بررسی ویژگی سبکی «تأکید» در روزنامه‌های خاطرات ناصرالدین شاه قاجار و شناخت گوشه‌ای از شخصیت او بر این اساس همراه با نقدی بر تصحیحات غیرتخصصی از آثار وی

الموضوعات :

نسیم محمدی ¹ , علی محمد موذنی ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 28 الأحد , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 28 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443

الکلمات المفتاحية: تأکید, روزنامه خاطرات, دستور زبان, آلبوم بیوتات سلطنتی, ناصرالدین شاه قاجار, سبک‌شناسی, تکرار,

ملخص المقالة :

در این مقاله برای نخستین بار با رویکرد زبانی، ادبی و سبکی و با روش (توصیفی– تحلیلی – آماری) مسأله تأکید و انواع آن را به‌عنوان یکی از ویژگی‌های سبکی مهم و پربسامد در روزنامه‌های خاطرات ناصرالدین شاه قاجار بررسی کرده‌ایم؛ به این منظور ابتدا در قالب نموداری مهم‌ترین روش‌های تأکید در کلام را در دو بخش صرف و نحو با استفاده از مهم‌ترین آرای محققان و نیز اجتهاد شخصی، نشان داده‌ایم و بعد مهم‌ترین شیوه‌های تأکید را در این یادداشت‌ها بررسی کرده‌ایم. با تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده وجه تازه‌ای را از شخصیت ناصرالدین شاه نشان داده‌ایم و در‌نهایت با انتخاب مثال‌های تصادفی از اصل نسخ و مقابله با تصحیحات انجام‌شده از این آثار نشان داده‌ایم بدخوانی‌ها، بدفهمی‌ها و حذف‌های بی‌توضیحی که مصححان در این تصحیحات انجام داده‌اند سبب شده است که نتوان برای تحقیقات ادبی و زبانی به این تصحیحات اعتماد و استناد کرد.

المصادر:

کتاب‌ها

اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی (1350) روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات در اواخر دوره ناصری مربوط به سال‌های 1292 تا 1313 هجری قمری، مقدمه و فهارس ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.

دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغتنامه دهخدا، جلد سوم، تهران: دانشگاه تهران.

شمیسا، سیروس (1383) نگاهی تازه به بدیع، تهران: میترا.

فرشید ورد، خسرو (1375) جمله و تحول آن در زبان فارسی، تهران، امیرکبیر.

فرشید ورد، خسرو (1384) دستور مفصل امروز، تهران: سخن.

قاضیها، فاطمه (1381) سفرهای ناصرالدین شاه به قم (1266-1309 ه.ق)، تهران: سازمان اسناد ملی ایران «پژوهشکده اسناد».

ناصرالدین شاه قاجار (1371) روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان (کتاب دوم)، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی و فاطمه قاضیها، تهران: مدیریت پژوهش و انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.

ناصرالدین شاه قاجار (1389) گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار: 1279-1281 ه. ق، تصحیح فاطمه قاضیها، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

ناصرالدین شاه قاجار (1395) روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه: ربیع‌الثانی ۱۲۸۲ تا ربیع‌الاول ۱۲۸۳ ق به انضمام سفرنامه مازندران، تصحیح مجید عبدامین، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

ناصرالدین شاه قاجار (1397) دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه (محرم الی ربیع‌الاول 1282)، تصحیح فاطمه قاضیها، تهران: میراث مکتوب.

ناصرالدین شاه قاجار (1398) روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار از ربیع‌الاول 1287 تا شوال 1288 ق به انضمام سفرنامه کربلا و نجف، به کوشش مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن.

ناصرالدین شاه قاجار (1399) روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار از شوال 1288 تا ذیحجه 1290 ق به انضمام سفرنامه اول فرنگ، تصحیح مجید عبدامین، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن.

ناصرالدین شاه قاجار، آلبوم 94 بیوتات سلطنتی[ روزنامه خاطرات از 1288 ق تا 1293 ق و سفرنامه ناصرالدین شاه قاجار به فرنگستان]، شماره منبع: 7230/295، شماره کتاب‌شناسی ملی: ۳۳۲۹۶۷۲، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

ناصرالدین شاه قاجار، آلبوم 96 بیوتات سلطنتی [سفرنامه ناصرالدین شاه به فرنگستان در سال 1306 ق]، شماره منبع: 7228/295، شماره کتاب‌شناسی ملی: ۳۳۱۵۰۰۷، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

ناصرالدین شاه قاجار، آلبوم 97 بیوتات سلطنتی [روزنامه خاطرات از 1279 ق تا 1285 ق]، شماره منبع: 7226/295، شماره کتاب‌شناسی ملی: ۳۳۰۸۰۵۷، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

گرکانی، محمدحسین شمس‌العلماء (1377) ابدع البدایع، به اهتمام حسین جعفری، با مقدمه جلیل تجلیل، تبریز: احرار تبریز.

وحیدیان کامیار، تقی (1376) در قلمرو زبان و ادبیات فارسی، مشهد: محقق.

مقالات

رفیعی، داود. (1396). روش‌‌های تأکید کلمه در زبان فارسی. پژوهش های دستوری و بلاغی، 7(12), 147-164. doi: 10.22091/jls.2018.1379.1061

شعار، جعفر. (1342). بحثی درباره اتباع (1). یغما، (181)، 202-204.

