تحلیل و تفسیر ساختار زبانی‌ ـ ادبی تاریخ بیهقی و حلاج الاسرار بیژن الهی

الموضوعات :

فرح نیازکار ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.)
مرتضی جعفری ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 25 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 25 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , صفر, 1442

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

تاریخ بیهقی از کتب تاریخی مهمی است که علاوه بر ذکر شواهد و مستندات تاریخی دوران خویش و نکات اخلاقی عبرت‌انگیز، به عنوان متنی با زبان فاخر و سهل ادبی مورد اقبال همگان قرار گرفته است و نمودار کمال دانش و بینش و هنر نویسندگی تاریخ‌نگار نامدار ایران، ابوالفضل بیهقی است که با بهره‌مندی از ذوق سلیم و با به کارگیری ترکیبات بدیع، تعبیرات لغوی، افعال ترکیبی و ضرب‌المثل‌های نغز فارسی، گوی سبقت را از بسیاری، در خلق نثری روان، شاعرانه و به دور از تکلف و پیچیدگی زبان ربوده ؛ به گونه‌ای که اثرش نمونه هنر انشایی محسوب می‌شود که زیبایی را در سادگی کلام می‌جسته است. صراحت زبان ، قوّت کلام و تاثیرگذاری ژرف سخنان وی، موجب تاثیرپذیری زبانی و معنایی شاعران دیگری همچون اخوان‌ثالث و احمد شاملو شده است. بیژن الهی، شاعر، مترجم و نقاش معاصر نیز در برخی از آثارش از ساختار زبانی وی تاثیر پذیرفته که در این مقاله به گونه‌های مختلف تاثیرپذیری وی از نثر تاریخ بیهقی پرداخته شده است.

المصادر:

کتاب­ ها

اسکولز، رابرت (۱۳۸۳) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه‌ فرزانه طاهری، ج2، تهران: آگاه.

بیهقی، محمدبن حسین (1373) تاریخ بیهقی، با معنی واژه‌ها و شرح بیت‌ها و جمله‌های دشوار و امثال و حکم و برخی نکته‌های دستوری و ادبی، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، ج3، تهران: مهتاب.

پورنامداریان، تقی (۱۳۸۱) سفر در مه: تأملی در شعر احمد شاملو، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۷۶) موسیقی شعر، تهران: آگه.

صفوی، کورش (۱۳۸۳) از زبان‌شناسی به ادبیات، ج2، تهران: سورۀ مهر.

غلامرضایی، محمد (۱۳۸۱) سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، تهران: نشر جامی.

فاولر، راجر... [و دیگران] (1386) ‏زبانشناسی و نقد ادبی، با همکاری رومن یاکوبسن، دیوید لاج، پیتر بری؛ ترجمه مریم خوزان، حسین پاینده، تهران: نشر نی.

وحیدیان کامیار، تقی (۱۳۸۳) بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، تهران: سمت؛ چشمه.

الهی، بیژن (1393) حلاج الاسرار (اخبار و اشعار)، تهران: پیکره.

مقالات

فرشیدورد، خسرو (1350) بعضی از قواعد دستوری تاریخ بیهقی، یادنامۀ ابوالفضل بیهقی: مجموعه سخنرانی‌های مجلس بزرگداشت ابوالفضل بیهقی مشهد، 21 تا 25 شهریور ماه 1349، مشهد: دانشگاه مشهد، صص 515ـ468.