بررسی آستانه های داستان در داستان های کوتاه بزرگ علوی (با توجه به نظریۀ رابرت فونک)

الموضوعات :

امین بنی طالبی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.)
مسعود فروزنده ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران)
جهانگیر صفری ³ (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.)
اسماعیل صادقی ⁴ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.)

تاريخ الإرسال : 23 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 11 الإثنين , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: بزرگ علوی, پایان بندی آستانه, سازوکارهای آستانه, داستان کوتاه, آستانه,

ملخص المقالة :

دنیای داستان کوتاه، دربرگیرندۀ شخصیت ها و حوادثی است که در آن آفریده می شوند و هدف نهایی هر نویسنده این است که خواننده را متمایل سازد تا وارد این دنیای خلاقانه شود. مدخلی که راه خواننده را برای ورود و جلب شدن به این جهان خیالی باز می کند، آستانۀ داستان است. بزرگ علوی، از جمله داستان نویسانی است که در تکامل داستان کوتاه و اشاعۀ بینش واقع گرایی انتقادی نقش بسزا داشته است و از این نظر، سعی داشته به ویژه در داستان های آغازینش با توجه به فنون داستان نویسی مدرن، از جمله پرداخت هنرمندانۀ مطلع داستان ها و پیش کشیدن عناصری همچون راز و ابهام، گفت وگو، کشمکش و صحنه هایی دلالت گر، توجه و رغبت خواننده را برانگیزد. نگارنده در پژوهش حاضر، پس از واکاوی موجز نظریه های ارائه شده در حوزۀ آستانۀ داستان، با تکیه بر نظریۀ رابرت فونک و افزودن قیدی بر آن، به دنبال آن است تا با روش توصیفی تحلیلی، پس از تعیین آغاز و پایان آستانۀ داستان های کوتاه بزرگ علوی و سازوکارهای شروع آنها، به بررسی جملات آغازین داستان ها بپردازد و در موارد لازم به نقاط قوت و ضعف آنها نیز اشاره کند. نتایج حاکی از آن است که بزرگ علوی در داستان هایش، توجه ویژه ای به شروع ترکیبی و شروع با صحنه پردازی داشته و بیشتر مهارت داستان نویسی خود را در بخش صحنه پردازی های آغازین نمایان کرده است. همچنین، او در میان شگردهای چگونگی پایان دهی به آستانه، به شرح و تفصیل ماجرا که زیرمجموعۀ متمرکزکنندۀ روایی وضوح نمایی است، بیشترین توجه را داشته که البته در این شیوه، به سبب گسیختگی میان آستانه و میانۀ داستان، چندان صناعت مند عمل نکرده است.

المصادر:

کتاب‌ها

ابراهیمی، نادر (1396) براعت استهلال یا خوش‌آغازی در ادبیات داستانی، تهران: روزبهان.

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، تهران: فردا.

ارسطو (1357) فن شعر، ترجمه و تحشیۀ عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: امیرکبیر.

بیشاپ، لئونارد (1383) درس‌هایی دربارۀ داستان‌نویسی، ترجمۀ محسن سلیمانی، تهران: سورۀ مهر.

پاینده، حسین (1393) گشودن رمان، تهران: مروارید.

پاینده، حسین (1390) گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی، تهران: نیلوفر.

پراپ، ولادیمیر (1368) ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات توس.

توماشفسکی، بوریس (1385) «درون‌مایگان» نظریۀ ادبیات: متن‌هایی از فرمالیست‌های روس، ترجمۀ عاطفه طاهایی، تهران: اختران.

دیبل، انسن (1391) طرح در داستان، ترجمۀ مهرنوش طلایی، اهواز: رسش.

ژوو، ونسان (1394) بوطیقای رمان، ترجمۀ نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.

سپانلو، محمدعلی (1384) بازآفرینی واقعیت، تهران: نشر ثالث.

علوی، بزرگ (1357) چمدان، تهران: امیرکبیر.

علوی، بزرگ (1381) گیله‌مرد، تهران: نگاه.

علوی، بزرگ (1383) میرزا، تهران: نگاه.

کرس، نانسی (1391) شروع، میانه، پایان، ترجمۀ نیلوفر اربابی، اهواز: رسش.

مستور، مصطفی (1384) مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز.

میرصادقی، جمال (1392) عناصر داستان، تهران: سخن.

میرعابدینی، حسن (1387) صدسال داستان‌نویسی در ایران، تهران: چشمه.

یونسی، ابراهیم (1379) هنر داستان‌نویسی، تهران: سخن.

مقالات

دادور، المیرا. (1383). ویژگی‌ها و راهبردهای نگارش داستان کوتاه. مجلۀ پژوهش زبان-های خارجی، (17)، 29- 44.

