برابر نهادهای قرآنی و ساختار دستوری آنها در تفسیر کشف الاسرار و عُدّة الابرار

الموضوعات :

غلام حسن پیرزاده گرمی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
علی محمد موذنی ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , ربيع الأول, 1442 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , جمادى الأولى, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1444

الکلمات المفتاحية: ساختار دستوری و گویش خاص کشف‌الاسرار و عدة الابرار, برابرنهادهای قرآنی‌, سبک و زبان‌,

ملخص المقالة :

یکی از تفسیرهای مهمّ فارسی در قرن ششم هجری‌، تفسیر کشف‌الاسرار و عُدّة‌الابرار رشیدالدّین ابوالفضل میبدی است‌. وی از شاگردان خواجه عبدالله انصاری است و در تفسیر خود‌، تحت تأثیر آموزه‌های او قرار گرفته است‌.این تفسیر در سه نوبت النّوبة الاُولی ‌، النّوبة الثّانیة و النّوبة الثّالثة مورد تفسیر واقع شده است‌.در نوبت اوّل‌، معنی تحت الّلفظی آیه می‌آید که در این قسمت لغات و ترکیبات جالب توجّه فارسی در برابر نهاد کلمات عربی آمده است‌. در نوبت دوم‌، شأن نزول آیه‌، ناسخ و منسوخ بودن و تفسیر شرعی آن‌. و در نوبت سوم، تأویلات عارفانه بیان شده است‌.نگارنده در این رساله‌، کوشیده است تا به بررسی برابرنهادهای قرآنی‌، تعبیرات و ترکیبات حالب توجه در زبان هِرَوی بپردازد و ویژگی‌های دستوری از نوع افعال‌، اسامی‌، قیود‌، ضمایر و حروف بیان شود‌. و ابهاماتی که در تحقیقات قبلی آشکار شده‌، برطرف نماید و هدف از آن بیان کردن تازگی‌ها و کاربردهای ناب زبان فارسی در عصر خواجه عبدالله انصاری است که متروک و فراموش شده و استعداد اِحیا دارند‌، بیان شوند‌. ناگفته نماند که نگارنده در تحقیق و پژوهش خود‌، ناز شیوۀ توصیفی_تحلیلی بهره برده است.

المصادر:

کتاب‌ها

ابوالقاسمی‌، محسن‌ (1375) دستور تاریخی زبان فارسی‌، تهران‌: سمت.

ابومحبوب، احمد (1387) ساخت زبان فارسی، تهران: نشر میترا.

اکبری‌، شالچی‌ (1370) فرهنگ گویشی خراسان بزرگ‌، تهران‌: مرکز‌.

انوری، حسن، احمدی گیوی، حسن‌ (1368) دستور زبان فارسی‌، تهران‌: فاطمی.

باطنی‌، محمّدرضا‌ (1386) توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی‌، تهران: امیرکبیر.

بهار‌، محمدتقی‌ (1376) سبک‌شناسی یا تطوّر نثر فارسی‌، تهران: انتشارات مجید‌.

بی‌نام‌ (1382) لسان التّنزیل‌، به اهتمام مهدی محقّق‌، تهران‌: نشر علمی فرهنگی.

خطیب رهبر، خلیل‌ (1372) دستور زبان فارسی (حروف اضافه و ربط)‌، تهران: مهتاب‌.

خطیبی‌، حسین (1390) فنّ نثر در ادب فارسی‌، تهران: انتشارات زوّار.

خیّام‌پور‌، عبدالرّسول‌ (1365) دستور زبان فارسی‌، تهران: کتابفروشی تهران‌.

دهخدا‌، علی اکبر (1373) لغت‌نامه‌، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‌.

رواقی‌، علی (1381) ذیل فرهنگ‌های فارسی‌، با همکاری م میرشمسی‌، تهران‌: هرمس‌.

رواقی‌، علی (1383) نوشته‌های قدیم فارسی و گویش‌های ایرانی‌، با همکاری ش صیّاد‌، تهران‌: شهر کتاب‌.

رواقی‌، علی (1395) گونه‌شناسی متن‌های فارسی ۲ (گونۀ فارسی هِرَوی)‌، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.

شریعت‌، محمّدجواد‌ (1363) فهرست تفسیر کشف‌الاسرار و عدّة‌الابرار‌، تهران: امیرکبیر‌.

شمیسا‌، سیروس‌ (1372) سبک‌شناسی‌، تهران: انتشارات پیام نور‌.

صادقی‌، علی اشرف‌ (1371) تکوین زبان فارسی‌، تهران‌: دانشگاه آزاد ایران‌.

غلامرضایی‌، محمّد‌ (1394) سبک‌شناسی نثر پارسی از قرن چهارم تا سیزدهم‌، تهران‌:سمت.

فرشیدورد‌، خسرو‌ (1392) فرهنگ پیشوندها و پسوندهای فارسی‌، تهران: زوّار‌.

فکرت‌، محمد آصف (1376) فارسی هروی‌، زبان گفتاری هرات‌، مشهد‌: دانشگاه فردوسی‌.