شقاقی، ویدا. (1379). فرآیند تکرار در زبان فارسی. مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبانشناسی نظری و کاربردی، به ‌کوشش سید علی میرعمادی، جلد اول، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، (97)، 519-534.

شوقی، عباس. (1323). تلقین - تأکید – تکرار. آموزش‌و پرورش (تعلیم و تربیت)، 14(9)، 474-476.

طیب، سید محمدتقی. (1383). برخی ساختارهای دستوری گونه شعری زبان فارسی. دستور (ویژه نامه نامه فرهنگستان)، 1(1)، 65-78.

فرشید ورد، خسرو. (1354). تأکید و قصر در زبان فارسی. گوهر، (31)، 579-584.

Books

Dehkhoda, Ali Akbar (1998) Dehkhoda Dictionary, Volume 3, Tehran: University of Tehran.

Etemad-ol-Saltaneh, Mohammad Hassan Ibn Ali (1971) Memoirs of Etemad-ol-Saltaneh, Minister of Printing in the late Nasserite period from 1292 to 1313 AH, Introduction and indexes of Iraj Afshar, Tehran: Amirkabir.

Farshid Ward, Khosrow (1996) Sentence and its evolution in Persian, Tehran, Amirkabir.

Farshid Ward, Khosrow (2005) Today's Agenda, Tehran: Sokhan.

Garkani, Mohammad Hussein Shams al-Ulama (1998) Innovation of innovations, by Hossein Jafari, with introduction by Jalil Tajlil, Tabriz: Ahrar Tabriz.

Judges, Fatemeh (2002) Naser al-Din Shah's Travels to Qom (1309-1266 AH), Tehran: National Archives of Iran "Document Research Institute".

Naser al-Din Shah Qajar (2010) Report of the hunting of Naser al-Din Shah Qajar: 1279-1281 AH. AH, edited by Fatemeh Ghaziha, Tehran: National Archives and Library of the Islamic Republic of Iran.

Naser al-Din Shah Qajar (2018) Manuscripts of Naser al-Din Shah Qajar from traveling and hunting in Firuzkuh (Muharram to Rabi 'al-Awal 1282), edited by Fatemeh Ghaziha, Tehran: Written Heritage.

Naser al-Din Shah Qajar, album 96 Royal Biotat [Naser al-Din Shah's travelogue to Farangistan in 1306 AH], source number: 7228/295, national bibliographic number: 3315007, National Archives and Library of the Islamic Republic of Iran.

Naser al-Din Shah Qajar (2016) Naser al-Din Shah Memoirs Newspaper: Rabi 'al-Thani 1282 to Rabi' al-Awal 1283 AH, including Mazandaran travelogue, edited by Majid Abdamin, Tehran: Association of Cultural Works and Honors.

Naser al-Din Shah Qajar (2019) Naser al-Din Shah Qajar Memoirs Newspaper from Rabi 'al-Awal 1287 to Shawwal 1288 AH, along with the travelogue of Karbala and Najaf, by Majid Abdamin, Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Publications in collaboration with Sokhan Publishing.

Naser al-Din Shah Qajar (2020) Naser al-Din Shah Qajar Memoirs Newspaper from Shawwal 1288 to Zihjeh 1290 AH, including the first travelogue of Farang, edited by Majid Abdamin, Tehran: Dr. Mahmoud Afshar Publications in collaboration with Sokhan Publishing.

Naser al-Din Shah Qajar, Album 94 Royal Biotat [Memoirs from 1288 AH to 1293 AH and Naser al-Din Shah Qajar Travelogue to Farangistan], Source: 7230/295, National Bibliography: 3329672, National Archives and Library of the Islamic Republic of Iran.

Naser al-Din Shah Qajar, Album 97 Royal Biotat [Memoirs from 1279 AH to 1285 AH], Source: 7226/295, National Bibliography: 3308057, National Archives and Library of the Islamic Republic of Iran.

Nasser al-Din Shah Qajar (1992) Nasser al-Din Shah's Memoirs in the Third Journey to Farangistan (Book 2), edited by Mohammad Ismail Rezvani and Fatemeh Ghaziha, Tehran: Research and Publications Management of the National Archives of Iran.

Shamisa, Sirus (2004) A New Look at Badie, Tehran: Mitra.

Vahidian Kamyar, Taghi (1997) in the realm of Persian language and literature, Mashhad: Mohaghegh.

Articles

Farshid Ward, Khosrow. (1975). Emphasis and palace in Persian language. Gohar, (31), 579-584. Rafiei, David. (2017). Methods of word emphasis in Persian. Grammatical and rhetorical research, 7 (12), 147-164. doi: 10.22091 / jls.2018.1379.1061

Shaqaqi, Vida. (2000). Repetition process in Persian. Proceedings of the Fourth Conference on Theoretical and Applied Linguistics, by Seyyed Ali Mir Emadi, Volume 1, Tehran: Allameh Tabatabai University, (97), 519-534.

Shoghi, Abbas (1944). Indoctrination - Emphasis - Repetition. Education (Education), 14 (9), 474-476. Slogan, Jafar. (1963). Discussion about citizens (1). Yaghma, (181), 202-204.

Tayyib, Seyed Mohammad Taqi (2004). Some grammatical structures of Persian poetry. Order (Academy Special Letter), 1 (1), 65-78.