صرفی، محمدرضا و نجمه حسینی‌سروری. (1388). شیوه‌های آغاز و پایان داستان در هزارویک شب. پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، 3(1)، 54-31.

قویمی، مهوش. (1385). در آستانۀ متن. پژوهش زبان‌های خارجی، 12(33)، 132- 115.

مینوی، مجتبی. (1352). پژوهشـگر سـتیهنده. کتاب امروز، (6)، 2 -4.

نوروزیان، مسعود، شادمان شکوری و افسانه صحتی. (1385). هنر شروع در حکایات سعدی و داستان‌های کوتاه غرب. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (7)، 42- 65.

پایان‌نامه‌ها

خالقی، مینا (1396) نقد روانشناختی مجموعه داستان چمدان، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره).

نوربخش‌رضایی، فریده‌السادات (1395) بررسی و تحلیل ساز وکارهای شروع در داستان کوتاه فارسی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان.

Books

Alavi, Bozorg (1978) Suitcase, Tehran: Amirkabir.

Alavi, Bozorg (2002) Gilehmard, Tehran: Negah.

Alavi, Bozorg (2004) Mirza, Tehran: Negah.

Aristotle (1978) The Art of Poetry, translated and annotated by Abdolhossein Zarrinkoob, Tehran: Amirkabir.

Bishop, Leonard (2004) Lessons on Fiction, translated by Mohsen Soleimani, Tehran: Surah Mehr.

Dibel, Ansan (2012) Design in a story, translated by Mehrnoosh Talaei, Ahvaz: Rash.

Ebrahimi, Nader (2017) For the sake of initiation or cluster in fiction, Tehran: Roozbehan.

Khaleghi, Mina (2017) Psychological Critique of Suitcase Story Collection, Master Thesis in Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University.

Kress, Nancy (2012) Beginning, Middle, End, translated by Niloufar Arbabi, Ahvaz: Rash.

Mastoor, Mostafa (2005) Basics of Short Story, Tehran: Center.

Mir Abedini, Hassan (2008) One Hundred Years of Fiction Writing in Iran, Tehran: Cheshmeh.

Mirsadeghi, Jamal (2013) Elements of the story, Tehran: Sokhan.

Okhot, Ahmad (1992) Grammar of the story, Tehran: Farda.

Payende, Hossein (2014) Opening the Novel, Tehran: Morvarid.

Payendeh, Hossein (2011) Discourse of Criticism: Articles in Literary Criticism, Tehran: Niloufar.

Propp, Vladimir (1989) Morphology of fairy tales, translated by Fereydoun Badrahai, Tehran: Toos Publications.

Spanloo, Mohammad Ali (2005) Recreating Reality, Tehran: Third Edition.

Tomashevsky, Boris (2006) "Introverts" Literary Theory: Texts by Russian Formalists, translated by Atefeh Tahaei, Tehran: Akhtaran.

Younesi, Ebrahim (2001) The Art of Fiction, Tehran: Sokhan.

Zhou, Vincent (2015) Poetics of the novel, translated by Nosrat Hejazi, Tehran: Scientific and cultural.

Articles

Dadur, Elmira. (2005). Features and strategies of short story writing. Journal of Foreign Languages Research, (17), 29-44.

Minavi, Mojtaba (1974). Creative researcher. Book Today, (6), 2-4.

Nowruzian, Massoud, Shadman Shakoori and Afsaneh Sehati. (2007). The art of beginning in Saadi anecdotes and short stories of the West. Persian Language and Literature Research, (7), 42-65.

Qawimi, Mahvash. (2007). On the eve of the text. Foreign Languages Research, 12 (33), 132-115.

Sarfi, Mohammad Reza and Najmeh Hosseini Sarvari. (2010). Ways to start and end the story in a thousand and one nights. Research in Mystical Literature (Gohar Goya), 3 (1), 54-31.

Theses Nourbakhsh Rezaei, Farideh Al-Sadat (2016) A Study and Analysis of Mechanisms of Beginning in Persian Short Story, Master Thesis in Persian Language and Literature, University of Guilan.

English sources

Funk, Robert H (1988) The poetics of bibilical narrative, Sonoma: Plebridge.

Genette, GЀrard (1987) Seuils, Paris, Seuil, coll. PoЀtique.

Janson, Tore (1964) Latin prose prefaces: Studies in Literary convention. Almquist and wiksell.

Perry, Menakhem (1979) Literary dynamics: How the order of a text creates its meaning, poetics today, vol 1.

Shipley, Joseph, T. (1970) Dictionary of world litrerary tems, London.

Uspensky, Boris (1973) A poetics of composition, U. of California.

Wiehardt, Ginny (1973) Top 10 Rules for Mystery Writing , About. com. Fiction Writing.