قریب، عبدالعظیم و دیگران‌ (1371) دستور زبان فارسی (پنج استاد)‌، تهران‌: انتشارات نگاه و نشر علم.

مایل هروی‌، نجیب (1374) پسوندی نام‌آواساز در گونه‌های فارسی خراسانی‌، تهران: فرهنگستان‌.

ملک ثابت‌، مهدی‌ (1379) یادنامۀ ابوالفضل رشیدالدین میبدی‌، مجموعه مقالات‌، کنگرۀ بزرگداشت میبدی، یزد‌: انتشارات نیکوروش‌.

میبدی‌، ابوالفضل رشیدالدین (1364) تفسیر کشف‌الاسرار و عدّةالابرار‌، به کوشش رضا انزابی نژاد، تهران: امیرکبیر‌.

میبدی‌، ابوالفضل رشیدالدین (1375) نواخوان بزم صاحبدلان‌، تهران: امیرکبیر‌.

ناتل خانلری‌، پرویز‌‌ (1373) دستور تاریخی زبان فارسی‌، تهران: انتشارات توس‌.

ناتل خانلری‌، پرویز‌ (1382) تاریخ زبان فارسی‌، تهران‌: فرهنگ نشر نو‌.

ناتل خانلری‌، پرویز‌ (1384) دستور زبان فارسی‌، تهران: انتشارات توس‌.

وحیدیان کامیار‌، تقی‌ (1386) دستور زبان فارسی‌، تهران: سمت‌.

مقالات

رواقی‌، علی. (1382). گویش و متون فارسی‌. نامۀ انجمن‌، 3(2)، 13-41.

Books

Abolqasmi, Mohsen (1996) Historical Grammar of Persian Language, Tehran: Samt.

Abu Mahboob, Ahmed (2007) Construction of Persian Language, Tehran: Mitra Publishing.

Akbari, Shalchi (1991) Dialect of Great Khorasan, Tehran: Center.

Anuri, Hassan, Ahmadi Givi, Hassan (1989) Persian Grammar, Tehran: Fatemi.

Batani, Mohammadreza (2007) Description of the grammatical structure of the Persian language, Tehran: Amirkabir.

Bahar, Mohammad Taqi (1997) Stylology or Persian Prose Development, Tehran: Majid Publications.

No name (2003) Lasan al-Tanzil, by Mahdi Moghagg, Tehran: Scientific and Cultural Publishing.

Khatib Rahbar, Khalil (1993) Persian grammar (adjectives and conjunctions), Tehran: Mehtab.

Khatibi, Hossein (2011) Prose Art in Persian Literature, Tehran: Zovar Publications.

Khayampour, Abdul Rasool (1986) Persian Grammar, Tehran: Tehran bookstore.

Dehkhoda, Ali Akbar (1994) Dictionary, Tehran: Tehran University Press.

Revaghi, Ali (2002) under Persian cultures, in collaboration with M. Mirshamsi, Tehran: Hermes.

Revaghi, Ali (2013) Old Persian writings and Iranian dialects, in collaboration with Sh Sayyad, Tehran: Shahr Kitab.

Revaghi, Ali (2015) Typology of Persian Texts 2 (Heravi Farsi Type), Tehran: Research Center for Written Heritage.

Shariat, Mohammad Javad (1984) Tafsir list of Kashf al-Asrar and Adda-al-Abrar, Tehran: Amir Kabir.

Shamisa, Siros (1993) Stylistics, Tehran: Payam Noor Publications.

Sadeghi, Ali Ashraf (1992) Persian language development, Tehran: Azad University of Iran.

Gholamrezaei, Mohammad (2014) Persian prose stylistics from the 4th to the 13th century, Tehran: Samt.

Farshidord, Khosrow (2012) Dictionary of Farsi Prefixes and Suffixes, Tehran: Zovar.

Fikrat, Mohammad Asif (1997) Heravi Farsi, spoken language of Herat, Mashhad: Ferdowsi University.

Gharib, Abdulazim and others (1992) Persian grammar (five teachers), Tehran: Negah and Nasha Alam publications.

Mayel Heravi, Najib (1995) Name-phonetic suffixes in Persian varieties of Khorasani, Tehran: Farhangistan.

Malik Thabit, Mehdi (2000) Memoir of Abulfazl Rashiduddin Meybodi, collection of articles, Meybodi Commemoration Congress, Yazd: Nikorush Publications.

Meybodi, Abulfazl Rashiduddin (1985) Tafsir Kashf al-Asrar and Adda al-Abrar, by Reza Anzabinejad, Tehran: Amir Kabir.

Meybodi, Abulfazl Rashiduddin (1996) Nawakhan Bazm Sahibdalan, Tehran: Amir Kabir.

Natal Khanleri, Parviz (1994) Historical Grammar of Persian Language, Tehran: Tos Publishing House.

Natal Khanleri, Parviz (2012) History of Persian Language, Tehran: Farhang Neshar New.

Natal Khanleri, Parviz (2004) Persian Grammar, Tehran: Tos Publications.

Vahidian Kamiyar, Taghi (2006) Persian Grammar, Tehran: Samt.

Articles

Revaghi, Ali. (2003). Persian dialect and texts. Association Letter, 3(2), 13-41.