in Love. Jamkaran. [In Persian]
Basiri, M. (2017B). The process of story formation in fiction and dramatic literature. Amir Kabir. [In Persian]
Enayat, H. (1993). Political Thought in Contemporary Islam, Trans. Baha'u'llah Khorramshahi,. Kharazmi. [In Persian]
Feyz, A. R. (1999). Principles of Jurisprudence and Principles. University of Tehran. [In Persian]
Hanif, M. (2017). Writing in the Shadow of War. Shahrestan Adab. [In Persian]
Jafari, M. T. (1999). Philosophy of Religion. Research Institute of Islamic Culture and Thought. [In Persian]
Kafi, Gh. R. (2010). Understanding the Literature of the Islamic Revolution. Foundation for the Preservation of Relics and the Publication of the Values of the Sacred Defense. [In Persian]
Maki, M. (2011). Tahrir al-Rawdha fi Sharh al-Lameh, Trans. Seyyed Mohammad Sadri. Legal Thoughts. [In Persian]
Mir Sadeghi, J. (1988). Elements of the Story. Sokhan. [In Persian]
Mir Sadeghi, J. (2011). Novel Writing Guide, Volume One. Sokhan. [In Persian]
Okhovvat, A. (2013). Grammar of the story. Tomorrow. [In Persian]
Qadrdan Qaramaleki, M. H. (2004). Philosophical Theology. Vosough. [In Persian]
Rastegar Fasaei, M. (1993). Types of Persian poetry. Navid. [In Persian]
Safiapour, A. A.(1998). Ultimate Al Arb in the Arabic language, Abd al-Rahman ibn Abd al-Karim. [In Persian]
Shala, F. (1976). A Brief History of the Great Religions, Trans. Manouchehr Khodayar Mohebbi, Tehran: Tahoori. [In Persian]
Articles
Feizi Nikjeh, S., & Bashiri, M. (2014). Analysis of the position of women in the literature of sustainability based on the novel involved in love, Literary Criticism Studies, 9(36), 33-66. [In Persian]
Mastour, M. (2005). Religious situation and genre of storytelling, special issue of Shargh newspaper, 16 Bahman. [In Persian]
Soleimani Delarestaghi, M. R., & Mahyar, A. (2017). Analysis of Death and the Resurrection in Nezami's Eskandarnameh. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 9(32), 95-133. [In Persian]