بررسی عناصر انسجام پیوندی و رابطۀ آن با معنا در داستان آفرینش آدم در مرصادالعباد
الموضوعات :پروین گلی زاده 1 , رضوان فاطمی 2
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
الکلمات المفتاحية: داستان آفرینش آدم, مرصادالعباد, انسجام پیوندی, ادوات ربطی, معنا,
ملخص المقالة :
انسجام یک اصطلاح زبان شناسی متن است که در سال 1976 توسط مک هالیدی و رقیه حسن مطرح شد. یک متن جهت برخورداری از انسجام نیازمند عناصری است که یکی از آنها ادوات ربط یا پیوندی است که باعث پیوستگی و اتصال واژگان و به ویژه جمله های متن می شود. هر متن ادبی از این عناصر بهره می گیرد و کارکرد آن با توجه به موضوع مورد بحث مبتنی بر شیوة خاصی است. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی، با تکیه بر سبک شناسی زبانی، بررسی ساختار و نحو جمله ها و عناصر انسجام پیوندی، بر مبنای نظریه انسجام متن هالیدی و حسن، صورت گرفته است.در این راستا، داستان آفرینش آدم از کتاب مرصادالعباد، مورد خوانش و بررسی قرار گرفته و میزان استفاده از هر کدام از عناصر پیوندی به طور جداگانه و نقش آن عناصر در انسجام کلّی متن، بیان شده است.بررسی ادوات پیوندی در داستان آفرینش آدم در مرصادالعباد در چهار گونة عوامل ربط افزایشی، تقابلی، سببی و زمانی صورت گرفته است.با بررسی گونه های ربطی این نتایج به دست آمد که کارکرد عوامل افزایشی و سببی بیشتر از سایر عوامل پیوندی است.عامل افزایشی از نوع توضیحی بیشترین کاربرد را دارد که این خود می‌تواند متأثر از موضوع مورد بحث که توضیح و توصیف داستان خلقت آدم است، باشد؛ زیرا این متن داستانی عارفانه را برای علاقه مندان به عرفان و تصوف روایت می کند، از این رو باید از عوامل افزایشی یا اضافی استفاده کند تا بتواند داستان را بهتر به تصویر بکشد و به گونه ای تأثیرگذار این داستان عاشقانة عارفانه را بیان نماید.نتایج حاصل از پژوهش، نشان دهندۀ آن است که عناصر انسجام پیوندی، نقش مهمی در یکپارچه ساختن یک متن، ایفا می کند.
کتاب ها
آقاگل زاده، فردوس(1385) تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
الخطابی، محمد(1991م) لسانیات النص: مدخل إلی انسجام الخطاب، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
رازی، نجم الدین(1377) مرصادالعباد، به کوشش دکتر محمدامین ریاحی، چاپ هفتم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1395) ادوار شعر فارسی، چاپ نهم، تهران: سخن.
فرای، نورتروپ(1379) رمز کل، کتاب مقدس و ادبیات، ترجمۀ صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فرج، حسام احمد(2007) نظریه علم النص، القاهره: مکتبه الآداب.
گرین کیت و جیل لبیهان(1383) درس نامۀ نظریه و نقد ادبی، ترجمه گروه مترجمان، چاپ اول، تهران: روزنگار.
محمد، عزه شبل(2007) علم لغه النص، القاهره: مکتب الآداب.
مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد(1376) به سوی زبان‌شناسی شعر، تهران: مرکز.
مقاله ها
امیری خراسانی، احمد؛ علی نژاد، حلیمه(1394) بررسی عناصر انسجام متن در نفثه المصدور براساس نظریة هالیدی و حسن، متن‌پژوهی ادبی، سال 19، شمارۀ63، صص7-32.
صفوی، کورش(1373)برخی از ویژگی‌های بندهای موصولی فارسی، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شمارۀ 80، صص 198-181.
فروزنده، مسعود؛ بنی طالبی، امین(1393)ابزارهای آفریننده انسجام متنی و پیوستار بلاغی در ویس و رامین، مجله شعر پژوهی دانشگاه شیراز، سال ششم، شمارۀ دوم، صص 107-134.
لطفی پور ساعدی، کاظم(1371) درآمدی به سخن‌کاوی، مجله زبان شناسی، سال نهم، شمارۀ 1 (پیاپی 17)، صص 9-40.
معین الدینی، فاطمه(1382) شگردهای ایجاد انسجام متن در کلیله و دمنه، مجلۀ فرهنگ، شمارۀ 46 و 47، صص 303-326.
نوروزی، حامد؛ غلامحسین‌زاده، غلامحسین(1388) نقش عوامل ربط زمانی در انسجام، کاوش‌نامه، سال 10، شمارۀ 19، صص122-97.
منابع لاتین
Halliday, Mac and Roqia Hassan (1976) Cohesion in English, London: Longman.
_||_Books
Aghagolzadeh, Ferdows (2006) Critical Discourse Analysis, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
Al-Khattab, Muhammad (1991) Linguistics of the text: Introduction to the coherence of Al-Khattab, Beirut: Al-Thaqafi Al-Arabi Center.
Razi, Najmuddin (1998) Mersad al-Ebad, by Dr. Mohammad Amin Riahi, seventh edition, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2016) Persian Poetry Periods, Ninth Edition, Tehran: Sokhan.
Fry, Northrop (2000) The General Code, The Bible and Literature, translated by Saleh Hosseini, Tehran: Niloufar.
Faraj, Hussam Ahmed (2007) Theory of Textbook, Cairo: School of Etiquette.
Green Kate and Jill Lebhian (2004) Journal of Literary Theory and Criticism, translated by a group of translators, first edition, Tehran: Rooznegar.
Muhammad, Azza Shabl (2007) Textbook Science, Cairo: School of Literature.
Mohajer, Mehran; Nabavi, Mohammad (1997) Towards Linguistics of Poetry, Tehran: Center.
Articles
Amiri Khorasani, Ahmad; Alinejad, Halimeh (2015) A Study of the Elements of Text Coherence in Naftha Al-Masdoor Based on Holliday and Hassan Theory, Literary Research, Volume 19, Number 63, pp. 7-32.
Safavi, Kourosh (1994) Some characteristics of Persian Mosul clauses, Proceedings of Allameh Tabatabai University, No. 80, pp. 198-181.
Forouzandeh, Massoud; Bani Talebi, Amin (2014) Tools for Creating Textual Coherence and Rhetorical Continuity in Weiss and Ramin, Journal of Poetry Research, Shiraz University, Year 6, Issue 2, pp. 107-134
. Lotfipour Saedi, Kazem (1992) Introduction to Speech Research, Journal of Linguistics, Year 9, Issue 1 (17th consecutive), pp. 9-40.
Moined al-Dini, Fatemeh (2003) Techniques for creating text coherence in Kelileh and Demneh, Farhang Magazine, Nos. 46 and 47, pp. 303-326.
Norouzi, Hamed; Gholamhosseinzadeh, Gholamhossein (2009) The role of temporal relevance factors in coherence, Kavoshnameh, Volume 10, Number 19, pp. 122-97.
Latin References Halliday, Mac and Roqia Hassan (1976) Cohesion in English, London: Longman.
