نقد و بررسی انواع لحن در شاهنامه فردوسی

الموضوعات :

عارفه دهقانی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی (ادبیات حماسی)، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
منوچهر اکبری ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , شوال, 1442 تاريخ التأكيد : 12 الإثنين , شوال, 1442 تاريخ الإصدار : 08 الأحد , شعبان, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

در این مقاله، به بررسی لحن‌ها و ابزارهای ایجاد لحن در شاهنامه پرداخته‌ایم. این لحن‌ها در زمان‌ها و شرایط و مکان‌های مختلف و در مواجهه با مخاطب‌های مختلف و در جایگاه‌های مختلف، متمایز هستند. در این بررسی، به انواع لحن‌ها رسیدیم؛ معمولا دو لحن، همزمان با هم به کار رفته و گاهی نیز به بیش از دو لحن در یک گفتار برمی‌خوریم. گاهی گفتارِ یک شخصیت، با اینکه طولانی بود، تا آخر، تنها با یک یا دو لحن همراه بود. گاهی نیز گفتاری کوتاه بود ولی لحن تغییر می‌کرد؛ مثلا ابتدای گفتار، پرخاشگرانه بود ولی در ادامه، مهربانانه سخن می‌گفت و همین تغییرات بی‌شمار لحن‌ها و انواع گوناگون آن در شاهنامه، سبب می‌شود که طولانی بودن ابیاتِ این شاهکار عظیم، ملال آور نشود و با هنر فردوسی، حتی گاهی مخاطب آن چنان تحت تاثیر لحن گفتار، قرار بگیرد که ناخودآگاه حالت چهره و نوع خواندنش تغییر کرده و با آن شخصیت هم‌ذات پنداری کند.

المصادر:

کتاب‌ها

احمدی،بابک (1370) ساختار و تاویل متن، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

حمیدیان،سعید (1383) درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی،چاپ دوم، تهران: ناهید.

رستگار فسایی، منصور (1380) انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز: نوید شیراز.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370) موسیقی شعر، چاپ سوم، تهران: آگاه.

فردوسی، ابوالقاسم (1391) شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، دفتر 1-8، چاپ چهارم، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.

معین، محمد (1386) فرهنگ فارسی معین، چاپ سوم، تهران: زرین.  

ملاح، حسینعلی (1367) حافظ و موسیقی، چاپ سوم، تهران: هیرمند.

مندنی پور، شهریار (1389) ارواح شهرزاد، چاپ سوم، تهران: ققنوس.

میرصادقی، جمال (1386) ادبیات داستانی، چاپ پنجم، تهران: سخن.

مقاله‌ها

رضی، احمد؛ فرهنگی، سهیلا (1395) لحن و جایگاه و نقش آن در اشعار حافظ، نامۀ فرهنگستان، دوره پانزدهم، شمارۀ 3، صص80-102.

لوئیس، لسلی (1371) عناصر داستانی، مجلۀ ادبیات داستانی، شمارۀ 2، صص26-27.

Eliot،T.S.(1975)"،On Poetry and Poets" ،New York ، Octagon Books.

Books

Ahmadi, Babak (1991) Text Structure and Interpretation, First Edition, Tehran: Markaz Publishing.

Hamidian, Saeed (2004) An Introduction to Ferdowsi Thought and Art, Second Edition, Tehran: Nahid.

Rastegar Fasaei, Mansour (2001) Persian Poems, Second Edition, Shiraz: Navid Shiraz.

Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (1991) Poetry Music, Third Edition, Tehran: Agah.

Ferdowsi, Abolghasem (2012) Shahnameh, by Jalal Khaleghi Motlagh, Book 1-8, Fourth Edition, Tehran: The Great Islamic Encyclopedia Center.

Moein, Mohammad (2007) Moein Persian Culture, third edition, Tehran: Zarrin.

Mallah, Hossein Ali (1988) Hafez and Music, Third Edition, Tehran: Helmand.

Mandanipour, Shahriar (2010) Shahrzad Ghosts, third edition, Tehran: Phoenix.

Mirsadeghi, Jamal (2007) Fiction, Fifth Edition, Tehran: Sokhan.

Articles

Razi, Ahmad; Farhangi, Soheila (2016) Tone and position and its role in Hafez's poems, Farhangistan Letter, Volume 15, Number 3, p.

Lewis, Leslie (1992) Fictional Elements, Journal of Fiction, No. 2, pp. 26-27.

Eliot, T.S. (1975), "On Poetry and Poets", New York, Octagon Books.